Dit jaar is het precies 25 jaar geleden dat de Chinese ambassade in Belgrado door de VS gebombardeerd werd. Peter Peverelli (co-redacteur van Chinasquare) was onlangs in deze stad en bezocht de locatie van de toenmalige ambassade. Het is altijd al een populaire bestemming voor de vele Chinese toeristen in Servië, maar dit jaar is zo’n bezoek en must en extra emotioneel.
Het monument voor de vermoorde journalisten; alle foto’s in dit artikel zijn van de auteur
De gebeurtenis
Op 7 mei 1999, tijdens het NAVO-bombardement op Joegoslavië (Operatie Allied Force), raakten vijf Amerikaanse geleide bommen (die in de media ironisch genoeg bekend raakten als smart bombs ) de ambassade van de Volksrepubliek China in Belgrado, waarbij drie Chinese journalisten omkwamen. De Chinese leiders en het Chinese volk reageerden uiteraard verontwaardigd.
Er bestaan verschillende versies van hoe dit bombardement plaats heeft kunnen vinden. Volgens de Amerikaanse regering was het de bedoeling het nabijgelegen Joegoslavische Federale Directoraat voor Bevoorrading te bombarderen. President Bill Clinton verontschuldigde zich voor het bombardement en zei dat het een ongeluk was. De directeur van de CIA getuigde voor een congrescommissie dat het bombardement het enige was in de campagne die door zijn agentschap werd geleid en dat de CIA de verkeerde coördinaten had geïdentificeerd voor een Joegoslavisch militair doelwit in dezelfde straat.
De Chinese regering gaf op de dag van het bombardement een verklaring waarin stond dat het een ‘barbaarse daad’ was en gaf aan dat het bombardement in haar ogen een vooropgezet plan was.
In oktober van dat jaar publiceerden de Britse krant The Guardian samen en het Deense Politiken de bevindingen van een Deense journalist die concludeerde dat het bombardement feitelijk opzettelijk was geweest, omdat de ambassade werd gebruikt voor communicatie door het Joegoslavische leger. De regeringen van zowel de VS als Groot-Brittannië ontkenden deze versie nadrukkelijk. Ook de Chinese regering ontkende ten stelligste dat haar ambassade het Joegoslavische leger ten dienst had gestaan.
Protesten en nasleep
Direct na het bombardement geloofden de meeste Chinezen dat het opzettelijk was. In een aantal Chinese steden gingen burgers massaal de straat op. Voor de Amerikaanse ambassade in Beijing en consulaten in andere Chinese steden werd gedemonstreerd. Hierbij werden stenen naar de diverse gebouwen gegooid. De VS besloot de slachtoffers van de bombardementen en hun families schadeloos te stellen en China te betalen voor de schade aan de ambassade. China stemde ermee in de Verenigde Staten te vergoeden voor schade aan Amerikaanse eigendommen die was ontstaan tijdens de demonstraties. De relaties tussen beide landen verbeterden echter vrij snel.
Cultureel centrum
De Chinese ambassade in Belgrado bevindt zich niet meer op de locatie van het bombardement. Daar staat nu een nieuw gebouw aangeduid als Chinese Cultural Center. De gedenksteen op de hoofdfoto van dit artikel staat voor het gebouw. Aan een zijkant bevindt zich een winkeltje waar je bloemen kunt kopen om bij de steen te leggen. Om het culturele aspect goed tot zijn recht te laten komen staat daar ook een groot beeld van Confucius.
The Shandong connection
Het Centrum is eerder dit jaar geopend en is gebouwd door het Chinese Ministerie van Cultuur en de provincie Shandong. De nauwe betrokkenheid van deze provincie is ook te zien aan de lijst van ondernemingen die in het gebouw kantoor houden (zie foto). Voor wie dat nog niet weet: de geboortestreek van Confucius ligt in het huidige Shandong. China en Servië (en andere Balkanlanden) werken aan een meerdere infrastructurele projecten. Zo heeft het Servische Ministerie van Infrastructuur onlangs een contract van EUR 38 miljoen getekend met Shandong International Economic & Technical Cooperation Group voor het ontwerp en de bouw van een voetgangers- en fietsbrug over de Donau in Servië’s tweede stad Novi Sad. In het centrum van Belgrado zag ik een project in aanbouw waarbij Shandong Hi-Speed de hoofdaannemer was. Het creëren van dergelijke zusterrelaties tussen Chinese provincies en steden en regio’s langs de Belt & Road is een onderdeel van de Chinese buitenlandse politiek.
Bron: eigen observaties en onderzoek van de auteur
