Het weekend van de waarheid

Dit weekend wordt op een bijeenkomst van de 350 meest invloedrijke Chinese politici gediscuteerd over de blauwdruk voor de hervormingen tijdens de eerstvolgende 10 jaar. We proberen wat meer klaarheid te scheppen door de analyse van het voorbereidend verslag dat plan 383 wordt geheten en afkomstig is van de regeringsdenktank “Development Research Center”.

Bedoeling van de op stapel staande veranderingen is een optimale verhouding tussen bestuur, markt en burger te vinden. Plan 383 staat voor een trio van hervormingen, 8 sleuteldomeinen en drie doorbraken die moeten worden gemaakt. De drie hervormingen zijn deze om de markt te openen, de regering om te vormen en innovatie in de hand te werken. De 8 sleuteldomeinen zijn daarbij het administratieve proces te vereenvoudigen, concurrentie te bevorderen,  de opening van het bankwezen met losser maken van intrestvoeten en de wisselkoersen, het fiscaal systeem hervormen met een basis aan sociale zekerheid, de hervorming van de staatsondernemingen, innovatie promoten met groene technologie en het openen van de dienstensector. Binnen deze 8 moet vooral een doorbraak worden gemaakt in een lagere markttoegang om investeerders aan te trekken en de concurrentie aan te zwengelen, het opzetten van een basispakket sociale zekerheid voor iedereen en het toelaten dat collectieve gronden kunnen worden verhandeld.
Minder bureaucratie
Wat houdt het openen van de markttoegang in? Bedoeling is overdreven bureaucratie af te schaffen en markt en samenleving meer mogelijkheden toe te kennen. Dit jaar heeft de regering al 334 administratieve soorten toelatingen afgeschaft, wat resulteerde in een kwart meer nieuwe registraties voor ondernemingen. Ook aan lagere besturen wordt gevraagd hierin mee te stappen. In Zhengzhou moet een aanstaande moeder 20 bezoeken afleggen om een geboortecertificaat te verkrijgen. Een vergunning voor een business gebouw is een nog veel grotere lijdensweg. De regering heeft nog altijd 1500 onderwerpen over waarover ze haar fiat moet verlenen, de lagere besturen hebben 17.000 materies waarvoor zij toelatingen verlenen. Zo zal het minimumbedrag dat vereist is om een Pvba of eenpersoonszaak re stichten worden geschrapt. Ook Ngo’s moeten beter aan de bak komen bij het leveren van diensten in de sociale sector.
In de plaats van de administratieve bevelen is het de bedoeling dat er een betere macro-economische controle komt door een monetaire en fiscale politiek. Wat het eerste betreft zal de controle op kapitaal van de renminbi binnen 5 jaar worden afgeschaft zodat de Chinese munt binnen 10 jaar een gevestigd betaalmiddel is. Intrestvoeten zullen worden geliberaliseerd evenals de wisselkoers. Aangaande de belastingpolitiek wordt verwacht dat de vastgoedtaks natiewijd zal worden uitgerold en dat meer lokale overheden obligaties zullen mogen uitgeven om hun afhankelijkheid van inkomsten uit gronden te verminderen. Ook de vastgoedtaks moet verbeterd door een kadaster. De verbruikstaks en de belasting op voertuigen wordt van staatstaksen, belastingen voor de lokale overheid. Nog op het financiële vlak komt er een mechanisme in geval van bank faling en een verzekeringsprogramma voor deposito’s om de verbruikers te beschermen.
Bedrijven

Wat zit er in de pijplijn voor de verhouding staatsondernemingen en de privésector? Van de staatssector liet de BBC nog in de aanloop van het plenum uitschijnen dat ze “al in twee decennia geen winst maken” en dat de bazen van onbegrensde salarissen en bonussen genieten. De waarheid is dat de 113 staatsondernemingen die bestuurd worden door de SASAC, hun winsten met 14 % zagen stijgen tijdens de eerste drie kwartalen tot 992 miljard yuan. Er kan dus aardig wat weerwerk tegen het afschaffen van hun privileges verwacht worden van hun toplui  die overigens goed vertegenwoordigd zijn in het centraal comité. Daartegenover staat de privésector die vindt dat ze nog altijd gediscrimineerd worden vooral qua kredietverlening vanwege de staatsbanken. Het is overigens quasi zeker dat het applaus in de westerse media recht evenredig zal zijn aan de hervormingen op dit vlak. Het plan 383 wil dat dat monopolies in spoorwegen, petroleum, elektriciteit, financies en TV zullen doorbroken worden ten voordele van meer concurrentie in deze sectoren. Overigens wil het plan dat de functies van de staatsondernemingen geherdefinieerd worden zodat die onderverdeeld worden in 4 categorieën: de ondernemingen die vallen onder de sociale zekerheid, de non-profit diensten, de strategische nijverheden en tenslotte de defensie-ondernemingen. Het plan wil vooral dat innovatie bevorderd wordt in alle sectoren en doet daarover een trits voorstellen. Premier Li Keqiang zei nog deze week dat de diverse besturen minder moeten uitblinken in het oprichten van ondernemingen dan wel fungeren als een scheidsrechter en rood licht tussen de diverse soorten ondernemingen opdat deze op voet van gelijkheid zouden worden behandeld.
Een basispakket aan sociale zekerheid lijkt een vanzelfsprekendheid vanuit ons gezichtspunt. Het is echter nog maar 10 tot 15 jaar dat het individu en zijn onderneming een gedeelte van het loon afdraagt voor de opbouw van de sociale zekerheidsrechten. De facto worden deze bijdragen gepoold op lokaal vlak en stellen zich grote problemen wanneer ofwel iemand verhuist naar een andere provincie maar ook en vooral voor de migranten die vaak van werk wisselen en de facto hoofdzakelijk gedekt zijn door de verzekering tegen arbeidsongevallen. In de toekomst kan verwacht worden dat het systeem eenvormiger wordt tussen de diverse (rurale/stedelijke) stelsels, meer geïnformatiseerd en vooral dat de pooling geschiedt op een hoger vlak zodat bij verhuis de rechten worden meegenomen. Zich minder moeten bekommeren over de sociale zekerheid werkt ook meer verbruik in de hand.
Grond en hukou

Wat houdt de doorbraak over de hervorming van de grond in? In landelijke gebieden behoort de eigendom toe aan de dorpsgemeenschap en kan het gebruiksrecht van noch grond noch huis gebruikt worden als onderpand om van de banken een lening te krijgen. Stedelijke bewoners kunnen dit echter wel. Dit systeem maakt het de migranten moeilijk om de stap te zetten in de steden naar werk te zoeken. Verwacht wordt dat de grond weliswaar niet geprivatiseerd wordt, maar wel dat het gebruiksrecht ervan verhandeld kan worden op gespecialiseerde grondbeurzen die nu al experimenteel bestaan. Het 383 plan koppelt het recht tot transfereren van het gebruiksrecht van de grond aan het opzetten van een staats beoordelingssysteem van de grondactiva. De collectieve rurale eigendom moet ook een gelijke toegang krijgen tot de niet landbouwpercelen in rurale gebieden als de stedelijke staatsgrond . Op termijn zou er een eengemaakt grondsysteem moeten komen tussen stad en platteland. Eerst moet er een nationaal kadaster opgezet en zouden de jaarlijkse grondquota en jaarplannen die moeten goedgekeurd ook afgeschaft worden ten voordele van een systeem dat rechten en plichten vastlegt zowel van de centrale- als van de lokale grondverantwoordelijken.
Om de overgang van de boeren naar de stad te vergemakkelijken wil het plan ook tegen 2030 een langzame uitdoving van de hukou opdeling. In de komende jaren zou eerst gestart worden bij de kleine- en middelgrote steden waarvan er toch 2816 zijn met minder dan een miljoen inwoners. De verstedelijking van deze steden bedraagt gemiddeld 35 %. Deze kleinere steden hebben minder belastinginkomsten van bedrijven dan grotere steden en zullen ongetwijfeld aan de regering meer middelen vragen om deze uitdoving van de hukou-opsplitsing te kunnen betalen. Per migrant die de titel van stadsbewoner krijgt, wordt gerekend op een bijkomende kost van 100.000 yuan voor zijn sociale rechten. Zoals hoger aangegeven worden een paar taksen overgeheveld naar het lokaal niveau en zullen de steden obligaties mogen uitschrijven. Het is maar de vraag of de steden hiermee genoegen zullen nemen. Kortom dit weekend kunnen felle discussies worden verwacht enerzijds tussen de vertegenwoordigers van de staatssector en zij die de economie meer willen liberaliseren en  anderzijds ook tussen de regering die de hukou op termijn wil uitdoven en de lokale besturen die zullen argumenteren daar niet over voldoende middelen voor te beschikken. Volgens een krant uit Hongkong zou dit plenum op korte termijn gevolgd worden door een aparte vergadering die helemaal zal gewijd zijn aan het verstedelijkingsprobleem.
Bronnen: BBC, China News Services, China Briefing, WSJ, China Daily