De Chinese regering heeft dinsdag een Witboek uitgegeven over het ‘één land, twee systemen’ statuut en de Basiswet van Hongkong. Het Witboek erkent de autonomie van Hongkong en legt de principiële grenzen ervan vast. Media in Hongkong en politieke groepen die kritisch staan tegenover Beijing reageren negatief.
Basiswet toiletpapier volgens oppositie
Hongkong was tot 1997 deels een Britse kolonie, deels een voor 99 jaar gehuurd territorium. Het werd bestuurd door een door Londen aangeduide gouverneur. In 1997 werd het teruggegeven aan de Volksrepubliek, met de belofte dat het toenmalige economische en sociale systeem nog 50 jaar mochten blijven en dat Hongkong een grote mate van autonomie kreeg. Dat werd vastgelegd in de Basiswet.
‘Volledige jurisdictie’ voor Beijing
Het Witboek, voluit “The Practice of the ‘One Country, Two Systems’ Policy in the Hong Kong Special Administrative Region” stelt dat Hongkong een deel van China is en onder het centrale gezag valt. Beijing heeft ‘volledige jurisdictie’ over de Speciale Administratieve Regio Hongkong. Dat centrale gezag heeft zich geëngageerd voor het tijdelijk behoud van een apart systeem voor Hongkong en een grote autonomie. Die politiek is voordelig voor Hongkong geweest en dat engagement blijft ook al zijn intussen de omstandigheden veranderd. “Sommigen begrijpen het ‘één land, twee systemen’ en de Basiswet niet correct. Daardoor circuleren nu in Hongkong talrijke valse opvattingen over de economie, de maatschappij en de politieke ontwikkeling”. ‘De hoge graad van autonomie van Hongkong is geen macht op zich, maar één die uitsluitend bestaat met de goedkeuring van de centrale regering. Het is geen volledige autonomie, noch een gedecentraliseerde macht’. De regeringsleiders van Hongkong moeten ‘vooral patriotten zijn’. ‘Autonomie kan niet gebruikt worden om inmenging van buitenlanders in de interne Chinese aangelegenheden toe te laten’.
Verkiezingskoorts?
Maar waarom nu precies een Witboek? Sommige waarnemers denken dat het te maken heeft met de voorbereiding van de verkiezing van een nieuwe regeringsleider in 2017. Beijing wil over deze verkiezingen een zekere controle behouden om te verhinderen dat iemand aan de macht komt die tegen de Volksrepubliek werkt. Het Witboek belooft zonder een datum te noemen de verkiezing van de regeringsleider via algemeen stemrecht uit een lijst van kandidaten opgesteld door een comité met een breed maatschappelijk draagvlak. De leden van de Wetgevende Raad zullen bij algemeen stemrecht verkozen worden.
De activisten van Occupy Central willen binnen twee weken een onofficieel referendum houden over hoe de verkiezingen georganiseerd moeten worden. Beijing heeft in het witboek echter de puntjes op de i willen zetten: wij beslissen hoe de verkiezing gebeurt.
Op 3 mei is de eerste fase van een officiële openbare enquête over de verkiezingsmodaliteiten geëindigd met een diepe kloof tussen de ‘pandemocraten’ die verkiezingen volledig naar Westers model willen, en de behoudsgezinden die vrezen dat daaruit een voor de economie van Hongkong schadelijke situatie kan voortkomen. Ter herinnering: ten tijde van het akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en China over Hongkong werd de gouverneur gewoon door Londen benoemd. Opposanten van Beijing kunnen zich dus moeilijk op het behoud van het ‘aparte systeem’ beroepen om verkiezingen volledig naar Westers model te eisen.
Andere waarnemers stellen dat het Witboek reeds lang in voorbereiding was en dus zeker geen antwoord op de Occupy Central acties is. Wat zeker meespeelt in de motivatie zijn de toegenomen contacten tussen de VS en pandemocratische organisaties. In april zijn twee kopstukken door vicepresident Biden ontvangen in het Witte huis en de VS is ook een belangrijke financier van deze bewegingen. Beijing wil in Hongkong geen paard van Troje.
Reacties
De Global Times in Beijing steunt het Witboek en stelt dat de centrale regering geen chaos in Hongkong zal toelaten, en daarvoor de nodige ‘middelen en macht’ heeft. ‘Het is tijd dat de oppositie in Hongkong aanvaardt dat Hongkong geen onafhankelijk land is. Ze moeten niet denken dat ze van Hongkong een tweede Oekraïne of Thailand kunnen maken’.
Huidig regeringsleider van Hongkong Leung Chun-ying heeft al verklaard dat het Witboek overeenkomt met de bepalingen van de Basiswet.
Het Hongkong blad Ming Pao stelt van zijn kant dat ‘één land, twee systemen’ een lege doos geworden is, en Hongkong zal veranderen in een ‘gewone Chinese stad’.
Een aantal partijen van de ‘pandemocratische’ groep hebben al protesten georganiseerd. Het Witboek is voor hen olie op het vuur.
De Vereniging van de Balie merkt op dat onder het huidige systeem van Hongkong de rechterlijke macht onafhankelijk is van de wetgevende en de uitvoerende macht. Beijing kan dus aan hen niet dezelfde eisen zoals ‘vaderlandsliefde’ stellen als aan bestuurders zoals het regeringshoofd en de belangrijkste politieke leiders. De Vereniging wil niet dat rechters onder het statuut van bestuurder vallen zoals in het Witboek wordt gesteld. De Vereniging zegt ook dat rechters geval per geval moeten bekijken hoe ze de Basiswet van Hongkong toepassen, en betwisten de stelling van het Witboek dat een ‘correcte interpretatie’ van de Basiswet opgelegd kan worden.
Bronnen: SCMP, Global Times, BBC, Xinhua.
