Publicisten in Washington komen tot de conclusie dat de Chinese leiders de marktwerking en de staatscontrole niet met elkaar in evenwicht zullen brengen. Een Britse marxistische Chinakenner denkt ook dat de regering zijn strikte controle over de economie niet gauw zal opgeven. Zij verwacht wel een geleidelijke liberalisering, maar vreest die niet.
Het Centre for Strategic and International Studies van Washington heeft een rapport gepubliceerd met de titel ‘Perfecting China, Inc’. Scott Kennedy en Christopher Johnson hebben het 13e Vijfjarenplan bestudeerd en komen tot de conclusie dat de Chinese leiders de marktwerking en de staatsmacht niet met elkaar in evenwicht zullen brengen.
Liberaal pessimisme
De auteurs zien wel dat het Plan sterke beleidsvoornemens bevat om de geavanceerde technologie te omarmen, het milieu beter te beschermen en te zorgen voor een stevig sociaal vangnet. Wat hen echter het meeste is opgevallen is dat partij en staat sterk overtuigd blijven van de noodzaak om de economie te beheren, zelfs tot op het niveau van het micromanagement.
Op belangrijke openbare partijvergaderingen en congressen was niet lang geleden het voornemen geuit om de sociale en economische controle te verminderen. Dat is volgens de schrijvers van ‘Perfecting China, Inc’ deels op een zijspoor gezet. De leiders, onder impuls van Xi Jinping, geven tegenwoordig de voorrang aan zekerheid op de terreinen van economie (de zorg voor een groei van ongeveer 6,5%), cyberspace, nationale veiligheid en ze willen vooral de heerschappij van de Communistische Partij van China versterken.
‘Het beleid voorgeschreven door het 13e Vijfjarenplan brengt staat en markt niet fundamenteel in een andere verhouding tot elkaar. De overheid en de Partij blijven belangrijke instrumenten in handen houden om de meeste aspecten van de economie tot in de kleinste details te regelen. Zo zal de efficiency van de economie in China geen boost krijgen’, volgens ‘Perfecting China, Inc’
Marxistische hoop
‘Heeft de beroering op de beurs het enthousiasme voor hervormingen van de Chinese leiders laten afnemen?’, zo vraagt de Britse Chinakenner Jenny Clegg zich af. Theory and Struggle 2016, het jaarboek van de Marx Memorial Library, bevat haar essay ‘China’s socialist market reforms: moving to a new model’. Clegg merkt op dat President Xi Jinping opnieuw heeft bevestigd dat staatsbedrijven een belangrijke kracht blijven om ‘de modernisering vooruit te stuwen en de gemeenschappelijke belangen van de bevolking te behartigen’ (Xinhua, juli 2015). Zij wijst erop dat invloedrijke analisten hebben verklaard dat de beste en meest duurzame hervorming van staatsbedrijven de fusie van centrale ondernemingen is.
Ook Clegg acht het onwaarschijnlijk dat de regering haar strikte controle over en betrokkenheid bij een groot aantal centrale staatsbedrijven zal opgeven. Zij verwacht echter wel degelijk een geleidelijke liberalisering en een herstructurering van de bedrijven, met ondersteunende maatregelen, zodat het surplus van de overcapaciteit kan worden gespreid. Volgens haar is de verhouding tussen staat en markt voortdurend in beweging en zullen de meningsverschillen binnen de Communistische Partij van China intens blijven. De partij zal blijven zoeken naar een evenwicht tussen de dominante, regulerende rol van de staat en de beslissende functie die de markt moet krijgen in het toewijzen van productiefactoren. Clegg ziet de liberalisering van de markt en zelfs het instellen van gemengd aandeelhouderschap (publiek – privé) als middelen om de staat te versterken: “het doel van de hervormingen is niet om te komen tot ‘minder staat’, maar wel om het ontwikkelingspotentieel van de private sector ruim baan te geven en tegelijk de financiële slagkracht van de staat te versterken. Een sterke, efficiënte en concurrentiële staatssector zou een grote vooruitgang zijn voor het socialisme in China.”
‘Heeft China een weg gevonden om winst aan te wenden ten dienste van het volk en de privésector in te zetten om de financiële positie van de staat te versterken? Kan het de staat en de markt, billijkheid en efficiëntie, publiek en privé in evenwicht houden?’ Dat Clegg als marxist hoopt die vragen bevestigend te mogen beantwoorden hoeft niemand te verwonderen.
Ch. Johnson, een van de auteurs van CSIS
ChinaSquare werkt aan een vertaling van ‘China’s socialist market reforms: moving to a new model’ (de originele tekst is ons bezorgd door J. Clegg) en aan een samenvatting van ‘Perfecting China, Inc’.
De links naar het downloadbare rapport van ‘Perfecting China, Inc’
https://www.youtube.com/watch?v=neIrQ8gGLbQ (een twee uur durende bespreking op YouTube)
en
https://www.csis.org/analysis/perfecting-china-inc
Jennifer Clegg
Er is nog geen online versie van het essay ‘China’s socialist market reforms: moving to a new model’ van J.Clegg in Theory and Struggle 2016, het jaarboek van de Marx Memorial Library. Dat document kan besteld worden via http://www.marxlibrary.org.uk/theory-struggle of http://www.marxlibrary.org.uk/
(upd) Heel wat marxisten hebben er, op zijn zachtst gezegd, grote twijfels bij dat de voortgezette marktwerking een versterking van het socialisme in China kan betekenen. Een van hen is Jo Cottenier van wie we begin dit jaar het opiniestuk De Chinese beurskrach: context en perspectief publiceerden.
