De hervorming van staat en partij staan op de politieke agenda in China. Dat blijkt uit belangrijke voorstellen die het huidige Centraal Comité aan het parlement wil voorleggen. Die kwamen uit het derde plenum van de leiding van de communistische partij, dat van 26 tot en met 28 februari is bijeengekomen.
Hier volgt een korte samenvatting van het communiqué over de vergaderbesluiten. De helft van de tekst wijst op een aanstaande hervorming van staat en partij.
Centraal Comité
Er waren 202 leden en 171 plaatsvervangende leden van het Centraal Comité aanwezig. (De redenen waarom er 2 leden en 1 plaatsvervanger ontbraken zijn niet bekend). Ook topfunctionarissen van de discipline-commissie en ‘andere bevoegde departementen’ woonden de vergadering bij. Partijleider Xi Jinping las het werkrapport voor van de hoogste leiding, het Politiek Bureau.
Kandidaten voor topbenoemingen
Vervolgens hebben de deelnemers de lijst van kandidaten voor leidinggevende functies in de regering en het parlement goedgekeurd. Ze nomineerden ook kandidaten voor de nationale leiding van de politieke adviesraad, de Chinese senaat. Voor de laatstgenoemde instelling, de Politieke Raadgevende Conferentie, begint de jaarlijkse Algemene Vergadering vanaf 3 maart. Het Nationaal Volkscongres, het parlement van China, kent vanaf 5 maart zijn jaarlijkse voltallige zitting. De benoeming van een nieuwe regering, volksvertegenwoordigers, rechters en topadviseurs is een belangrijke functie van de ‘Twee Zittingen’ (van parlement en senaat). De partij heeft zoals altijd via haar Centraal Comité de kandidaten voor de topbenoemingen voorgedragen.
Plan en strategie
De communistische partij wil, geheel volgens de principes van het Chinese politieke systeem, dat haar belangrijke besluiten als richtsnoer dienen voor het beleid van de overheid. De besluiten zijn genomen op het 19e congres van 2017. De volgende weken zullen ze de agenda van de ‘Twee Zittingen’ domineren. Het Centraal Comité stipt aan dat China rekening moet houden met ‘een complexe internationale situatie en zware opdrachten gesteld door de binnenlandse situatie’. Het is nodig ‘een voortgezette vooruitgang (meer hervormingen en ontwikkeling) te combineren met volgehouden stabiliteit’. De Communistische Partij van China (CPC) heeft hiervoor een zogenaamd Geïntegreerd Vijf Domeinenplan en een Algemene Vierpuntenstrategie. Met het eerste bedoelt de partij: verbeteringen van economie, politiek, cultuur, maatschappij en ecologie (5 domeinen). Met het tweede mikt ze op een behoorlijk welvaartspeil, grondige hervormingen, bestuur gebaseerd op een socialistische rechtsstaat en versterkt intern partijbestuur (4 punten).
Hervorming van de partij
‘De partij is zoals ze nu functioneert en met haar huidige structuur niet voldoende in staat om de opdrachten uit te voeren, het Chinese systeem te moderniseren en te besturen’. Dat is een van de opmerkelijkste stellingen in het communiqué. 
Volgens de CPC is het dus noodzakelijk dat de partij zichzelf diepgaand hervormt. Ze moet nog meer invloed krijgen op het beleid van de regering en de overheid in het algemeen. Volgens de CPC is de dominantie van de partij immers ‘de karakteristieke eigenschap van het socialisme met Chinese kenmerken’.
Ideologie, functionaliteit
De CPC zal als het van Xi en zijn team afhangt in China meer dan ooit het politieke leven gaan beheersen. Het is daarbij duidelijk dat het ideologische terrein meer aandacht krijgt. Dat geldt voor alle grote principes van het marxisme-leninisme tot en met de Gedachten van Xi Jinping met alle ‘theoretische vernieuwingen’ die daartussen verworven zijn. Verder spreekt de tekst van het Centraal Comité over partij-instituties met afgebakende functies. De term ‘functionaliteit’ komt een aantal keer voor. Wat de hervorming van de partij concreet inhoudt en hoe ze functionaliteit precies definieert moet de praktijk in de komende weken en maanden duidelijk maken.
Supercommissie
Intussen zijn er toch enkele tipjes van de sluier opgelicht. De voorstellen voor grondwetswijzigingen die eerder deze week werden ingediend geven een idee van hoe de hervorming van staat en partij eruit moet gaan zien. Zo komt er een Nationale Commissie van Toezicht en vergelijkbare commissies tot op het laagste niveau. In de wijzigingsvoorstellen van het Centraal Comité was die toevoeging aan de Grondwet (in het derde hoofdstuk over staatsstructuur) aangekondigd. Het lijkt te gaan om een overkoepelend bureau voor de bestrijding van corruptie. Dit nieuwe nationale orgaan zal uitgebreide volmachten hebben om onderzoek te verrichten naar overtredingen op dit gebied door staatsambtenaren.
Xinhua, South China Morning Post
