De verwachte impact van het nieuwe coronavirus op de Chinese economie tekent zich af. Naast de strijd op het medische terrein die belangrijk blijft en nog niet gewonnen is, begint nu de campagne om de economie terug op gang te krijgen. Zullen het weer opstarten van productie en consumptie, de investeringen en de handel volstaan?
In de voorbije dagen zijn de eerste indicatoren bekendgemaakt van de weerslag die COVID-19 op de Chinese economie kan hebben.
Schade opnemen
De officiële inkoopmanagersindex (purchasing managers’ index, PMI) was 35,7 en dat is het laagste cijfer sinds de instelling van deze index. De manufacturing PMI van Caixin/Markit, die vooral gaat over kleine particuliere productiebedrijven, daalde naar 40,3 d.w.z. het laagste cijfer sinds 2004. Deze scores, onder meer gebaseerd op de omvang van orders, voorraden en werkgelegenheid in het bedrijfsleven, geven een vrij nauwkeurig beeld van de industriële activiteit en het vertrouwen erin. Een PMI onder de 50 geeft een krimpende economie aan. Sommige sectoren zijn bijzonder zwaarder getroffen. Luchtvervoerders lijden bijna 6 miljard euro verlies in februari en zullen misschien iets minder verlies optekenen in maart. De spoorwegen vervoerden de afgelopen maand bijna 90% minder passagiers dan een jaar geleden.
China en de wereld
Sommige waarnemers vrezen zelfs dat China een economische crisis tegemoet gaat die erger zal zijn dan de financiële crisis die in de VS ontstond in 2008. De ontwikkelingen in Zuid-Korea, Iran en Italië zorgen in deze geglobaliseerde wereld voor een nog complexere situatie. Er zijn analisten die de dreiging van een wereldwijde recessie zien.
Wat te doen?
Chinese deskundigen, politici en mediawerkers breken zich het hoofd over de vraag wat te doen. Dat geldt uiteraard ook voor de gewone Chinezen. Een meerderheid zal het eens zijn met de keuze van de regering om nog altijd de voorrang te geven aan de medische strijd tegen het coronavirus en waakzaam te blijven opdat er geen opflakkering optreedt. Daarnaast is echter duidelijk nood aan een verstandig weer oppakken van het werk in het algemeen en de productie in het bijzonder. Ook de consumptie, de investeringen en de export moeten nodig worden aangezwengeld. Dat is noodzakelijk voor China zelf, maar het is ook in het belang van de wereldeconomie. Er is verder een debat over ‘speciale maatregelen’: wat is wijsheid op dit terrein en hoe ver moeten de ingrepen gaan?
Productiehervatting
Volgens veel waarnemers moet het stimuleren van de productie centraal staan. Dan zullen consumptie, investeringen en handel vanzelf aantrekken, zo menen ze, omdat de fundamentele economische situatie op die terreinen niet veranderd is. Voor investeringen geldt dat zeker omdat die voor een groot deel bepaald worden door het overheidsbeleid, dat helemaal gericht is op het halen van de doelstellingen van een volledige armoedebestrijding en een behoorlijk groeicijfer. De handel is een veel onzekerder factor, nu COVID-19 ook belangrijke export- en importlanden teistert, waardoor bestellingen verminderen en het internationaal transport sputtert.
In een bepaalde sector is een nieuwe start van de productie letterlijk van levensbelang: de landbouw. De boeren lijden miljardenverliezen, ze zijn ontmoedigd en soms komen hun werknemers niet opdagen. De centrale regering heeft echter opdracht gegeven om de voorjaarsaanplant koste wat het kost versneld te beginnen. Onder andere een soepel transport van landbouwwerktuigen en de inzet van drones moeten dat mogelijk maken.
Voorzichtig en flexibel weer opstarten
In elk geval heeft de centrale overheid opdracht gegeven aan de lokale autoriteiten om snel en doortastend beleid te ontwikkelen zodat het werk weer een aanvang kan nemen op een manier die past bij de specifieke toestand in hun werkgebied. Ze moeten dan vooral rekening houden met de gezondheidsrisico’s en de logistieke uitdagingen, zoals een herstelde toevoer van grondstoffen. De firma’s die medische hulpmiddelen maken krijgen extra steun. Er wordt gezorgd voor goedkoper vervoer, verblijfplaatsen en ontsmettingsmiddelen voor migranten arbeiders. Bedrijven krijgen uitstel van betalingen en belastingverminderingen. De China Merchants Bank noteerde eind vorige week al dat 40% van de economische activiteit in heel China weer is hernomen. Een week eerder was dat nog 35%. In Shanghai werken al meer dan 90% van de grote bedrijven, en vooral de staatsbedrijven (olie, chemie, telecom, energie).
Twee bijzondere problemen
De keuzes die de communistische partij en de overheid moeten maken worden nog ingewikkelder doordat er zich bij het weer opstarten van de economische activiteit specifieke en nieuwe problemen voordoen. Zo is er de kwestie van de asymptomatische besmettingen. Sommige mensen lopen rond met COVID-19 zonder dat ze symptomen vertonen. Als ze dan uiteindelijk toch bij een test besmet blijken te zijn moet hun omgeving, en soms is dat het bedrijf waar ze werken, geïsoleerd of opnieuw stilgelegd worden. Dat was het geval met de pas opgestarte Guofeng Plastic fabriek in Hefei, provincie Anhui.
Het gebeurt ook nog steeds dat lagere overheden sjoemelen omdat ze overijverig zijn of denken voordelen te kunnen behalen. In Yueqing County, dat valt onder Wenzhou in de oostelijke provincie Zhejiang, lieten functionarissen in de bedrijven elektriciteit verbruiken terwijl de arbeiders en de grondstoffen nog niet aanwezig waren. Toch had de stad Wenzhou hen niet onder druk gezet om een complete nieuwe start te realiseren. Ze kregen een waarschuwing dat ze voortaan regelmatig en naar waarheid moesten rapporteren in hoeverre de fabrieken opnieuw echt functioneren.
Bedrijven met buitenlandse investeringen
Het ministerie van Handel helpt de bedrijven met buitenlandse investeringen om de mondiale bevoorradingsketen sterk te houden. Samen met de China Development Bank (CDB) werkt dat ministerie aan een reeks maatregelen om de projecten en de ondernemingen van het Belt&Road Initiative ademruimte te geven: de uitgave van nieuwe leningen en uitstel van betaling bij bestaande. Een week geleden waren in Dongguan, in de provincie Guangdong al weer 5.791 met buitenlands geld gefinancierde bedrijven aan de slag. Daar waren 60% grote of middelgrote jongens bij. In het oostelijke Jiangxi werkten toen opnieuw 10.680 industriële ondernemingen met 1 miljoen werknemers. De Shanghai Association of Foreign Investment heeft uit een onderzoek bij 697 belangrijke met buitenlands geld gefinancierde bedrijven in de stad geconcludeerd dat er een nieuwe start was. Meer dan 90% van de buitenlandse firma’s in de dienstensector en zo’n 70% in de productie hebben hun activiteiten weer opgenomen.
Consumptie
Het verbruik van goederen en diensten is de grootste motor van de groei. In 2019 droeg de binnenlandse consumptie, volgens het Nationaal Bureau voor de Statistiek, voor 89% bij aan de groei in China. Binnen dat aandeel leverden de huishoudelijke uitgaven een percentage van 57,8. Nu de quarantaines, vooral buiten Hubei, minder streng worden zal de consumptie ook makkelijker kunnen toenemen. Dat zou niet per se naar uitgaven voor voedsel gaan. Vanuit verschillende sectoren komen voorstellen om de banken gemakkelijker leningen te laten geven of zelfs consumptiebonnen te verstrekken voor de aankoop van huizen, auto’s, toerisme.
Speciale maatregelen?
Voor de kleine bedrijven, zeker in de landbouw en de catering, wordt gevreesd. Er gaan stemmen op om hen, en tegelijk ook duizenden banen, te redden. De overheid heeft overigens al actie ondernomen: voor 38,6 miljard euro aan zachte leningen, sterk verminderde belastingen en administratiekosten, lagere rente- arbeids- en andere kosten. Sommige economisten zijn ervoor dat de regering een stimuleringspakket inzet. In 2008 heeft een pakket met overheidsinvesteringen ter waarde van 516 miljard euro de Chinese economie beschermd tegen de mondiale financiële crisis uit de VS. Een dergelijk ingreep gaat in tegen de langetermijnhervorming om de globale schuldenlast van China te verlagen. Het pakket zou nu ook nog massaler moeten zijn om iets op te leveren, want de Chinese economie is intussen enorm gegroeid. Toch vinden sommigen dat de impact van de COVID-19 epidemie zo onverwacht en zo diepgaand is dat de regering deze aanpak op zijn minst moet overwegen.
Bronnen: Xinhua, Global Times, SCMP, dfbonline.nl
