Deze reis door een aantal noordelijke provincies van China begon in Shanxi, een regio die een grote rol gespeeld heeft in het ontstaan van de Chinese natie. Geschiedenis en ook religie komen veelvuldig in mijn verslagen voor. Volgens sommige lezers staat dit wellicht in contrast met de gebruikelijke artikels op deze site over het huidige China. In dit opiniestuk breng ik een en ander in perspectief.
Willekeurige foto van een historisch gebouw in Shanxi; foto’s van de auteur
Geschiedenis
Het schrijven van dit artikel is deels geïnspireerd op de uitspraak van een Chinese hoogleraar die ik een aantal dagen geleden op de lokale tv zag. Een onderdeel van een nieuwsprogramma ging over opgravingen in de regio, waarbij men de resten van een nederzetting van een paar duizend jaar geleden met moderne apparatuur blootlegde. Op de vraag wat het nut was van al dat werk, zeker ook gezien de kosten van een dergelijk onderzoek, antwoordde hij dat kennis van de eigen geschiedenis een essentieel onderdeel uitmaakt van de vorming van een nationale identiteit. Het China van 2024 kan alleen echt begrepen worden, als je ook dat van 2024 vóór Christus kent.
Ik ondersteun deze visie. In veel van mijn artikels gebruik ik een modern academisch cultuurmodel om verschillen tussen de Chinese handelwijze en de onze uit te leggen. De cultuurpatronen van vandaag zijn echter het resultaat van eeuwenlange natievorming. De bestudering van de geschiedenis en het verbreiden van kennis ervan, middels bijvoorbeeld historische musea, is daarom een belangrijke taak van de nationale en lokale overheden. Het Historisch Museum van Datong, waarover ik eerder berichtte, is daarvan een uitstekend voorbeeld.
Religie
In zowel academische studies als commentaren in de media wordt religie vaak afgeschilderd als iets dat meer bij het verleden (de geschiedenis) hoort dan bij het heden. Zeker, waar religie ooit de belangrijkste steunpilaar van menselijke zingeving was, is deze nu slechts één van de bronnen van kennis over het leven. Aan de andere kant zien we dat religies vaak een opvallende veerkracht vertonen en zich telkens weer kunnen transformeren tot iets dat ook in nieuwe tijden blijft aanspreken.
De afgelopen twee weken heb ik in China meer tempels bezocht dan in de twee jaar daarvoor. Het zijn zeker niet slechts overblijfselen van oude religies die interessant zijn om het verleden beter te leren kennen. Veel taoïstische en boeddhistische tempels staan midden in de maatschappij. Tussen de toeristen bevinden zich ook veel bezoekers die een wierookstokje afsteken en bidden voor een hoger salaris, een gezond kind, een lang en gezond leven, en zo meer. De meeste tempels organiseren een aantal maal per jaar feesten waar honderden en soms zelfs duizenden bezoekers aan deelnemen. Ze zijn een belangrijk element in de vorming van lokale sociale cohesie.
Overheid: regels
Nu zullen veel trouwe lezers behoefte hebben aan een overstap naar hoe de hedendaagse Chinese overheid hiermee omgaat. Dat is simpeler dan je wellicht denkt: met regelgeving. Een aantal eenvoudige spelregels blijkt genoeg om het religieuze leven harmonisch in een moderne socialistische staat te verweven. De meest essentiële regel is dat openbare religieuze activiteiten op daarvoor aangewezen locaties moeten plaatsvinden.
Tempels zijn zo’n locaties en ze zijn in groten getale aanwezig. Tijdens deze reis bezoeken we slechts de bekendste, maar overal kan je wegwijzers naar lokale tempels zien. De foto bij deze sectie toont de diensten van de (boeddhistische) Guangsheng Tempel bij Linfen, Shanxi. De bovenste sectie zijn diensten gericht op het helpen van overledenen bij een voorspoedige overgang (chaodu) naar een volgend leven. De tweede sectie gaat over het vragen om hulp bij diverse persoonlijke zaken zoals huwelijksproblemen of het zoeken naar een passende opleiding. Voor specifieke vragen zijn er twee mobiele nummers beschikbaar. Hedendaagse technologie staat ook in dienst van eeuwenoude religie.
Overheid: leiders
Bij de Dongyue Tempel in Yongkang, Shanxi, werd ik door de directrice van het lokale cultuurbureau aangesproken. Ik was één van de weinige buitenlandse bezoekers en zij wilde graag weten hoe ze meer internationale toeristen kon aantrekken. Op dat laatste wil ik hier niet ingaan, maar het was interessant te zien dat zo’n lokale bestuurder er totaal geen moeite mee had dat duizenden aanbidders van heinde en ver eens per jaar naar ‘haar’ tempel kwamen om een taoïstisch feest te vieren. Trots liet ze ons de foto’s van voorgaande feesten zien.
Yongkang is een klein dorp, maar toch ook de locatie van één van de belangrijkste taoïstische tempels. De lokale overheid, inclusief de partijorganisatie, ziet de tempel en de daarbij behorende symboliek en rituelen als een onontbeerlijk onderdeel van de lokale identiteit. Dit is precies wat de Chinese overheid bedoelt met een ‘harmonieuze maatschappij’.
Bron: eigen observaties van de auteur; de in dit artikel weergegeven opinie is van de auteur zelf en wordt niet per se door de andere redacteuren gedeeld
