Grondige wijzigingen aan het verkiezingssysteem in Hongkong zijn goedgekeurd. Separatisten en gewelddadige tegenstanders van de regering komen er niet meer aan te pas.
Op 30 maart heeft de vaste commissie van het Chinese parlement ( National People’s Congress NPC) de gewijzigde annexes I en II bij de minigrondwet van Hongkong goedgekeurd. Daardoor wijzigt het verkiezingssysteem voor de regeringsleider en voor het parlement van Hongkong (Legco) in belangrijke mate.
Voor Legco wordt het aantal afgevaardigden verhoogd van 70 naar 90. Tegelijk daalt het aantal rechtstreeks verkozenen van 35 naar 20. Van de 70 anderen worden er 30 verkozen door de middenveldorganisaties, en 40 verkozen door de leden van het Kiescomité, waarover verder. De afgevaardigden van de districtverkozenen vervallen, en er komen ook Hongkongers in die zetelen in een van de twee kamers van het nationale parlement.
Het gewicht van de rechtstreeks verkozenen neemt dus gevoelig af. In het verleden is gebleken dat bij rechtstreekse verkiezingen zoals voor de districtsraden meer afgevaardigden worden verkozen die kritisch staan tegenover de nationale overheid, terwijl bij de onrechtstreeks verkozen afgevaardigden meer afgevaardigden zitten die bereid zijn constructief met Beijing samen te werken. Bij de rechtstreekse verkiezing van de districtraden in 2019 stemden bijvoorbeeld 57% van de kiezers voor de oppositie
Gewijzigd Kiescomité en strengere screening
Een tweede wijziging betreft het Kiescomité. Dit comité dat tot nog toe uit 1.200 leden bestond, kiest de regeringsleider van Hongkong. Er komen er nu 300 leden extra. De 117 afgevaardigden van de districtraden vervallen en er komen 183 nieuwe zetels voor organisaties voor brandveiligheid, burgergroepen tegen de misdaad en verenigingen van Hongkongers die op het vasteland leven. Verder zijn er voortaan ook zetels voor de Hongkong afgevaardigden in de twee kamers van het nationale parlement.
Een derde wijziging betreft de preventieve screening van de kandidaten voor regeringsleider, Legco en Kiescomité. Tot nu toe werden alleen kandidaten voor Legco door een ambtenaar gescreend op geschiktheid vooraleer hun kandidatuur aanvaard werd. Opkomen voor onafhankelijkheid van Hongkong was bijvoorbeeld een reden voor uitsluiting. Nu zal iedereen die zich kandidaat wil stellen voor een verkiezing gescreend worden op zijn ‘patriottisme’ door een nieuw comité. Daarmee bedoelt men zowel Hongkongs als Chinees patriottisme. Wie opkomt voor onafhankelijkheid, de hulp van buitenlanders vraagt tegen China, wie de regering in Beijing wil omverwerpen of wie oproept tot gewelddadig protest wordt geweigerd. Dat nieuw comité zal geadviseerd worden door het ‘Comité voor de bescherming van de nationale veiligheid’ dat opgericht werd in het kader van de wet op de nationale veiligheid van 2020 en voorgezeten wordt door de regeringsleider.
Het Kiesscomité zal samengesteld worden in september, de omwille van COVID-21 uitgestelde Legco verkiezingen vinden plaats in december en de nieuwe regeringsleider wordt verkozen in maart 2022.
Gevolgen
Wat is het concrete gevolg van deze wijzigingen?
Het wordt voor personen die opkomen voor onafhankelijkheid, buitenlandse interventie in Hongkong bepleiten, of oproepen tot gewelddadige protesten tegen de regering van Hongkong of Beijing, onmogelijk om zich nog kandidaat te stellen bij een verkiezing.
Legco en het Kiescomité zullen doordat meer kandidaten onrechtstreeks verkozen worden meer vertegenwoordigers tellen die constructief met de regering in Beijing willen samenwerken aan de economische bloei van Hongkong en minder oppositieleden die zich inspannen om Hongkong tegen het einde van de overgangsperiode in 2047 zover mogelijk te verwijderen van het Chinese bestuur en zo de integratie te bemoeilijken.
Er is geen risico dat er een regeringsleider gekozen wordt die zich afzet tegen Beijing.
Op deze manier verliezen het radicale en gewelddadige straatprotest dat Hongkong in chaos gestort heeft en de separatistische beweging hun formele vertegenwoordigers in de machtsstructuren.
De vraag blijft uiteraard of er nog straatprotest komt en of de Hongkong regering de nodige maatregelen zal nemen om de onderliggende ontevredenheid over de sociale problemen van het ultraliberale Hongkong aan te pakken.
Reacties pro en contra
Vanzelfsprekend wordt deze wijziging aan het kiesstelsel in Beijing en bij de regeringsgezinde Hongkongers positief onthaald.
Regeringsleidster Carrie Lam verklaarde: ‘Ik ben er vast van overtuigd dat door het verkiezingssysteem te verbeteren en het principe toe te passen dat ‘patriotten Hongkong besturen’ we de overdreven politisering van de maatschappij en de interne kloof die Hongkong verscheurd heeft effectief kunnen remediëren, en zo Hongkong beter bestuurbaar maken’.
Volgens de Chinese staatskrant Global Times hebben al 2,38 miljoen Hongkongers een petitie ondertekend om de wijzigingen te ondersteunen. Uit een enquête van het regeringsgezinde Bauhinia Institute zou blijken dat ongeveer 70% van de ondervraagden akkoord gaan dat de gewijzigde verkiezingsregels hun vertrouwen in de toekomst van Hongkong versterken.
Even vanzelfsprekend worden de nieuwe regels in de westerse wereld gezien als een ‘aanslag op de democratie’. Het is evident dat de balans tussen rechtstreeks verkozenen en onrechtstreeks verkozenen verschuift in de richting van die laatsten, en dat Hongkong op die manier opschuift naar ‘democratie op zijn Chinees’ eerder dan ‘democratie op zijn westers’.
Meteen werd ook duidelijk dat Hongkong een pion blijft in het geopolitieke schaakspel van de nieuwe koude oorlog die de VS lanceert. De Amerikaanse buitenlandminister Blinken heeft de wijzigingen aan het verkiezingssysteem aangehaald als argument om de door de regering Trump ingestelde Amerikaanse economische sancties tegen Hongkong – die in feite de Volksrepubliek willen treffen – met een jaar te verlengen. Het wordt uitkijken wat de geallieerden van de VS doen.
Schending van het akkoord VK-China?
De Britse buitenlandminister Raab had het nog maar eens over de schending van het akkoord van 1984 over de teruggave van Hongkong in 1997, tussen het VK en China. Het akkoord voorzag dat Hongkong in het kader van ‘één land, twee systemen’ gedurende een periode van 50 jaar zijn kapitalistisch politiek en economisch systeem mocht behouden en een grote mate van autonomie zou kennen.
Is het wijzigen van het verkiezingssysteem door het Chinese parlement echt een schending van dit principe? Hongkong kende geen democratie onder het Britse kolonialisme. De regeringsleider was een Brit die in Londen aangeduid werd, de Legco werd zoals nu grotendeels onrechtstreeks verkozen, en bij het bestuur overheerste de uitvoerende macht (de Britse gouverneur) de Legco. Het was dan ook maar normaal dat de minigrondwet van Hongkong destijds niet door Legco maar door het nationale parlement van China – als opvolger van het Britse bestuur – opgesteld werd en dat parlement als enige bevoegd is om ze te amenderen en/of interpreteren. Die begrenzing van de autonomie van Hongkong zat ondanks de bewering van Raab vanaf het begin in het overdrachtsakkoord.
Bronnen: South China Morning Post, Financial Times, Global Times, Sinocism
