Zondag heeft de regering nieuwe richtlijnen uitgevaardigd om de staatsbedrijven te hervormen.
Staatsbedrijven krijgen vaak de klacht te weinig dynamisch en efficiënt te zijn en bovendien een broeinest van corruptie.
De maatregelen hebben tot doel die bedrijven te moderniseren, gemengd eigendom staat-privé te bevorderen, en de erosie van staatsactiva te verhinderen.
Staatsbedrijven moeten beter werken en volledig onafhankelijke op de markt gerichte bedrijven worden. Tegen 2020 moet de hervorming voor het grootste deel verwezenlijkt zijn. Een groep grote staatsbedrijven moet dan de internationale concurrentie aankunnen.
De staatsbedrijven worden wel opgedeeld in twee groepen: commerciële bedrijven met winstoogmerk en bedrijven uit de sociale economie. De eerste groep moet zich op de markt richten en er naar streven het kapitaal van de staat te vergroten. De tweede groep moet het leven van de mensen verbeteren en openbare goederen en -diensten verlenen.
Het aantrekken van privékapitaal in staatsbedrijven lijkt de belangrijkste hervorming te zijn. Om tot een gemengd aandeelhouderschap te komen zal de overheid verschillende types van investeerders proberen aan te trekken. Dat zal stap voor stap gebeuren, zonder vaste agenda. Privébedrijven zullen aandelen en converteerbare obligaties kunnen kopen of aandelen uitwisselen met staatsbedrijven. Staatsbedrijven zullen mogen experimenteren met het verkopen van aandelen aan hun personeel. Gemengd aandeelhouderschap is voordelig omdat het nieuwe technologie, management en businessmodellen zal binnen brengen, zei Lian Weiliang, ondervoorzitter van de NDRC
(Die National Development and Reform Commission is het voornaamste planbureau van de overheid)
De raden van bestuur krijgen meer beslissingsmacht, directeuren komen onder strenger toezicht te staan en regeringsdepartementen mogen niet meer tussenkomen in het beheer van commerciële staatsbedrijven. De supervisie van de staatsactiva wordt verbeterd om zeker te zijn dat geen activa verdwijnen en om het rendement op het kapitaal te verbeteren. Die supervisie moet zowel van binnen als van buiten het bedrijf komen. Er komt een systeem om de kaderleden verantwoordelijk te houden voor de resultaten en om misbruiken, inclusief corruptie en fraude sneller te ontdekken.
Er komt een soepel en marktconform beloningssysteem. De lonen van het personeel zullen in lijn liggen van wat in de sector betaald wordt, en afhangen van de resultaten van het bedrijf. Managers die ingehuurd worden moeten professionele bekwaamheid hebben.
Een aantal staatsondernemingen met problemen zal geconsolideerd of gesaneerd worden. Dat kan door samensmelten of overnames. Een voorbeeld is het samengaan van de twee grote Chinese fabrikanten van supersnelle treinen eerder dit jaar.
SASAC, de organisatie die de nationale staatsbedrijven beheert, controleert rechtstreeks 110 mammoetbedrijven. De provincies en steden bezitten echter veel meer staatsbedrijven. De staatsbedrijven nemen 80% van de omzet van de 500 grootste bedrijven in China voor hun rekening. Vanaf dit jaar komen er pilotprojecten om gemengd aandeelhouderschap te introduceren. China National Petroleum Co. en China Telecom hebben al sociale fondsen uitgenodigd om een aandeel in hun kapitaal te nemen.
Zhao Changwen, directeur van het Departement Industriële Economie van het Development Research Center van de centrale regering verklaarde op een forum dat sommige bedrijven preferentiële aandelen zouden mogen uitgeven. Dat zijn aandelen die meer rechten meebrengen dan gewone aandelen. Een artikel in de partijkrant People’s Daily maakt duidelijk waaraan sommigen denken: de staat zou de meerderheid van de aandelen in staatsbedrijven verkopen en minderheidsaandeelhouder kunnen worden. Maar dank zij één preferentieel aandeel, een “gouden” aandeel, zou de staat toch nog mogen beslissen over belangrijke onderwerpen. Voor dit systeem zouden bedrijven uit de telecommunicatie-, olie- en gassector in aanmerking komen.
Het systeem waarbij de staat een preferentieel aandeel heeft is eerder al uitgetest in het Westen. De Belgische staat bijvoorbeeld had toen hij minderheidsaandeelhouder was in het aardgasbedrijf Distrigas, ook een “gouden” aandeel waardoor de strategie van het bedrijf kon bijgestuurd worden.
Bronnen: China Daily, People’s Daily, CCTV.
De integratie van staatsondernemingen in een markteconomie is min of meer gelukt in China. Maar het blijft een onoverwonnen hindernis om staats- en privé-aandeelschap te integreren in een enkel bedrijf. Vele initiatieven zijn ondernomen in het afgelopen decennium, maar met weinig succes. Waarom zou het deze keer wel lukken?