Volgende week zal het Permanent Arbitragehof in Den Haag een uitspraak bekendmaken over meningsverschillen tussen de Filippijnen en China betreffende eilanden in de Zuid-Chinese Zee. Signalen van enige détente zijn waarneembaar zij aan zij met die van oplopende spanning.
Het Hof van Arbitrage zal een uitspraak doen op eenzijdig verzoek van de vorige Filippijnse regering. Volgens China heeft het Arbitragehof niet de bevoegdheid om in deze specifieke zaak te bemiddelen en is er dan ook geen reden om de uitspraak te erkennen. Het Tribunaal, dat zoals gebruikelijk tijdelijk voor de zaak is aangesteld door het Hof, heeft zelf benadrukt dat het geen beslissingen zal nemen inzake soevereiniteit over territoria of over maritieme grenzen. Het biedt in principe ook enkel administratieve ondersteuning aan partijen die een geschil via arbitrage willen oplossen.
Visie van de internationale gemeenschap of propagandastunt?
Er zijn waarnemers en politici, bijvoorbeeld van de landen van de G7, die de indruk wekken dat het Hof een soort internationaal gerechtshof is dat namens de ‘wereldgemeenschap’ een vonnis aan China kan en zal kan opleggen. Daar is geen sprake van: het Arbitragehof is niet van de Verenigde Naties en het stelt geen VN-tribunaal aan. De zaak van de Filippijnen tegen China is veeleer een propagandastunt opgezet door de vorige regering in Manila onder aanmoediging van de VS.
Een deskundige zoals Tom Zwart, professor aan een Nederlandse Rechtenfaculteit, vindt die actie geen goed idee, uitgaande van zijn vakgebied en van de culturele achtergrond. Volgens Zwart is dit een politiek geschil dat niet door een tribunaal kan worden opgelost en druist het in tegen de cultuur van harmonie die in Oost-Azië prevaleert en die gebaseerd is op de bereidheid tot verzoening. Andere waarnemers en politici lijken liever te willen kiezen voor confrontatie. Zo valt het niet uit te sluiten dat China-kenner Frank Pieke met zijn uiterst negatieve uitspraken over het China van Xi (‘een soort nationaalsocialisme!’) in de Volkskrant van vorige zaterdag het startschot heeft willen lossen voor een hetze in de media tegen Beijing als de Chinese regering het zogenaamde vonnis van Den Haag, zoals te verwachten valt, naast zich neerlegt.
Voor vreedzame onderhandelingen tussen betrokkenen
Leidende figuren bij de Verenigde Naties kunnen het zich niet veroorloven een duidelijke mening te geven over de Arbitrage van komende dinsdag, maar uit sommige uitspraken valt af te leiden dat zij toch een andere aanpak van de kwestie zouden prefereren. Ban Ki-moon, de Secretaris-Generaal van de VN, heeft gisteren in Beijing gezegd dat alle landen die betrokken zijn bij claims in de Zuid-Chinese Zee hun meningsverschillen vreedzaam moeten oplossen en moeten vermijden de zaak te laten escaleren. De landen moeten ervoor zorgen dat de veiligheid en de ontwikkeling in de regio niet door misverstanden in gevaar worden gebracht. Een kandidaat voor de aanstaande verkiezing van een nieuwe Secretaris-Generaal van de VN was nog duidelijker. De Sloveense diplomaat Danilo Turk zei: ‘voor de regeling van ieder geschil zijn onderhandelingen nodig. Het is van fundamenteel belang dat de verschillende partijen met elkaar blijven communiceren. China heeft toegezegd dat het oplossingen nastreeft waarbij alle partijen winnen, dat is een basisprincipe van zijn buitenlandse betrekkingen. Dat is erg verstandig en oplossingsgericht.’
Ook de nieuwe president van de Filippijnen Rodrigo Duterte kan uiteraard de ‘arbitrage’ in Den Haag niet afvallen, maar hij lijkt meer dan zijn voorganger geneigd te zijn om weer rechtstreeks met China te gaan onderhandelen. Hij heeft zijn wil uitgesproken om de kwestie op een vreedzame manier te regelen, met concessies en goede wil van beide zijden.
Chinese standpunten
President Xi Jinping en minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi hebben bij het bezoek van Ban Ki-moon benadrukt dat China gekant is tegen eenzijdige acties of de inmenging van landen die buitenstaanders zijn bij geschillen. Volgens hen moet de Verenigde Naties daarnaast de voornaamste organisatie blijven voor de coördinatie van internationale betrekkingen. Een gelijkaardige boodschap had Wang Yi in een telefoongesprek met John Kerry, minister van Buitenlandse Zaken van de VS: ‘China is voor vreedzame oplossingen, in overeenstemming met het Handvest van de Verenigde Naties en de fundamentele principes van de internationale wetgeving en betrekkingen.’ Liu Xiaoming, de Chinese ambassadeur in het Verenig Koninkrijk heeft in een lang interview met vijf belangrijke redacteurs van persbureau Reuters alle aspecten van het Chinese standpunt uitgelegd. Ook hij spreekt over de noodzakelijke dialoog tussen de betrokken partijen, de verwerping van de inmenging door anderen en de huiver voor acties die de zaak op de spits drijven.
Manoeuvres allerlei
Marine van China en VS samen op manoeuvre
Intussen lijkt er wel een duidelijk verband te zijn tussen de uitspraak die aanstaande dinsdag in de Den Haag zal vallen en die wereldwijd de nodige media-aandacht zal krijgen en militaire oefeningen in de regio. China is van 5 tot 11 juli met schepen en vliegtuigen op manoeuvre tussen het eiland Hainan en de Xisha-eilanden (Paracel-eilanden met hun naam uit de koloniale tijd). Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken opereren ze in een gebied waarover geen geschil bestaat, inherent Chinees territorium dus.
Betrouwbare Amerikaanse bronnen bevestigen dat drie destroyers en het vliegdekschip USS Ronald Reagan met begeleidende manschappen en vaartuigen opvallend in de buurt patrouilleren. Volgens deskundigen hebben de zeven schepen van de US Navy in het gebied vorig jaar samen opgeteld 700 vaardagen in de Zuid-Chinese Zee doorgebracht en zal dat dit jaar oplopen tot 1000 dagen. Op dit moment blijven de Amerikaanse schepen zorgvuldig buiten de zone van 12 zeemijlen zodat Beijing Washington er niet van kan beschuldigen dat de US Navy zijn territoriale wateren binnendringt. Dat verlaagt de risico’s, maar het is voor alle landen duidelijk dat deze patrouilles een boodschap van machtsvertoon zijn aan het adres van China.
Dit alles neem niet weg dat het Chinese Volksbevrijdingsleger dit jaar voor de tweede keer deelneemt aan Rim of the Pacific marine-oefeningen (RIMPAC 2016). Deze manoeuvres, van 30 juni tot 4 augustus, brengen op uitnodiging van de VS, 45 schepen, vijf onderzeeërs, meer dan 200 vliegtuigen en 25.000 troepen uit verschillende landen samen in het gebied rond Hawaï en het zuiden van California. Er zijn oefeningen met kanonvuur, reddings- en zoekoperaties, acties tegen piraterij. China neemt deel met vijf vaartuigen, waaronder een hospitaalschip en drie helikopters. Dit is dan weer een meer hoopgevend voorbeeld van het streven om de vriendschap tussen de naties te bevorderen en de legers correcte relaties van uitwisseling en respect te laten opbouwen.
Xinhua, China Daily, South China Morning Post, www.navytimes.com, US Naval Institute News
China heeft verklaard de uitspraak te catalogiseren als een vodje papier. Het heeft de volledige controle over de manier waarop de geschillen worden opgelost: liefst via onderhandelingen en, als het niet anders kan, via eenzijdige proportionele maatregelen.
Het land beschikt over de nodige militaire, politieke, juridische en economische middelen om in de praktijk de uitspraak naar de prullenmand te verwijzen. Zo zal China de Zuid-Chinese Zee militair steviger onder controle brengen, hechtere politieke partnerschappen aangaan, een juridisch onderbouwde verwerping van de uitpraak uitspreken en economisch voordelige ontwikkelingen met de buurlanden nastreven.
Buurlanden die voor samenwerking kiezen zullen de vruchten plukken. Zij die kiezen voor de confrontatie worden geïsoleerd: zij geven eigenlijk in de praktijk argumenten aan China om eenzijdige maatregelen te nemen. We kunnen dus verwachten aan stevigere Chinese controle over de Zuid-Chinese Zee na de uitspraak.
China is hier het voorbeeld van de ‘high school bully’. Het politieke gedrag zijn dit internationale geschil, verschilt in niets van de USA.
Rechtvaardigheid zal altijd zegevieren. Binnenkort zien we wie zich als een slechte verliezer zal gedragen. Wat er nog rest is mediamanipulatie. Op het veld is het klaar als een klontje dat China alles onder controle heeft. En de meerderheid van de wereldbevolking juicht dit toe. Enkel zij die tegen vreedzame ontwikkeling en win-win-samenwerking zijn, behoren tot de minderheid.
aan huub: meeste high school bully hebben wat meelopers. lijkt meer op dat VS de high school bully is wat hun meelopers.