President Xi Jinping zal zaterdag in Singapore een ontmoeting hebben met Ma Ying-jeou, de regeringsleider van Taiwan. Er komt dus voor het eerst een gesprek tussen de hoogste leiders. Hun woordvoerders hebben intussen laten weten dat ze vooral zullen praten over economische betrekkingen die de vrede en de welvaart in het belang van alle Chinezen moeten bevorderen.
In 2005 zag Hu Jintao, leider van de CPC, Lien Chan, voorzitter van de Taiwanese Kwomintang. Zij waren echter partijleiders. De huidige topmannen zullen elkaar in Singapore aanspreken met ‘meneer Xi’ en ‘meneer Ma’, niet met ‘president’. De verhoudingen blijven delicaat. Voor China is Taiwan een afgescheurde provincie die met het vasteland moet (en zal) herenigd worden. In Taiwan zelf leven er verschillende standpunten over de hereniging. De overgrote meerderheid van de bevolking wil dat de status quo, de huidige dubbelzinnige situatie, behouden blijft. Xi en Ma zullen elkaar achter gesloten deuren ontmoeten en dan samen een persconferentie geven. Daar zal het zaterdag, volgens het kabinet van Ma, bij blijven: er komt geen verdrag of een gezamenlijke officiële verklaring.
Er zijn in de VN nog slechts 21 staten die Taiwan erkennen en er diplomatieke relaties mee hebben. In Europa is dat alleen voor de Heilige Stoel (het Vaticaan) zo. De VS erkent Taiwan niet als staat, maar heeft toegezegd het eiland militair te zullen steunen mocht het worden aangevallen. In het verleden heeft Washington ook wapens en raketsystemen aan Taiwan geleverd, een provocatie voor Beijing. Taiwan heeft geen vertegenwoordiging in de VN.
Drie visies op Taiwan
De twee voornaamste politieke partijen van Taiwan hebben een uiteenlopende visie op de status van het eiland en de betrekkingen met het Chinese vasteland. De Democratic Progressive Party zit nu in de oppositie, maar er wordt voorspeld dat zij over drie maand de verkiezingen zal winnen. De DPP wil dat China en Taiwan als twee onafhankelijke landen betrekkingen aanknopen, maar heeft zijn standpunten intussen wat afgezwakt door het einddoel van de onafhankelijkheid op de lange baan te schuiven. De Kwomintang had in 1949 de burgeroorlog verloren en de leiders waren naar Taiwan gevlucht met een legertje en met medeneming van miljoenen uit de schatkist. De partij deelt sinds 1991 de macht met andere politieke partijen. Voor de Kwomintang is er slechts 1 China en vertegenwoordigt de Republiek China (Taiwan) dat nog steeds. In 1992 kwamen politici van de Volksrepubliek en van de Republiek China tot overeenstemming dat er 1 China is, maar dat de twee partijen daar een verschillende invulling aan blijven geven. Deze ‘Consensus van 1992’ zal een rol spelen bij de besprekingen op zaterdag.
Voor de Communistische Partij van China en de Chinese regering kan het herstel van de territoriale integriteit, het herstel van de soevereiniteit van de Volksrepubliek over Taiwan, vreedzaam gebeuren. Het kan gebaseerd worden op het principe van ‘een land, twee systemen’, zoals in Hongkong. Mocht een Taiwanese regering de onafhankelijkheid uitroepen dan zal Beijing daarop reageren met militair geweld.
‘It’s the economy…’
Uiteindelijk zijn het de economische banden die tellen voor ‘de grote en de kleine’ Chinese regio. Al sinds de jaren 80 van de vorige eeuw investeren Taiwanese bedrijven in de Volksrepubliek. In 1990 heeft de Volksrepubliek de Association for Relations Across the Taiwan Straits (ARATS) opgericht, een jaar later kwam er in Taiwan een Straits Exchange Foundation (SEF). De twee organisaties hielden in 1993 besprekingen in Singapore . Daarom is het geen toeval dat de ontmoeting tussen Xi en Ma in die stadstaat plaatsvindt. Volgens officiële Taiwanese statistieken exporteerde Taiwan in 2003 voor 32 miljard euro naar het vasteland. Dat was toen 24,5 % van zijn export. Tegen 2010 was dat gestegen naar 40 %. In het begin investeerden kleine en middelgrote Taiwanese bedrijven in de Volksrepubliek. Die zijn nu afgelost door grote ketens en sectoren: elektronica, informatie, precisiemachines en petrochemie. De economische problemen van de wereldeconomie hadden hun weerslag op de Taiwanese bedrijven, waarvan er steeds meer voor gunstige voorwaarden aangewezen waren op het Chinese vasteland. De betrekkingen zijn alleen maar belangrijker en intenser geworden. Het leidde tot het Economic Cooperation Framework Agreement (ECFA) van 2010. Van de Tawanese export gaat tegenwoordig het grootste deel naar het vasteland. De Volksrepubliek is de op een na grootste bron van import in Taiwan, na Japan. Sinds 2009 worden investeringen uit de Volksrepubliek toegelaten in Taiwan. Er zijn in zes jaar tijd 677 contracten voor een totaal van meer dan 1,14 miljard euro goedgekeurd door de bevoegde Taiwanese overheidsdienst. CTBC Financial Holding Co.en CITIC Group Corporation waren dit jaar de eerste investeerders van het vasteland in de financiële sector van Taiwan.
Verzekering voor de toekomst?
De bevolking zowel in Taiwan als op het vasteland van China heeft alle belang bij een voortzetting van relaties, die voor een duurzame welvaart en vrede kunnen zorgen. Mocht de KMT van Ma Ying-jeou de verkiezingen in 2016 verliezen dan kan dat heel goed komen door andere factoren dan het Chinabeleid dat zijn regering de afgelopen jaren heeft gevoerd, interne onenigheid bijvoorbeeld. Mocht de DPP die verkiezingen winnen dan heeft zij geen vrijbrief om weer op confrontatie met Beijing aan te sturen. De DPP beseft dat: na haar overwinning in de lokale verkiezingen van november 2014 haastte de partij zich om te verklaren dat de uitslag niet moest worden beschouwd als de uitspraak van een referendum over hereniging of onafhankelijkheid. Volgens het studiecentrum over verkiezingen van de Chengchi universiteit in Taiwan zijn slechts uiterst kleine minderheden van de Taiwanezen gewonnen voor onafhankelijkheid of voor hereniging op korte termijn. De bespreking tussen Xi Jinping en Ma Ying-jeou op zaterdag is de bekroning van jaren van vreedzame relaties op basis van investeringen en handel. Ze kan een voortzetting van die toenadering tussen de Chinezen aan beide zijden van de Straat van Taiwan inluiden.
Xinhua, BBC, eastasiaforum.org, The China Post (Taiwan)
`Investment Across the Taiwan Strait’ (Kerry Brown, Jessica Pennisi en Justin Hempson-Jones, Chatham house briefing paper 2010. http://www.chathamhouse.org/sites/default/files/public/Research/Asia/1110pp_taiwan.pdf
Taiwan Independence vs. Unification with the Mainland Trend Distribution in Taiwan(1992/06~2015/06)
http://esc.nccu.edu.tw/course/news.php?Sn=167#
