Een bekend liberaal economist, de 81-jarige Wu Jinglian, publiceerde vorige week in de Economic Information Daily een artikel waarin de regering kritiek krijgt voor het afremmen van de economische hervormingen. Het zegt zelfs dat de regering de staatssector toelaat de privé-sector te overmeesteren. Het is tot nu toe de sterkste kritiek binnen de gevestigde academische kringen en denktanks van de regering.
Wu heeft de regering advies gegeven sinds het begin van de hervormingen meer dan 30 jaar geleden, en komt op voor verdere hervormingen -lees privatiseringen– van de staatsbedrijven; hij is onderzoeker bij het Development Research Center van de regering en lid van de Politieke Raadgevende Conferentie van het Chinese Volk, de Chinese senaat.Volgens Wu hebben staatsbedrijven snel hun monopoliemacht versterkt door de administratieve regels die hen beschermen en door massaal krediet van de staatsbanken.Dat is volgens hem een slechte zaak, want het is bewezen dat het management van staatsbedrijven minder efficient is dan dat van privébedrijven. Volgens Wu overheersen staatsbedrijven nog altijd volledig de defensienijverheid, de elektriciteitssector, olie en petrochemie, telecom, steenkool, burgerluchtvaart en scheepvaart. Staatsbedrijven hebben verder een sterke controle over machinebouw, auto’s, elektronica, chemie, bouw en wetenschappelijke en technologische ontwikkeling. Onder het anti-crisisplan hebben staatsbanken in 2009 voor zowat 1.000 miljard kredieten verleend, en het meeste daarvan ging naar staatsbedrijven of lokale besturen. Onder meer daardoor stegen de activa van staatsbedrijven met 120% tussen 2001 en 2009. De toenemende overheersing van de economie door staatsbedrijven moet volgens Wu beoordeeld worden op zijn langetermijngevolgen: gemeenschappelijke welvaart en stabiliteit is niet mogelijk indien geen halt toegeroepen wordt aan deze stappen achteruit. De regering moet terugkeren naar de principes die de voorbije dertig jaar toegepast werden en ingaan tegen de weerstand van belangengroepen en van diegenen die vasthouden aan een verouderde ideologie. Wu stelt drie bekende principes voorop: ten eerste mogen er geen staatsbedrijven zijn in concurrentiële sectoren; de opbrengst van de privatisering van deze staatsbedrijven moet voor de kas van de sociale zekerheid gebruikt worden. Ten tweede moeten met uitzondering van enkele noodzakelijke monopolies alle staatsbedrijven naamloze vennootschappen worden met gemengd aandeelhouderschap en ze moeten volledige verantwoordelijkheid dragen voor hun operationele beslissingen. Ten derde moet staatseigendom en privé-eigendom dezelfde rechten hebben en er moet open concurrentie zijn tussen beide.
In hetzelfde dagblad verscheen een eveneens kritisch artikel van Ma Guangyuan, een professor aan de prestigieuze Peking Universiteit. Winst maken volgens hem alleen monopolies, firma’s die geld lenen aan anderen, en investeerders in vastgoed. De onaangepaste politiek van de regering heeft een groeiend aantal privé-ondernemers de belangstelling in industriële projecten doen verliezen.
Een en ander wordt gezien als openingssalvo in de ideologische debatten in de aanloop van het vijfjaarlijkse Partijcongres dat binnen een jaar plaatsvindt.
