Wan Li, die vele jaren lang een grote rol in de CPC en in de Chinese politiek heeft gespeeld, is gisteren op 99-jarige leeftijd overleden. De maatregel waardoor hij als hervormer in en buiten China bekend werd, was de invoering van het contractsysteem in de landbouw, ter vervanging van de volkscommunes. In de Volksrepubliek wordt Wan Li om heel wat meer prestaties herdacht in zijn loopbaan als leidend kaderlid van de partij en als toppoliticus van de staat. Wan was een, soms erg kritische, bondgenoot van Deng Xiaoping bij de keuze voor de ingrijpende beleidswijziging van de hervormingen.
In 1916 werd Wan Li in de provincie Shandong geboren. Toen hij 20 was sloot hij zich aan bij de communistische partij. Hij speelde een belangrijke rol in het verzet tegen de Japanse bezetting en in de Bevrijdingsoorlog. Na 1949 bouwde hij een loopbaan op als minister en vicepremier, partijleider in de provincie Anhui, secretaris van het Centraal Comité van de CPC, topman in de raadgevende conferentie (de Chinese senaat) en ten slotte parlementsvoorzitter. Tijdens de Culturele Revolutie (1966-1976) was hij, zoals veel communistische leiders het slachtoffer van vervolging door uiterst linkse partijgenoten en jongeren. In 1973 kon hij zijn werk als kaderlid echter hernemen, was onder andere een van de politici die als minister orde aanbracht in het Chinese spoorwegsysteem.
Het huishoudcontractsysteem
In 1977 werd Wan aangesteld tot partijleider van de oostelijke provincie Anhui. Hij was het die steun gaf aan het, in die tijd gewaagde, experiment om de collectieve landbouw in volkscommunes te vervangen door een systeem waarbij de staat per contract grond verhuurt en bedrijfsleiders zelf verantwoordelijk laat zijn voor hun beheer, winsten en verliezen. Plaatselijke boeren hadden dat op eigen initiatief ingevoerd omdat ze het systeem te egalitair en niet rendabel vonden. Het ‘huishoudcontractsysteem’ (of huishoudverantwoordelijkheidssysteem) was een van de eerste grote economische hervormingen waar mensen zoals Deng Xiaoping en een hervormer als Wan Li zich sterk voor maakten. Wan is dus een van de pioniers van de hervormingsperiode die in 1978 goed op gang kwam en nog steeds verder gaat onder de naam ‘socialisme met Chinese kenmerken’.
1989
Wan Li was van 1988 tot 1993 voorzitter van het Nationaal Volkscongres, het Chinese parlement. Hij hechtte daarbij vooral belang aan de uitbreiding en de verdieping van de socialistische democratie. Dat zag hij als een voorwaarde om de socialistische markteconomie verder tot groei en bloei te kunnen brengen. Sommige waarnemers beweren dat Wan sympathie koesterde voor de lijn van Zhao Ziyang en een aarzelende houding heeft aangenomen tijdens de opstand in 1989, bekend onder de naam van Tiananmenbeweging. Wan Li bevond zich tijdens de beslissende fase in de VS en de opstandelingen hoopten dat hij bij zijn terugkeer als parlementsvoorzitter hun kant zou kiezen. Wan schaarde zich echter achter het officiële partijstandpunt.
Beoordeling
Duidelijk en veelbetekenend is het eindoordeel dat de partij heeft gepubliceerd in het rouwbericht naar aanleiding van Wan Li’s overlijden. ‘Wan is zijn hele leven lang trouw geweest aan de CPC, het volk en de zaak van het communisme en had altijd vertrouwen in de grote zaak van het socialisme met Chinese kenmerken…Zijn dood is een groot verlies voor onze Partij en voor het volk…mensen moeten leren van zijn mentaliteit en streven naar eenheid’.
Xinhua, SCMP, China Daily
China Daily brengt een fotoreportage over Wan Li’s leven
