De toezichthouders zullen leiders van nationale staatsbedrijven volgens nieuwe regels beoordelen en belonen. Voor elke soort staatsonderneming worden aangepaste criteria gehanteerd.
De hoogste instantie voor de staatsbedrijven heeft de nieuwe methode voor prestatiebeoordeling bekendgemaakt.
Prestatiebeoordeling
De betaling voor topfunctionarissen bij staatsondernemingen is opgebouwd uit drie lagen. De ambtenaren van het hoogste niveau ontvangen een jaarlijks basissalaris. Daar komen prestatieloon en bonussen bij. Vooral die twee laatste onderdelen zijn onderhevig aan de prestaties van het bedrijf. Er zijn verschillende soorten staatsbedrijven. Voor volledig concurrerende bedrijven zullen andere criteria gelden dan voor die met een strategische of die met een sociale missie.
Concurrentieel
Centrale staatsbedrijven in grote commerciële sectoren zoals elektronica en textiel krijgen een beoordeling op basis van bedrijfsinkomsten en winsten. Rendement op de investeringen en concurrentiekracht zullen ook zwaar meetellen. Maatschappelijk verantwoord ondernemerschap ‘wordt aangemoedigd’ bij hen.
Strategisch
Bij telecom, lucht- en ruimtevaart en andere ‘strategische’ bedrijfstakken zal de overheid letten op hun nationale bijdrage. Die ondernemingen moeten de nationale veiligheid en de economie schragen. De bedrijfsleiders zullen worden afgerekend op hun zorg voor veiligheid, stabiele groei, ontwikkeling en uitvoering van belangrijke projecten. Daarnaast hebben ze de opdracht te zorgen voor ‘redelijke economische opbrengsten’ en ‘het behoud van de vermogenswaarde’ of het ‘tegengaan van waardevermindering’.
Maatschappelijk
Er zijn ook nationale staatsbedrijven voor ‘openbaar welzijn’. Bij de topmannen en -vrouwen daar zal eerst en vooral gekeken worden naar hun maatschappelijke bijdrage. Dat wil zeggen: de kwaliteit van hun producten en diensten, hun kostenbeheersing, de efficiency en het nut van hun activiteiten. Om een onpartijdige beoordeling te garanderen zal de staat hier beroep doen op evaluaties door een onafhankelijke derde partij.
Het belang van de staatssector
De Chinese staatssector blijft uiterst belangrijk voor het land. Er is discussie over hoe belangrijk precies en het is moeilijk de omvang precies in te schatten. Gerespecteerde ramingen variëren van een inbreng tussen 25 tot 30 % van de totale productie. De nationale regering bezit 106 firma’s. Daarvan stonden er 47 in de Global Fortune 500 wereldranglijst van 2014. Allemaal samen zouden zij 5,6 biljoen aandelen hebben beheerd eind 2013, met 690 miljard dollar in het buitenland. De Centrale Organisatieafdeling van de communistische partij (CPC) beslist over de benoeming van een kern van 53 nationale staatsbedrijven. De State-Owned Assets Supervision and Administration Commission (SASAC), de toezichthouder van de regering, heeft de verantwoordelijkheid over de andere 53.
De nieuwe hervorming
Alle nationale staatsbedrijven dienen in de eerste plaats politieke doelen, of ze nu commercieel, strategisch of sociaal zijn. Ze brengen bijvoorbeeld de vijfjarenplannen in praktijk of ze spelen een essentiële rol in het Belt and Road Initiative (de nieuwe zijderoutes). Belangrijke politieke doelstellingen van partij en staat zijn de sociale stabiliteit en de geopolitieke invloed. Bij de realisatie daarvan spelen de staatsbedrijven een hoofdrol. In september 2015 heeft het Centraal Comité van de CPC het startschot gegeven voor een nieuwe hervorming van de staatssector. In oktober 2016 heeft Xi Jinping nog eens bevestigd dat de partij daar stevig zijn gezag moet laten gelden. Het document over de beloning en beoordeling past in het kader van het langdurige en soms delicate debat over de staatsbedrijven.
Xinhua, China Daily Asia, Shanghai Daily, www.brookings.edu
