In Hongkong zijn parlementsverkiezingen gehouden. Meest opvallend is de verkiezing van 6 ‘localisten’, een verzamelnaam voor jonge politici die meer of minder opkomen voor onafhankelijkheid of verregaande autonomie van Hongkong.
Het parlement telt 70 zetels. 35 daarvan worden rechtstreeks in locale kieskringen verkozen, vijf in heel Hongkong en 30 worden verkozen door functionele kieskringen, zeg maar de belangrijkste beroepsverenigingen.
Er is een grote versnippering van partijen. Traditioneel hebben politici die een goede verstandhouding met Beijing nastreven de meerderheid. Ook nu hebben ze nog 40 zetels. De oppositie bestond tot nu uit ‘pandemocraten’, een verzameling politici die kritisch staan tegenover Beijing. Die hadden bij de vorige verkiezing iets meer dan een derde der zetels en konden zo in een cruciale hervorming van het verkiezingssysteem voor de regeringsleider van Hongkong tegen houden.
Bij de huidige verkiezing is er een belangrijke verschuiving opgetreden. Er zijn zes jonge ‘localisten’ in het parlement verkozen. Hun verkiezing gebeurde vooral ten koste van oudere pandemocraten, zodat de globale balans pro-Beijing of kritisch voor Beijing weinig verandert – 40 tegen 30. De localisten werden in de locale kieskringen verkozen, waar ze dus meer dan 15 %halen. De pro-Beijing politici komen eerder uit de functionele kieskringen.
Er is echter een fundamenteel verschil tussen de localisten en de pandemocraten. De pandemocraten aanvaarden de grondwet die zegt dat Hongkong een deel van China is, en proberen druk te zetten op of te onderhandelen met Beijing om meer bevoegdheden voor Hongkong te bekomen. De localisten verwerpen in meer of mindere mate de grondwet en bepleiten de jure of de facto onafhankelijkheid voor Hongkong. Sommigen deden dit te expliciet en werden daarom als kandidaat uitgesloten. De localisten hebben verder nog gemeen dat ze racistische propaganda voeren tegen de Chinezen van het vasteland, die volgens hen de winkels in Hongkong leeg kopen, de vastgoedprijzen opdrijven en komen profiteren van de goede medische voorzieningen.
Vragen
Twee vragen dringen zich op: Hoe is het zover kunnen komen? Hoe moet het nu verder?
Het succes van de localisten is deels het gevolg van de vertraagde economie van Hongkong, waardoor jongeren niet meer de perspectieven van vroeger hebben. Die ontevredenheid richt zich op het lokale bestuur dat economisch één van de meest liberale is ter wereld. Sommigen hopen naïef dat Hongkong door lossere banden met Beijing gemakkelijker een meer sociaal gericht bestuur zou krijgen. Anti-communisme speelt ook een rol; een groot deel van de bevolking van Hongkong is vluchteling of afstammeling van vluchtelingen uit communistisch China; vanzelfsprekend kan deze tendens ook op steun uit het buitenland rekenen. En dan zijn er tenslotte de racistische oprispingen tegen ‘vastelanders’. De zaken zijn geëscaleerd toen Beijing in 2014 voor de beloofde verkiezing van de plaatselijke regeringsleider in 2017 een voorselectie invoerde om uit te sluiten dat een voorstander van onafhankelijkheid zou verkozen worden. Er volgden maandenlange protesten waarin de localisten een rol speelden. Een verdere escalatie kwam er enkele maanden geleden toen vijf boekverkopers uit Hongkong, die anticommunistische literatuur in de Volksrepubliek binnen smokkelden, aangehouden werden. Volgens de localisten was dat een ongeoorloofde inmenging in de binnenlandse zaken van Hongkong.
Hongkong werd tot 1997 bestuurd vanuit Londen en is dan teruggegeven aan China, waar het van oudsher bij hoorde. Daarbij is een origineel systeem van “één land, twee systemen uitgedokterd”. De Volksrepubliek is verantwoordelijk voor de buitenlandse politiek en veiligheid, Hongkong bepaalt zijn eigen binnenlandse politiek. Het Chinese parlement heeft wel de grondwet van Hongkong opgesteld. De speciale situatie van Hongkong loopt tot 2047. Destijds hoopte men dat in 2047 Hongkong en de Volksrepubliek naar elkaar zouden gegroeid zijn zodat Hongkong een ‘normale’ Chinese stad zou worden. Maar met een aantal jonge localisten die nu in het parlement van Hongkong komen zou het kunnen dat de partijen juist meer uit elkaar groeien. Parlementsleden moeten wel trouw aan de grondwet zweren. Indien ze nadien openlijk separatistische propaganda maken kunnen ze afgezet worden via een stemming met twee derden meerderheid.
Vraag is ook welke economische toekomst Hongkong heeft. De regio is economisch 100% aan de Volksrepubliek gebonden. Indien Beijing Shenzhen als logistieke vervanger en Shanghai als financiële vervanger naar voor schuift dan blijft er voor Hongkong tegen 2047 slechts een tweederangsrol over. Beijing gaat voorlopig niet verder dan een waarschuwing tegen separatisme. Welke strategie zal de Volksrepubliek verder volgen om de polarisatie af te zwakken??
Bronnen: BBC, South China Morning Post, New York Times
