Grondwetswijzigingen op de agenda in China

Er worden grondwetswijzigingen gepland in China. Het Centraal Comité van de communistische partij heeft hiervoor een ontwerptekst ingediend bij de wetgevers. Die zullen op het Nationaal Volkscongres begin maart bijna zeker de voorstellen goedkeuren. ChinaSquare geeft hieronder de grote lijnen weer. Feiten eerst, de commentaren volgen later.

Dat de Chinese president en vicepresident langer dan twee termijnen zullen kunnen aanblijven trekt de aandacht. De ontwerptekst voor grondwetswijzigingen van het Centraal Comité van de Communistische Partij van China (CPC) houdt echter veel meer in dan dat.

Extra Denkbeelden

Het Centraal Comité wil nieuwe sets van denkbeelden laten toevoegen aan de theorieën die volgens de Grondwet het politieke stelsel richting geven. De ‘Gedachten over het Chinese Socialisme voor een Nieuwe Tijd’ van Xi Jinping moeten er officieel bijkomen. Dat zal ook gelden voor de ‘Wetenschappelijke Ontwikkelingsvisie’ van ex-president Hu Jintao. Het marxisme-leninisme en de theorieën ontwikkeld door de voorgangers van Xi staan al in de Grondwet en blijven erin. De doelstellingen van de Chinese staat zullen concreter onder woorden worden gebracht, min of meer zoals de streefdoelen voor 2021 en 2049.

Nieuwe ideeën en accenten

Onder impuls van Xi Jinping en zijn team werd een aantal nieuwe begrippen gelanceerd of benadrukt. Ook zij zullen in de artikelen of de inleiding van de Grondwet opduiken. Zo vraagt het Centraal Comité om vermelding van: ‘de nationale vernieuwing’, ‘het streven naar harmonie tussen de etnische bevolkingsgroepen’ en de ‘gezamenlijke toekomst voor de mensheid’ waar China zich sterk voor maakt. ‘Socialistische kernwaarden’ en ‘burgerwaarden (liefde voor het vaderland, het volk, de arbeid, wetenschap en socialisme)’ zijn nog voorbeelden van ideeën waar Xi veel belang aan hecht. Ook zij zitten in het pakket van toevoegingen.

CPC-leiderschap en socialistische waarden

Als het van het Centraal Comité afhangt zal de Grondwet voortaan een stelling bevatten over de CPC en het socialistische karakter van China. De zin luidt: ‘het leiderschap van de Communistische Partij van China is de karakteristieke eigenschap van het socialisme met Chinese kenmerken’.

Het staatshoofd

De Chinese president en vicepresident blijven vijf jaar in functie, even lang als het Nationaal Volkscongres dat hen benoemt. Het NVC stelt hen aan of handhaaft hen na afloop van een eerste termijn in hun functie voor een volgende periode. Op de totale lengte van de ambtsperiode zal echter niet langer een limiet staan van 2 termijnen. Na tien jaar kan een president of vicepresident voortaan opnieuw benoemd worden door de volksvertegenwoordiging. De limiet van 2 jaar staat nu nog in de Grondwet, maar het Centraal Comité wil die regel laten schrappen.

Extra functies en bevoegdheden

Het Kabinet krijgt er een nieuwe functie bij: de zorg voor ecologische vooruitgang. Die wordt toegevoegd aan economische zaken en ontwikkeling van steden en platteland.
Steden zullen eigen wetten en regelingen kunnen aannemen, aangepast aan de plaatselijke situatie.
Het is aan de leiding van de provinciale volkscongressen dat ze de goedkeuring moeten vragen. Ze krijgen die  enkel als hun plaatselijke regels en wetten niet ingaan tegen de nationale of provinciale wetgeving.

Commissies van toezicht: nieuwe staatsinstellingen

Het derde hoofdstuk van de Grondwet is dat over ‘De staatsstructuur’. Tot nog toe bestaat die structuur uit administratieve en rechterlijke instellingen, zoals de volkscongressen of de gerechtshoven. Aan de overheid zal op voorstel van het Centraal Comité een nieuwe reeks instanties worden toegevoegd. Op alle niveaus, van nationaal tot plaatselijk zullen commissies van toezicht worden samengesteld. Wat precies hun bevoegdheden zullen zijn is niet heel duidelijk. Dat zij hun werk moeten coördineren met het gerecht en met de wetshandhavers geeft er een zeker idee van. Waarschijnlijk zullen zij vooral het werk van de ambtenaren van hoog tot laag controleren.

Onafhankelijkheid en aansprakelijkheid

In zijn voorstel voor de oprichting van de commissies van toezicht legt het Centraal Comité sterk de nadruk op de onafhankelijkheid en de aansprakelijkheid van de leden. Andere administratieve organen of individuen mogen zich niet mengen in hun werk. Wie zetelt in een permanent comité van een volkscongres, op welk niveau ook, mag geen lid zijn van een commissie van toezicht. Iedere commissie staat op zijn beurt onder toezicht van een commissie op het niveau boven het hare. De nationale commissie van toezicht moet zich uiteindelijk verantwoorden voor het permanent comité van het Nationaal Volkscongres.

Voorstel en agenda

Het officiële persagentschap Xinhua heeft de Chinese tekst van het voorstel met grondwetswijzigingen zondag gepubliceerd. Het zou gedateerd zijn op 26 januari. Het is niet bekend waarom er ruim een maand is gewacht met de publicatie. Wel is voorspelbaar dat het Nationaal Volkscongres (NVC) het voorstel in grote lijnen zal goedkeuren. De stem van de CPC weegt in de vergadering van wetgevers en volksvertegenwoordigers immers het zwaarste door. Het NVC van 2018, de eerste Algemene Vergadering van het 13e NVC, zal op 5 maart beginnen. Het voorstel van het Centraal Comité staat prominent op de agenda.
Xinhua, SCMP
De HUIDIGE TEKST VAN DE GRONDWET, voor het laatst gewijzigd in 2004, vindt u hier:
http://english.gov.cn/laws_regulations/2014/08/23/content_281474982987458.htm