Gui Minhai is in Ningbo veroordeeld tot 10 jaar gevangenis wegens het leveren van geheime informatie aan het buitenland. Rond zijn veroordeling en wat er aan voorafging hangen onduidelijkheden. Gui is vooral bekend als belangrijkste aandeelhouder van Causeway Bay Books, een uitgeverij in Hongkong die zich specialiseerde in het uitgeven en verspreiden van lasterlijke boeken over het privéleven van Chinese toppolitici.
Bron: https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=52001457
Gui Minhai is op het Chinese vasteland geboren in 1964, studeerde af aan Peking universiteit in 1985 en in Gotheburg in 1990. Daar verwierf hij de Zweedse nationaliteit.
Gui vestigde zich na zijn vertrek uit China in 2003 in Hongkong en werd één van de drie aandeelhouders van Causeway Bay Books. De boeken van deze uitgeverij met gore verhalen over het privéleven van toppolitici worden op het Chinese vasteland als lasterlijk beschouwd en mogen er niet verspreid worden. In Hongkong zijn ze vrij. De uitgeverij bouwde echter een illegaal distributiecircuit uit op het Chinese vasteland.
In 2015 ondernam de Chinese overheid actie tegen dit netwerk. Vier werknemers van de uitgeverij werden tijdens het verspreiden van boeken op het vasteland opgepakt. Bij één ervan gebeurde dat bij de grensovergang van Shenzhen. Dit werd – en wordt nog altijd – door de protestbeweging van 2019 in Hongkong en door de westerse media aangehaald als het ultieme bewijs dat China de vrijheid van Hongkong bedreigt en zich in de zaken van Hongkong moeit.
De vier werden na enkele maanden vrijgelaten, na bekentenissen en zonder proces. Eén van hen, Lam Wing-kee, verklaarde na zijn terugkeer in Hongkong dat hij langdurig geïsoleerd werd en geïntimideerd om namen van schrijvers en van klanten te geven.
Van Thailand naar Chinese gevangenis
Gui Minhai bevond zich toen in zijn vakantieverblijf in Thailand waar hij plots verdween. Na drie maanden dook hij op in een Chinese gevangenis. Naar eigen zeggen, in een verklaring op televisie, had hij zich vrijwillig aangegeven uit wroeging voor een dodelijk ongeval met dronkenschap en vluchtmisdrijf in 2013, waarvoor hij het land uit gevlucht was. Hij vroeg Zweden zich niet diplomatiek met zijn zaak bezig te houden. Buiten de Volksrepubliek wordt deze versie betwijfeld en denkt men dat het een verklaring onder dwang was.
Voor het ongeval kreeg Gui 2 jaar gevangenis. Eind 2017 werd hij vrijgelaten maar mocht het land niet uit.
Begin 2018 werd hij door politie in burger uit een trein gehaald waarmee hij in gezelschap van Zweedse diplomaten naar Beijing reed. De formele reden van de verplaatsing was dat hij zich wilde laten onderzoeken voor A.L.S. Volgens de Chinese overheid was hij op de trein illegaal in het bezit van verschillende documenten met geheime informatie.
Zweden protesteerde in 2018 tegen de ‘brutale aanhouding’ van Gui in de trein. Gui zelf verklaarde achteraf op een nieuwsconferentie dat hij door de Zweedse diplomaten gemanipuleerd was en dat ze hem China uit wilden smokkelen.
De rol van Zweden
Gui heeft in 2018 afstand gedaan van de Zweedse nationaliteit en weer de Chinese nationaliteit verkregen (dubbele nationaliteit wordt niet erkend door China). Buiten China wordt betwijfeld dat dit vrijwillig gebeurde.
In 2019 werd de voormalige Zweedse ambassadrice in China, Anna Lindstedt, in Zweden ervan beschuldigd buiten haar mandaat als diplomate te werken. Ze had gesprekken georganiseerd tussen de dochter van Gui en twee Chinezen die beweerden te kunnen helpen bij de vrijlating van Gui, op voorwaarde dat aan de zaak geen verdere ruchtbaarheid zou gegeven worden.
In 2019 verleende de Zweedse PEN-club de Tucholsky prijs voor het vrije woord aan Gui Minhai. Ondanks protest van de Chinese ambassadeur die dit beschouwde als inmenging in de binnenlandse aangelegenheden van China, werd de prijs persoonlijk uitgereikt door de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken.
Spionage of verboden boeken?
De rechtbank van Ningbo in de provincie Zhejiang laat weten dat Gui nu veroordeeld is tot 10 jaar gevangenis wegens het leveren van geheime informatie aan het buitenland. Hij verliest zijn politieke rechten voor 5 jaar. De zitting was openbaar en hij werd verdedigd door een advocaat. Hij gaat niet in beroep. Gezien de periode van voorarrest zou hij in 2025 kunnen vrijkomen.
Het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken en Amnesty International vinden dat het proces niet correct verlopen is en hebben de onmiddellijke vrijlating van Gui gevraagd.
Westerse waarnemers gaan ervan uit dat de beschuldiging een voorwendsel is en dat de echte reden om Gui te veroordelen zijn rol in de boekenuitgeverij is. Het blijft dan wel de vraag waarom het Chinese gerecht hem niet voor het verspreiden van illegale boeken veroordeeld heeft.
Bronnen: South China Morning Post, BBC, Reuters, New York Times
