Commissievoorzitter von der Leyen en de G7 vinden dat hun landen de afhankelijkheid ten aanzien van China moeten afbouwen. We analyseren voor de EU de verhoudingen in vier sectoren namelijk de groene leveranciersketen, de autobouw, de sector geneesmiddelen en de toekomstige digitalisering van het sociaal-economisch leven.
Al van voor de uitbraak van de pandemie was de EU-strategie tegenover China drievoudig: het beschouwt het land als een concurrent, een systeemrivaal en een mogendheid waarmee kan samengewerkt. Handig gevonden om interne tegenstellingen weg te moffelen: in de autosector valt de klemtoon op concurrentie, als China reageert tegen halve erkenningen van Taiwan wordt het land als systeemrivaal gekapitteld maar qua klimaat en pandemie mag samenwerking wel.
Na de Russische inval in Oekraïne begon de EU zich niet enkel vragen te stellen over de afhankelijkheid qua gas ten aanzien van Rusland, maar ook deze ten aanzien van China. Het antwoord op deze vraag was sterk ontnuchterend. Van de 30 voor de industrie kritieke grondstoffen meldt Deutsche Welle (DW) dat China niet enkel toegang heeft tot mijnbouw er van maar voor twee derde de belangrijkste wereldwijde leverancier is. Volgens een studie van het Duitse Economisch Instituut (IW) voert Duitsland ongeveer 45 procent van zijn zeldzame aardmetalen in uit China.
China heeft zich opgeworpen als een van de wereldleiders in de verwerking van grondstoffen.. Door deze verwerkingsexpertise te ontwikkelen, staat China centraal in de toeleveringsketen voor grondstoffen waartoe het zelf geen directe toegang heeft maar waardoor het wel meer invloed heeft op de wereldmarkt. Hierdoor is China volgens DW niet alleen de grootste producent van kritieke grondstoffen, maar ook de grootste invoerder. Dat China een bijna-monopolie heeft op veel van de essentiële grondstoffen die nodig zijn, is velen in het westen een doorn in het oog.
Derisking
Onder het bewind van president Biden drong de VS bij de bondgenoten aan op een economische ontkoppeling van China. Als Duitse weet Commissievoorzitter von der Leyen echter dat China voor Duitsland de belangrijkste handelspartner is, meer nog dan de VS. De Duitse automerken maken zowat 38% van hun omzet in China. von der Leyen bepleitte bij Biden een ‘derisking’ politiek ten aanzien van China. Dit houdt een afbouw in van de afhankelijkheden ten aanzien van het land, politiek die Biden overigens overnam net zoals de G7 in Japan, gevolgd door Australië.
Een nieuw Commissierapportrapport dat de China-strategie actualiseert, steunt de de-risking strategie van de EU en wil stabiliteit inbouwen in de complexe relatie met China en de EU leden worden aangespoord om het land betrokken te houden. ‘Waar het kan moet samengewerkt’, heet het. Tijdens een forum in Brussel zei J. Borrell nog dat ‘het doel was om te leren leven naast een opkomende Chinese supermacht in plaats van te proberen deze in bedwang te houden. ‘Als het deze macht gebruikt in overeenstemming met het internationaal recht, als het onze belangen en waarden niet in gevaar brengt, moeten we samen met China op het wereldtoneel leven’ aldus topdiplomaat EU Borrell nog er aan herinnerend dat de EU -handel met China 2,3 miljard euro per dag bedraagt.
Verwacht wordt dat Commissievoorzitter van der Leyen voorts op 20 juni haar voorstel over economische veiligheid voorstelt. Het zou een screening mechanisme bevatten voor kritische investeringen in het buitenland. De bevoegdheid over economische veiligheid ligt echter bij de lidstaten. Overigens bleek tijdens het laatste onderhoud tussen EU-commissarissen met VS-BuZa minister Blinken en zijn gevolg dat EU en de VS niet op dezelfde lijn te zitten qua China. De EU wil minder ver gaan in de veroordeling van het land dan waar de VS op aandringen. De VS bestaat het China economische dwang te verwijten op het ogenblik dat ze zelf zowel Nederland en Japan onder druk zetten China geen chipmachines te leveren.
Greentech
Laten we de afhankelijkheid eerst bekijken in de sector van groene technologie die noodzakelijk is voor de klimaatomslag. Hier laat het oordeel van de Nederlandse minister voor Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher niets aan duidelijkheid over. ‘Zonder China geen energieomslag’ zegt ze ronduit aan de Financial Times.
China is immers momenteel de toonaangevende wereldwijde leverancier van schone energietechnologieën en een netto-exporteur voor velen van hen. China heeft ten minste 60% van de wereldwijde productiecapaciteit voor de meeste in massa geproduceerde technologieën (bijv. zon-PV, windsystemen en batterijen) en 40% van de productie van elektrolysers in handen. Europa is over het algemeen een netto-importeur met uitzondering van onderdelen voor windturbines. Ongeveer een kwart van de elektrische auto’s en batterijen en bijna alle fotovoltaïsche zonnepanelen en brandstofcellen worden geïmporteerd. Het oude continent is momenteel bijna volledig afhankelijk van Chinese import voor de zonnepanelen.
China domineert de toeleveringsketen van zonne-PV met bijna 95 procent van de wereldwijde wafelproductie. Het is de thuisbasis van de top vijf bedrijven in elk onderdeel van de waardeketen behalve het Duitse Wacker Chemie EG in polysilicium. Chinese zonne-PV-bedrijven domineren tegenwoordig in veel opzichten zowel productie op schaal als het inzetten van nieuwe technologieën en dit ter ondersteuning van grote zonne-PV-ecosystemen die zijn gebouwd rond industriële hubs. Gespecialiseerde bedrijven leveren alles van staaftrekkers tot diamantdraadzagen en van zon-PV-glas tot aluminium kozijnen. Op deze manier heeft de Chinese zonne-PV-industrie van de technologie de goedkoopste hernieuwbare energiebron in veel markten gemaakt. China is en blijft de dominante producent langs de waardeketen. Het levert momenteel meer dan 70 procent van de zonnecel- en modulecomponenten.
Minister Schreinemacher merkt ook op dat China veel onderzoek & ontwikkeling verricht en dat het een heuse schande zou zijn volledig te ontkoppelen van China. Ze vindt dat we elkaar nodig hebben wanneer het gaat over de groene omvorming en onze economieën meer duurzaam te maken. Volgens Bloomberg NEF is er geen goedkope manier om de energievoorzieningsketens van China te omzeilen. Volgens BNEF zal het minstens 262 miljard dollar kosten om lokale productiefaciliteiten voor zonne-energie, energieopslag en elektrolyse te bouwen in de VS en Europa.
In de sector windenergie zijn de nodige zeldzame aardmetalen neodymium en dysprosium een kritische factor voor het bereiken om de EU-doelstelling van 510 GW windcapaciteit tegen 2030 te halen. Zeldzame aardmetalen zijn 17 metalen die gebruikt worden in zaktelefoons, elektrische voertuigen en windmolens. De Volksrepubliek is goed voor 63 procent van de wereldwinning van zeldzame aardmetalen, 85 procent van de verwerking er van en 92 procent van de productie. Bovendien bedragen de zeldzame aarde reserves van China in totaal 44 miljoen ton of ongeveer 36 % van de wereldwijde reserves terwijl de Amerikaanse reserves slechts 1,8 miljoen ton uitmaken of 1,5 % van het wereldtotaal.
China domineert eveneens de wereldwijde lithium leveranciersketen. Volgens Bloomberg NEF controleren Chinese bedrijven immers 80% van ‘s werelds raffinage van de benodigde grondstoffen, 77% van ‘s werelds celcapaciteit en 60% van ‘s werelds productie van onderdelen. Lin Han Shen, senior adviseur bij adviesbureau Asia Group in Shanghai verwacht dat de dominantie ook in de sector van elektrische batterijen nog een tijdje zal blijven er tevens op wijzend dat derisking hierdoor een langdurig proces kan worden. In de nabije toekomst zal de dominantie van China op het gebied van EV’s, zonne-energie en lithiumbatterijen groeien vanwege de lagere prijzen. Op het gebied van batterijen en een aantal specifieke sub sectoren op het gebied van nieuwe energie zoals batterijscheiders, elektrische kleppen, fotovoltaïsche omvormers zullen Chinese bedrijven nog geruime tijd wereldmarktleiders blijven, aldus Liu.
Tegenmaatregelen
Met de Inflation Reduction Act beschikt de VS over een instrument dat $386 miljard belastingen toekent voor een meer duurzame economie met onder meer een bredere invoering van elektrische voertuigen en batterijen. De wet voorziet daartoe $ 7500 belastingkrediet voor een nieuwe- en $4000 voor een gebruikte elektrische wagen op voorwaarde dat 40% van de benodigde grondstoffen (kobalt, lithium, grafiet en nikkel) uit Noord Amerika of uit landen met een VS-vrijhandelsakkoord afkomstig zijn. Dit wekte ook de woede op van de Europese Unie want de Europese auto’s komen niet in aanmerking voor toelagen wegens geen vrijhandelsakkoord met VS.
In maart kondigde de Europese Unie twee hoeksteenvoorstellen aan van haar Green Deal Industrial Plan – de Net Zero Industry Act en Critical Raw Materials Act – die moeten helpen de EU productiecapaciteit op het gebied van groene technologieën zoals zonnepanelen en batterijen op te drijven tot ten minste 40 procent van de implementatiebehoeften tegen 2030. Japan beschikt eveneens over een wetgeving die de ontwikkeling van greentech stimuleert. China heeft die toeleveringsketens echter al tien jaar uitgebouwd en geoptimaliseerd. Om de toeleveringsketens te verleggen, wordt echter gerekend op een proces van jaren. Omdat de huidige bevoorradingsketens gedurende tien jaar zijn opgebouwd met de beste kwaliteit/prijs verhouding valt te verwachten dat zelfs het gedeeltelijk verplaatsen van deze ketens duurder zal uitvallen voor de verbruiker.
Auto’s
De autosector is een traditionele nijverheid waarin EU schittert want de Europese merken waren altijd goed in verbrandingsmotoren. In januari 2023 zaten er bij de Chinese top tien autoverkopers echter al vier Chinese, waaronder specialist elektrische voertuigen BYD op de tweede en Geely (eigenaar van Volvo) op de vijfde plaats. Ook de twee andere Chinese bedrijven in de top tien Changan en Wuling staan sterk in het elektrisch segment. Volkswagen en Toyota (eerste en derde) zagen hun voorsprong afbrokkelen.
Op de Chinese markt, de grootste automarkt ter wereld werden in 2022 ongeveer 23 miljoen voertuigen verkocht. waarvan er 7 miljoen of-30% elektrische of hybride. Voor 2023 voorziet men een verdere stijging van de elektrische voertuigen met 30%. Volgens Forvia CEO Patrick Koller kunnen Chinese autoproducenten echter een EV aan 10.000 € minder vervaardigen dan hun Europese collega’s. Op het gebied van zuiver elektrische wagens is BYD ook wereldwijd intussen over Tesla gesprongen. In China zelf heeft het 40% van de markt, tegen 8,1% voor Tesla.
Rijhulpsystemen worden ook een beslissende factor bij de aanschaf van een wagen. Bij de nieuw verkochte voertuigen is in China één derde uitgerust met deze slimme systemen. Verwacht wordt dat dit tegen 2025 tot 70% zou oplopen. Volgens het ministerie werden vorig jaar tijdens het eerste semester 2,88 miljoen wagens verkocht met rijhulpsystemen en dat is net iets minder dan één derde van het totaal verkochte auto’s.
Mercedes CEO Ola Kaellenius vertelde aan Bild am Sonntag dat ontkoppeling van China ‘ondenkbaar’ is voor bijna de hele Duitse industrie er aan toevoegend dat een poging daartoe een meerderheid van de Duitse bedrijven in gevaar zou brengen. Voor Mercedez Benz is China de grootste markt met 37% van de autoverkoop terwijl dat cijfer in Duitsland 31% bedraagt en nauwelijks 15% in de VS.
Integratie?
Volkswagen voert zijn investeringen in China zelfs op en dit als reactie op een afkalving van het marktaandeel waar BYD nu Volkswagen onttroond heeft als marktleider. De Financial Times vergelijkt Volkswagen met Nokia tegenover de iPhone. Het Duitse bedrijf in China dat goed is voor de helft van de winsten, loopt echter achter in het snelgroeiende segment van elektrische auto’s. Daarin staat VW op de negende plaats met een marktaandeel van slechts 2 procent. Dus besloot Volkswagen de komende 5 jaar niet enkel 180 miljoen € om eigen e-batterijen te vervaardigen voor de VS en China. De groep investeert bovendien €2.4 miljard in Horizon Robotics en lanceert het 100%TechCo innovatiecentrum met 2000 personen waarin het 1 miljard € investeert . De Volkswagen groep heeft voorts de gehele top van haar software bedrijf Cariad afgedankt. Naar verluidt onderhandelt de groep nu met Huawei en met andere Chinese bedrijven over rijhulpsystemen.
Op het autosalon van Shanghai blijkt dat techgroten als Baidu en Huawei wedijveren met wereldwijde fabrikanten van auto-onderdelen zoals Bosch en Continental om de bestuurders de beste software aan te bieden qua rijhulpsystemen. Dus integreert Volkswagen zich meer in China dan het zich zou terugtrekken. Het Duitse Evonik investeert overigens van zijn kant in Supercell een leverancier van grafeen dat het bereik, de robuustheid, de laadsnelheid en de levensduur van lithium-ionbatterijen verbetert.
Een analoge integratiebeweging doet zich voor buiten de autosector bij Adidas dat om het verlies van marktaandeel ten aanzien van lokale concurrenten als Li Ning en Anta Sports goed te maken met Björn Gulden een nieuwe CEO heeft en te Shanghai over een 80-koppig ontwerpteam beschikt dat schoenen en kleding voor Chinese consumenten ontwerpt met als streefdoel om ten minste 30 % van alle Adidas-kits te ontwerpen die in het land worden verkocht. Adidas dat over 12.000 winkels in China beschikt, wil dit aantal nog uitbreiden naar de kleinere steden toe.
Geneesmiddelen
Het aantal geneesmiddelentekorten in Nederland is in 2022 gestegen naar een recordhoogte. KNMP Farmanco komt tot een aantal van 1514 in het afgelopen jaar, tegenover 1007 in 2021. Voorzitter Aris Prins van de apothekersorganisatie KNMP noemt de stijging van liefst 50 procent schrikbarend. Het Belgische CFI krijgt signalen van apothekers dat er in de apotheken een tekort is aan meerdere (essentiële) geneesmiddelen zoals paracetamol, amoxicilline, budesonide voor inhalatie…
De tekorten zijn niet specifiek voor België maar blijken ook in andere Europese landen onder andere Frankrijk nijpend. Euractiv legt uit wat er aan de hand is. Het zijn niet de nieuwe medicamenten die ontbreken, maar wel de generische. De grote farmaceutische bedrijven laten de ‘werkzame farmaceutische bestanddelen’ -die de therapeutische effecten produceren- massaal in China vervaardigen. Deze medicijnen zijn niet erg winstgevend en de productie ervan vereist grote investeringen. Zelfs India laat de ‘werkzame farmaceutische bestanddelen’ in China vervaardigen. Niettegenstaande hogere lonen en strengere milieuregels slaagt China er in die bestanddelen te produceren aan prijzen die zowat 35% lager liggen dan het wereldgemiddelde. Van de 2,5 ton die China aan ‘werkzame farmaceutische bestanddelen’ vervaardigt, vinden er 1,9 ton hun weg naar Europa.
Er bestaan wel tendensen opdat de EU minder onafhankelijk zou worden, maar ook hier betreft dit een werk van lange adem. Het kan twee jaar duren om één product over te dragen naar een bestaande productielocatie en vijf jaar om een fabriek vanaf nul te ontwerpen, bouwen en kwalificeren
Digitalisering
Tenslotte bekijken we de te verwachten digitalisering van het sociaal- en economisch leven. De Chinese regering heeft een plan om China tegen 2025 te digitaliseren waarbij 5G, IoT, data centra , AI en supercomputers geïntegreerd worden met de Chinese gps Beidou . Tussen 2015 en 2018 heeft het land al 305 pilots van slimme fabrieken ontwikkeld in 92 categorieën waarin 100 miljard yuan werd geïnvesteerd. Dat kan gaan van slimme fabrieken tot dito ziekenhuizen. China telt al 50 industriële netwerkplatformen die in hun sectoren gegevens verzamelen en analyseren van gebruikers, leveranciers en fabrieken met machines door op internet aangesloten sensoren. Tegen 2025 moet de sector van verbruiksgoederen voor 80% gedigitaliseerd zijn. China streeft er naar om tijdens het plan 200 demonstratiefabrieken en 50 dito steden voor slimme productie te stimuleren in sectoren zoals textiel en kleding, huishoudelijke apparaten, consumentenelektronica, voedsel en medicijnen. De digitalisering van de energiesector is eveneens in opmars.
Huawei heeft van zijn kant 11 scenario’s gelanceerd voor de digitale transformatie van verschillende nijverheden en sectoren en het bedrijf hoopt tot 300 op scenario’s gebaseerde oplossingen uit te brengen. Dit varieert van slimme steden over slimme havens zoals die te Tianjin tot slimme luchthavens en zelfs slimme steenkoolmijnen. Eind 2020 had Huawei al meer dan 40 industriële innovatiecentra uitgebouwd in China. Deze hebben digitale omvormingsdiensten verstrekt aan meer dan 20.000 maakwerk bedrijven in 30 nijverheidsclusters.
Verwacht kan worden dat als de betrokken scenario’s goed werken en zijn goedgekeurd deze digitalisering zich tijdens het komend vijfjarenplan wereldwijd zal verspreiden langs de nieuwe zijderoutes. Europa dreigt daarbij uit de boot te vallen want het continent is op aandringen van president Trump al enkele jaren aan het derisken tav Huawei. Het is wel logisch dat China met Huawei eerder zijn digitalisering toepast in de Arabische wereld waar in Saoedi Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten het bedrijf ongehinderd zijn 5G kan uitrollen want 5G is de basisvoorwaarde om het sociaal-economisch leven te digitaliseren.
Bibliografie
Why-germany-and-austria-are-more-dependent-on-china-for-strategic-raw-materials-than-on-russian-gas
How-Chinas-mines-rule-the-market-of-critical-raw-materials
Clean-energy-supply-chains-vulnerabilities
Renewable-energy-development-in-a-net-zero-world-disrupted-supply-chains
Chinas-dominance-of-the-solar-photovoltaic-value-chain/
Localizing-clean-energy-value-chains-will-come-at-a-cost
Wind-turbines-how-dependent-is-the-eu-on-China
Electric-vehicles-why-west-needs-chinas-battery-prowess-it-moves-build-supply-chain-capacity
Financial Times, Can Volkswagen win back China? 9/05/2023
La-dépendance-suicidaire-de-leurope-aux-médicaments-made-in-china
industriebonzen-willen-niet-van-china-ontkoppelen-integendeel
China-pakt-uit-met-een-digitaliseringsplan
itrends-11-huawei-scenarios-voor-de-digitalisering-van-de-industrie
