Het gaat in het offensief van de VS tegen China niet enkel over economische aspecten, maar over een totaalstrategie die op verschillende fronten gevoerd wordt.
Gisteren publiceerden wij deel 1 van een opiniestuk van Marc Vandepitte*. Wij laten deel 2 beginnen met de laatste zin daarvan.
De aanpak vereist “de integratie van meerdere elementen van nationale macht, waaronder diplomatieke, economische, intelligentie, wettelijke, en militaire elementen om de nationale veiligheid te beschermen en te versterken”.
We beperken ons hier tot het economische en het militaire luik.
Een economisch ijzeren gordijn
Trump stuurt aan op een volledige reset van de economische relaties tussen de VS en China. In zijn ondertussen gekende stijl: “Toen ik [in het Witte Huis] kwam waren we op weg in een bepaalde richting die China op korte termijn in staat zou stellen om groter te zijn dan wij. Dat zal nu niet meer gebeuren.” Om de opgang van China te verhinderen is het daarom nodig om China economisch zoveel als nodig is los te koppelen van de VS. Zowel Chinese investeringen in de VS als VS-investeringen in China moeten beperkt en geweerd worden. In de eerste plaats worden strategische sectoren geviseerd.
Ook de wederzijdse handel moet aan banden. De VS legt nu al tarieven op voor ongeveer de helft van de Chinese import. Trump heeft gedreigd om zo nodig alle import te onderwerpen aan tarieven. Ook de export naar China ligt in het vizier. China is voor zijn economie sterk afhankelijk van strategische componenten zoals chips. In mei 2018 werd de export van chips naar ZTE, een groot Chinees telecomconcern tijdelijk stil gelegd, waardoor het bedrijf van 75.000 werknemers overkop dreigde te gaan. Topmanager Kathleen Gaffney voorspelt dat dit nog maar het begin is: “Wij zijn de leiders op het gebied van technologie en innovatie in de chipindustrieën. China wil op de lange termijn ook een leider zijn. Tegen 2025 zal het ook in China geproduceerd worden. Het is dus echt belangrijk dat we dat voor hen moeilijk maken: exportcontroles. Dat is een echt signaal dat China schade toebrengt, maar geen schade toebrengt aan de economie als geheel. Dit zijn het soort acties dat we te zien zullen krijgen.”
De meeste ernstige waarnemers zijn overtuigd dat de opgelegde handelstarieven een ongunstig effect zullen hebben op de VS-economie en ook niet in staat zullen zijn om het handelsdeficit met China op te lossen. Maar daar is het Trump & Co niet echt om te doen. Hun focus “ligt op het proberen ontwrichten van de technologische opgang van China in plaats van een overeenkomst te sluiten die het beste is voor de Amerikaanse economie”, aldus een investeerder.
De regering Trump probeert zijn handelsoorlog met China ook uit te breiden naar andere landen. In de recente onderhandelingen met Canada en Mexico over een nieuw vrijhandelsakkoord, heeft Trump een clausule laten opnemen die inhoudt dat deze beide landen geen handelsovereenkomst mogen sluiten met een “niet-markt land”, lees China. Het is de bedoeling om zo’n akkoord in de toekomst ook af te sluiten met landen als Japan, de Europese Unie en Groot-Brittannië. Als de VS daar in slaagt, dan betekent dat een harde klap voor China en het begin van een soort “economisch ijzeren gordijn” rond het land.
De anti-China houding beperkt zich niet enkel tot Trump en enkele haviken uit zijn regering. Grote delen van het establishment vinden dat de VS en China in een langdurige strategische rivaliteit verwikkeld zijn en dat de opkomst van de Aziatische reus een bedreiging vormt voor de positie van de VS. Er is een groeiende consensus dat het handelsbeleid en het nationale veiligheidsbeleid niet langer van elkaar gescheiden moeten worden en dat het Witte Huis een sterk antwoord moet formuleren tegen zijn strategische rivaal. De honger naar confrontatie groeit.
De anti-Chinese stemming vind je bij de Republikeinen, vrije marktideologen, nationale veiligheidshaviken en mensen van het Pentagon. Maar evengoed bij de Democraten, bij een deel van de vakbonden en van de linkerzijde. Dat betekent dat de vijandigheid t.a.v. China wellicht van lange duur zal zijn en in elk geval niet zal verdwijnen met het vertrek van de huidige president.
Shoot first
De militaire superioriteit van de VS is overweldigend. Ze hebben 800 militaire basissen verspreid over 70 landen en meer dan 150.000 manschappen in 177 landen. De militaire uitgaven bedragen jaarlijks meer dan 600 miljard dollar of meer dan een derde van het wereldtotaal. Het is driemaal zoveel als China en per inwoner is dat zelfs 12 maal zoveel.
Gedurende 70 jaar heeft het VS-leger de zeeën en het luchtruim van bijna de hele wereld gedomineerd, inclusief die van Oost-Azië. Het had bijna volledige bewegingsvrijheid en de mogelijkheid om vijanden deze vrijheid te ontzeggen. Trump wil dat zo houden: “Amerika zal nooit de plaats van nummer twee aanvaarden. Ik zal onze krijgsmacht zo sterk maken dat we nooit of te nimmer een andere mogendheid zullen hoeven te vrezen.”
Volgens de Nationale Veiligheidsstrategie van 2017 bouwt China “het meest bekwame en goed gefinancierde leger ter wereld uit, na het onze”. (o. c.) Die “andere mogendheid” waar Trump het over heeft is dus China. Volgens het Pentagon moet alles er aan gedaan worden om de overmacht in Oost-Azië te behouden en dat betekent China klein houden. “Terwijl China zijn economische en militaire opmars voortzet zal het doorgaan met zijn streven naar een militair moderniseringsprogramma dat op korte termijn gericht is op regionale hegemonie en de verdringing van de Verenigde Staten in de Indo-Stille Oceaan om alzo in de toekomst een wereldwijde superioriteit te bereiken.”
In zijn Koude Oorlogsspeech van oktober jongstleden laat vice president Pence er geen twijfel over: “Onze boodschap aan de Chinese leiders is deze: Deze president zal niet terugdeinzen. Bij de wederopbouw van ons leger zullen we de Amerikaanse belangen in de Indo-Stille Oceaan blijven verdedigen.”
De militaire strategie t.a.v. China volgt twee sporen: een wapenwedloop en het omknellen van het land.
De wapenwedloop is volop aan de gang. De VS geeft jaarlijks 150 miljard dollar uit aan militair onderzoek, vijf maal zoveel als China. Men werkt koortsachtig aan een nieuwe generatie van uiterst gesofisticeerde wapens, drones en allerhande robots, waar een toekomstige vijand niet tegen opgewassen zal zijn. De F-35 bevat de toptechnologie van dit moment en heeft zo’n 15 à 20 jaar ‘voorsprong’ op de Chinese straaljagers. Bij de ontwikkeling van die hightech wapens spelen artificiële intelligentie, kwantummechanica, lasertechnologie, supersonische snelheden, nucleaire ontstekingen en elektronische oorlogsvoering een toenemende rol. Het zijn de oorlogswetenschappen van de toekomst.
Om de voorsprong te behouden in die wapenwedloop moeten de Chinezen op afstand gehouden worden. Volgens de Nationale Veiligheidsstrategie van december 2017 is “een deel van China’s militaire modernisering en economische expansie te danken aan de toegang tot de Amerikaanse innovatie-economie, waaronder de Amerikaanse universiteiten van wereldklasse.” Het toenemend protectionisme van het Witte Huis slaat niet alleen op handel, investeringen of technologie, maar meer en meer ook op kennis.
Bijzondere aandacht gaat naar ruimtewapens. “Als afschrikking faalt, ben ik ervan overtuigd dat … als we te maken hebben met een gelijke of bijna-gelijke tegenstrever, we zullen moeten vechten voor superioriteit in de ruimte,” aldus generaal John Raymond, opperbevelhebber van de Air Force Space Command. Het voorbije jaar heeft Trump beslist om een nieuwe volwaardige afdeling op te richten binnen het leger: de VS Ruimtemacht.
Een preventieve oorlog behoort tot de mogelijkheden. Bob Work, voormalig viceminister van defensie stelt vast dat China raketten aan het ontwikkelen is die in de buurt komen van de eigen raketten. “De VS heeft nooit moeten vechten tegen een tegenstander die even diep en compact [raketten] kan ‘gooien’ als de VS.” Het gebruik van geleide munitie zal in een toekomstige oorlog “wijdverspreid en diepgaand” zijn zodat het “veel zin heeft om als eerste te schieten”.
Het tweede spoor is het militaire omknellen. Voor zijn buitenlandse handel is China voor 90 procent afhankelijk van transport over zee. Meer dan 80 procent van de olietoevoer moet door de Straat van Malakka (vlakbij Singapore), waar de VS een militaire basis heeft. Kissinger zei ooit “controleer de olie en u controleert de landen”. Washington kan in elk geval zo de oliekraan dichtdraaien en China heeft daar momenteel geen enkel verweer tegen. Rondom China heeft de VS meer dan dertig militaire bases, steunpunten of trainingscentra (bolletjes op de kaart). Tegen 2020 zal zestig procent van de totale vloot gestationeerd zijn in de regio. Als je dat op een kaart bekijkt, dan is het niet overdreven te stellen dat China omsingeld en omkneld is. Je mag er niet aan denken wat er zou gebeuren indien China ook maar één militair steunpunt, laat staan een basis zou installeren in de buurt van de VS.
Het is in die context dat de uitbouw van kleine eilandjes in de Zuid-Chinese Zee moet gezien worden evenals het claimen van een groot deel van dit gebied. Toezicht over scheepvaartroutes waarlangs zijn energie en industriële goederen worden getransporteerd is van levensbelang voor Beijing.
De val van Thucydides
China is een bedreiging voor de alleenheerschappij van de VS. Zal dit onvermijdelijk leiden tot een dodelijke valkuil die voor het eerst werd beschreven door Thucydides? Deze oude Griekse historicus beschreef hoe de opkomst van Athene Sparta angst
inboezemde en naar de wapens deed grijpen om die opkomst te verhinderen. De historicus Graham Allison beschrijft hoe de afgelopen 500 jaar er 16 tijdvakken geweest zijn waarin een opkomende macht een heersende macht dreigde te verdringen. Twaalf keer liep dit uit op oorlog. De geschiedenis is geen fataliteit maar wel een belangrijke indicator.
Het blijvend militair overwicht van de VS is hoe dan ook de garant voor het behoud van zijn economische suprematie. Bij die economische suprematie hebben we het over een business van duizenden miljarden dollars, een uiterst machtige business die een zeer grote greep heeft op het beleid van het Witte Huis, ongeacht de president die er zetelt. De vele miljarden winst zal men niet zonder slag of stoot uit handen geven. Zoals Marx het 160 jaar geleden zei: “Het kapitaal heeft een afschuw van afwezigheid van winst of van zeer kleine winst.” Als de winst groot is “wordt het kapitaal roekeloos” en bij zeer grote winsten “bestaan er geen misdaden meer die het niet riskeert”.
Sommige zullen opwerpen dat de vernietigingskracht van de huidige wapens te groot geworden is om zich nog te riskeren aan een grootschalig conflict. Maar dat dacht men 100 jaar geleden ook al, aldus Katrina Mason. “Iets meer dan 100 jaar geleden voorspelden commentatoren dat oorlogswapens zo technologisch geavanceerd en zo dodelijk waren geworden dat niemand er ooit gebruik van zou maken. Velen beschouwden de meedogenloze wapenwedloop als een onderdeel van de economische inspanning om de binnenlandse industriële basis te stimuleren. Ze hielden er geen rekening mee dat een dergelijk opbod ooit tot conflicten zou leiden. De eerste wereldoorlog bewees dat ze in beide opzichten ongelijk hadden.”
Hoe kunnen de gigantisch economische belangen onder democratische controle gebracht worden, zodat niet de winst maar wel het gezond verstand zal zegevieren? Dat is de hamvraag voor de toekomst.
Het hele artikel is ook gepubliceerd op De Wereld Morgen
* Marc Vandepitte (1959) is filosoof en publicist.Marc Vandepitte schreef samen met Ng Sauw Tjhoi: Made In China (EPO 2006)
De gezamenlijke klacht van China en de EU en nog een aantal andere belangrijke landen ,bij de WTO tegen de VS, laat al een begin van de “kentering” zien.
Europa zal n.m.m. ook in de (naaste)toekomst steeds meer voor zich zelf moeten opkomen!
Er zal ook een nieuwe “verdeling moeten komen, b.v. op basis van het aandeel in de Wereldhandel.
De VS, China, Europa zullen voorlopig wel de hoofdrol spelen, maar ook andere (“opkomende) landen” zullen t.z.t. ook hun aandeel hierin gaan opeisen.
De EXTREME VOORDELEN”, van de VS, dat de wereldhandel, vanaf het “Marschall-plan in US.dollars werd gevoerd en ook voor voor het verhandelen van 90% van alle grondstoffen in de wereld geldt, zal t.z.t. tot het verleden gaan behoren. Er moet een eerlijkere verdeling komen!
Het begin (Yuan en Euro) is er al.
Als de VS dit werkelijk met militaire middelen wil verhinderen, dan weten we ook wie de “nieuwe agressors” zijn. Echter, ook EUROPA mag het zover niet laten komen!