Vandaag houden de oppositiepartijen in Hongkong opnieuw een manifestatie tegen de vermeende inmenging van Beijing. Aanleiding zijn de verklaringen van Lam Wing-kee, een terug opgedoken ‘vermiste’ boekhandelaar.
Eén van de verboden boeken
Tussen oktober en december vorig jaar verdwenen vijf personen die betrokken waren bij Causeway Books, een boekhandel in Hongkong gespecialiseerd in het uitgeven en verspreiden van lasterlijke boeken over Chinese leiders. Deze boeken mogen op het vasteland niet verspreid worden. Onmiddellijk werd gespeculeerd dat de vijf in opdracht van Beijing ontvoerd werden en op het vasteland gevangen gehouden werden. Een flagrante inbreuk op het principe ‘één land, twee systemen’ dat geldt voor de relaties tussen de Chinese volksrepubliek en Hongkong. De oppositie mobiliseerde zich rond dit thema tegen Beijing.
De vijf verdwenen boekhandelaars zijn nadien allemaal verschenen op Phoenix TV, een Hongkong zender en de grootste ‘buitenlandse’ in de Volksrepubliek. Ze verklaarden dat ze in de Volksrepubliek waren om mee te werken aan een onderzoek naar de verspreiding van de verboden boeken waarin ze betrokken waren. Lam Wing-kee gaf onder meer details over hoe verboden boeken binnen gesmokkeld werden met valse paklijsten.
Van de vijf zijn er intussen drie teruggekeerd naar Hongkong maar nadien teruggegaan naar het vasteland, zonder verder commentaar. Eén van de vijf, Gui Minhai , die verdween uit een hotel in Thailand, zit in hechtenis op het vasteland omdat hij 12 jaar geleden veroordeeld werd voor het veroorzaken van een dodelijk ongeval; hij vertrok toen naar het buitenland en heeft nu de dubbele Zweeds – Chinese nationaliteit.
De vijfde, Lam Wing-kee, dook deze week op in Hongkong. Hij weigerde verklaringen af te leggen tegenover de politie maar gaf wel een persconferentie in het parlement samen met een oppositielid. Hij verklaarde dat hij aangehouden werd bij de grensovergang naar Shenzhen toen hij daar zijn minnares ging bezoeken, en afgevoerd werd naar Ningbo. Daar werd hij in afzondering gehouden en af en toe ondervraagd. In maart werd hij overgebracht naar Guangzhou. Hij kreeg nu toestemming om naar Hongkong te reizen om in de boekhandel bijkomende informatie op te halen over klanten op het vasteland, maar hij is niet van plan nog naar het vasteland terug te keren. Volgens hem werken de drie anderen die wel teruggekeerd zijn nu mee met de Chinese politie. Het meest sensationeel was echter zijn verklaring dat Lee Bo, één van de vier anderen in Hongkong zelf ontvoerd werd.
Een storm in een glas water?
Lee Bo: “Ik werd niet ontvoerd”
De verklaringen van Lam Wing-kee doen het protest terug oplaaien.
Maar klopt de beschuldiging dat Beijing opponenten in Hongkong ontvoerd heeft en zo het principe ‘één land, twee systemen’, ernstig geschonden heeft? Lam Wing-kee zelf is opgepakt in Shenzhen, toen hij clandestien de grens overstak (de grenscontrole van Hongkong heeft zijn vertrek niet geregistreerd). Van twee anderen staat ook vast dat ze in Shenzhen zijn aangehouden, niet in Hongkong. De enige discussie gaat over Lee Bo. Lam Wing-kee beweert dat Lee Bo in Hongkong zelf opgepakt is. Maar Lee Bo , die de dubbele Brits-Chinese nationaliteit heeft, heeft dat herhaaldelijk ontkend. Ook nu weer verklaarde hij dat hij niet ontvoerd werd en dat Lam Wing-kee fout zit.
Sommige leden van de oppositie in Hongkong spelen ook het argument uit dat de boekhandelaars volgens het recht van Hongkong niets verkeerd deden: ze zijn vrij lasterlijke boeken uit te geven en te verspreiden, inclusief ze naar het vasteland te verzenden met een valse paklijst. Indien Beijing hen lastig valt dan is dat een aantasting van het recht op vrije meningsuiting in Hongkong. Een woordvoerder van het Ministerie van Buitenlandse Zaken ontkent dat het recht op vrije meningsuiting geviseerd wordt. Volgens haar heeft China gewoon Chinese onderdanen opgepakt die de wetten van de Volksrepubliek overtreden hebben. Ze roept het publiek op om de zaak ‘objectief en rationeel’ te bekijken. De Volksrepubliek houdt stevig vast aan het principe ‘één land, twee systemen’.
De vijf hebben op televisie bekend dat ze werkten aan de verspreiding van hun boeken op het vasteland. Indien dat alleen gebeurd zou zijn vanuit Hongkong, via het opsturen met valse paklijsten, waarom moesten ze dan naar Shenzhen gaan? Waarom moest Lam clandestien naar Shenzhen gaan, zogezegd ‘op routinebezoek bij zijn minnares’?
De opschudding die de zaak in Hongkong veroorzaakt is wel symptomatisch voor de verdere verzieking van het politieke klimaat. Het gaat niet erg goed met de economie, jongeren hebben weinig toekomstperspectieven en door het ultraliberale bestuur is Hongkong een van de meest ongelijke maatschappijen ter wereld. Een deel van het wijd verspreid ongenoegen over het lokale bestuur wordt door de oppositie en door ‘localisten’ – verkapte separatisten- gekanaliseerd tegen Beijing dat geassocieerd wordt met de onpopulaire regering.
In contrast met de pogingen van de oppositie in Hongkong om de zaak op te blazen, staan de onderkoelde diplomatiek reacties van Groot-Brittannië, Zweden, de EU en de VS die zich beperkt hebben tot beleefde verzoeken om informatie. Ook de overheid van Hongkong zelf is voorzichtig in haar uitspraken.
Bronnen: BBC, SCMP, Global Times
Meer details over de boekhandelaren lees je hier
Meer achtergrond over Hongkong lees je hier.
