Hoe troebel is China’s waterstaat?

Jim Rogers beweert dat de China-successtory maar door één probleem op de klippen kan lopen en dat is volgens hem het waterprobleem dat vooral in het noorden acuut is. We legden de delen van de puzzel bijeen en kwamen tot deze toch wel ontnuchterende bevindingen.
China beschikt maar over één vierde van de gemiddelde watervoorraad per persoon in de wereld. 400 van China’s 655 steden kennen een waterschaarste, waarvan 110 een erge. Langs de zijde van het aanbod heeft het gebied bezuiden de Yangtzerivier die net meer dan één derde van het grondgebied beslaat, 80 % van de watervoorraad terwijl de twee derden in het noorden het met 20 % moeten doen. Om de zaak erger te maken zijn de waterbronnen ernstig vervuild. Elk jaar wordt 47 miljard m³ water dat niet aan de kwaliteitsvereisten voldoet, toch aan gezinnen, nijverheid en landbouw aangeboden. Volgens een onderzoek is dit het geval bij een kwart van de drinkwaterbronnen; in landelijke gebieden drinken 300 miljoen personen ongezond water, waarvan 190 miljoen met gevaarlijke stoffen.

Daarnaast wordt elk jaar 6 tot 10 miljard m³ water verloren: de graad van lekken bedraagt volgens de Wereldbank 18 % van het stedelijk aanbod, terwijl dit in de ontwikkelde landen 5 à 6 % bedraagt. Langs de kant van de vraag verdrievoudigde het watergebruik voor nijverheidsdoeleinden tussen 1992 en 2002. Ook de voortschrijdende verstedelijking vraagt meer water in de steden. Nochtans verbruikt de landbouw het meest water in China: in 2008 was 62 % van het watergebruik bestemd voor landbouw, 24 % was voor de nijverheid en 12% voor huiselijk verbruik. In de landbouw bedraagt de efficiency-graad van het landelijk water echter maar 0,47, veel minder dan in de ontwikkelde landen waar het 0,7 à 0,8 bedraagt. In de nijverheid wordt om een BNP-eenheid te produceren dan weer dubbel zoveel water gebruikt als het wereldgemiddelde. De goedkope waterprijs is verder niet van dien aard om bewoners aan te zetten met water zuinig om te springen. De regering wil de prijs laag houden omdat de gezinnen met bescheiden inkomens niet in de problemen zouden geraken. Probleem is echter dat door de bijna symbolische prijs van het water (2 tot 5 yuan/ton) dit goed niet als kostbaar aanzien wordt. De Wereld Gezondheidsorganisatie pleit in dit verband voor een getrapte prijs. Het eerste blok van 40 liters per hoofd/dag zou gratis aangeboden worden; vanaf het tweede inkomensblok wordt de prijs gradueel verhoogd naar de marktprijs.
Om het plaatje compleet te maken moeten we nog vermelden dat de politieke bevoegdheid onder negen verschillende ministeries of diensten valt: ze worden ook de negen draken van het water wordt genoemd. Het Ministerie van Waterstaat is het prominentst, maar heeft ook afdelingen zowel op provinciaal, sub provinciaal als lokaal niveau plus beheersorganen per bekken. Vervuild water, de normen en de controle vallen onder het ministerie van Leefmilieu. Het ministerie van Bouw en Huisvesting is verantwoordelijk voor de waterzuiveringsstations. Landbouw over landelijk water, de Nationale Ontwikkelings- en Hervormingscommisie over de waterprijs, het Zeebestuur over zeewater, het ministerie van Transport voor de waterwegen en voorts zijn nog de ministeries voor Gronden en ook dat voor de bossen betrokken. De Wereldbank maant dan ook aan tot meer coördinatie of een overkoepeld bestuur.
“Alternatieven”
Om de watervoorraad te vergroten wordt grondwater aangeboord en bestaat het project om water uit het zuiden naar het noorden

over te hevelen. Beiden veroorzaken problemen. Het aanboren van grondwatervoorraden leidt tot overexploitatie: in 2008 kwam 18% van het water uit de ondergrond. Dit leidde al tot het dalen van het grondpeil en bovendien is het grondwater in 136 steden vervuild. Dan vatte China het plan tot het grootschalige omleidingsproject op om via 3 kanalen het water uit het zuiden naar het noorden over te hevelen. Elk van deze kanalen heeft zijn eigen problemen. Het oostelijke kanaal moest af zijn tegen 2007 en dit is nu uitgesteld tot 2013. Voornaamste probleem langsheen de lijn is de vervuiling , voornamelijk in het Shandong-gedeelte. In Jining bijvoorbeeld waar al honderden vervuilende bedrijven werden gesloten, scoren maar twee meren de waterklasse 3-kwaliteit; de overigen behoren tot klasse 4 of nog erger. Met de geplande waterzuiveringsstations zou het lokaal evenmin erg opschieten. Ook de afwerking van de centrale lijn werd uitgesteld, namelijk van 2010 tot 2014. Probleem daar is dat meer dan 330.000 personen moeten verhuizen: 210.000 in Henan en 120.000 in Hubei. De 25 miljard compensatie die de regering beloofde, lijkt hen onvoldoende. Het westelijk gedeelte is wegens milieuredenen het meest controversieel en bevindt zich nog steeds in het stadium van de tekentafel. Het project is een aaneenrijging van moeilijke technische hoogstandjes met navenant prijskaartje.
China heeft dus weinig andere opties dan regenwater op te vangen en water te recycleren na zuivering door stations of door ontzilting. Volgens de richtlijn uit 2006 over de “City Wastewater Renewable Technology Policy” moet het herbruik van ex-afvalwater tegen 2010 10 à 15 % bedragen in de noordelijke steden en 5 à 10 % in de zuidelijke. Tegen 2015 moet de graad respectievelijk 20 à 25 % en 10 à 15 % belopen. Deze sector is overigens vrijgesteld van BTW. Voor het lopend vijfjarenplan worden vooral investeringen verwacht in kantonnale steden en andere steden van mindere omvang: de nodige investeringen zijn gigantisch en worden op 154.000 miljard yuan geschat.
Behandeling
Tijdens de vorige twee decennia is de waterzuivering in de steden drastisch toegenomen: van 1991 tot 2007 verhoogde het aantal stations van 87 tot 883 en de capaciteit steeg van 3,1 miljoen m³/dag tot 71,4 miljoen m³/dag. In oktober 2009 had China 1817 waterzuiveringsstations in gebruik met een dagelijkse capaciteit van 100 miljoen m³. De behandelingsgraad ging meteen ook de hoogte in: van 14 % tot 62 % in 2007. Natuurlijk nog niet zoals in Nederland, waar het percentage 90 % bedraagt. Frappant is echter dat in 2007 in stedelijke gebieden de Chinese graad 62 % bedroeg terwijl dit in de landelijke kantons maar 22 % beliep. De doelstellingen voor 2010 waren 80 % behandeling in provinciale hoofdsteden; 60 % in de prefectuursteden; 50 % in kantonsteden en 30 % in de kantons. Daarbij moet opgemerkt dat meer wordt samengewerkt met buitenlandse groepen in waterzuivering dan bij de gewone waterverdeling. In de zuiveringssector bedroeg de bijdrage van buitenlandse groepen rond de 60 % in 2007. Vooral Bouw-Operatie-Transfer-formules zijn gegeerd met 30 % van de gebouwde én in aanbouw zijnde stations. Waterzuivering is één zaak, het hergebruik van dit water een ander en dit zit op een laag niveau. In 2007 bedroeg dit nationaal maar 5 % en hoewel dit wat verhoogde, zit het percentage ver onder de plancijfers. De laatste jaren maakt recyclage vooral opgang in steden als Peking, Tianjin en Qingdao waarbij Peking het initiatief neemt. In 2009 werd in Peking gerecycleerd water de voornaamste bron van water en verdrong oppervlaktewater naar de tweede plaats. De brouwerij InBev stelt gerecycleerd water uit haar brouwerij te Wuhan  ter beschikking van 2400  gezinnen uit de buurt die het kunnen gebruiken om de auto te wassen of het gras te sproeien.  Naast het recycleren van afvalwater is ook ontzilting een optie. Momenteel wordt dagelijks 600.000 m3 zeewater ontzilt, maar het toekomstig potentieel is groot. Een professor kwam zelfs onlangs op het idee om onzilt water van aan de kust via leidingen naar Binnen-Mongolië te sturen.
Groepen

Sinds 2002 hebben een zestal internationale watergroepen initiatieven in China waaronder Suez en Veolia. Eind 2008 vertegenwoordigden deze 50 projecten een capaciteit van 20 miljoen m³/dag of 8 % van de totale capaciteit. Het Singaporese Hyflux heeft 10 waterzuiveringsprojecten en 34 zijn in opbouw. Naar verluidt werken de bestaande stations in China echter maar op 74 % van hun capaciteit en is deze industrie sterk gefragmenteerd: de twee grootste maatschappijen controleren nauwelijks enkele procenten van de markt, terwijl de 4 grootste Franse groepen 96 % in handen hebben in hun land. Volgens gegevens van de Britse deskundige firma Frost & Sullivan zijn er in China 1741 maatschappijen die drinkwater leveren: hun omzet bedroeg 68 miljard, een vooruitgang met 8,5 %. Buitenlandse firma’s investeerden 11 miljard in China’s watersector tussen 2004 en 2009. Frost & Sullivan gelooft dat de waterzuivering in China de komende vijf  jaren jaarlijks zal aangroeien met 16 %. Suez dat 32 joint-ventures heeft in China, investeerde vorig jaar 1 miljard € in China en heeft nog voor 1,4 miljard € plannen. Ook Veolia is optimistisch en hoopt dat haar activiteiten de komende 10 jaren 5 maal kunnen groeien. Dat echter ook binnenlands talent aanwezig is, bewijst de “Outstanding Growth Prize”-prijs die “Frost & Sullivan” verleend heeft aan “General Water of China”. Deze groep met 16 filialen heeft drinkwatermaatschappijen, waterzuiveringsstations en twee reservoirs en dit met een totale capaciteit van 2,8 miljoen ton/dag aanbod en een netwerk van 2300 km. Ze wordt door de Britse groep geloofd voor excellence in know-how en innovatie,  bestuur en de  klantentevredenheid. Het kan dus wel.
Zie ook videoreeks over water
Selectie bronnen
Word Bank, Adressing China’s Water Scarcity, Jian Xie , Washington, 2009
M Yang & C. Wang, China’s Recycled Water/ Water Treatment Industry  in “China’s industrial development in the 21st century” eds.: Mu Yang , Singapore : World Scientific, 2011
Ben Liu & Robert Speed, Water Resources Management in PRC, in idem
Sun Xuetao. – London [u.a.] : Routledge, 2010
http://europe.chinadaily.com.cn/epaper/2011-05/27/content_12591922.htm