Peter Peverelli *
Dit artikel van Peter Peverelli over het BRI en de Chinese infrastructuur is gebaseerd op Hoofdstuk 10 van het boek ‘Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? The Role of Secular Values’, van Charles Hampden-Turner, Peter Peverelli en Fons Trompenaars. Eerder publiceerden wij een bewerking van het hoofdstuk over democratie en het hoofdstuk over de rol van cultuur bij de aanpak van een pandemie uit hetzelfde boek.
Het woord infrastructuur betekent letterlijk ‘de structuur beneden’, de structuur die miljoenen mensen met elkaar verbindt, over weg, spoor, lucht, zee, telecommunicatie, glasvezelnetwerken, volksgezondheid, logistiek, onderwijs, handelsrecht, kennis en zingeving in algemeen.
De waarde van infrastructuur
Hoe beter de infrastructuur van een land, hoe lager de kosten van de economie en hoe hoger de kwaliteit van de connectiviteit en hoe gezonder de mensen. Maar in de praktijk is het buitengewoon moeilijk uit te rekenen hoeveel infrastructuur daaraan bijdraagt. Hoe kun je zien wat een weg die in één jaar door vijf miljoen voertuigen wordt gebruikt, ‘waard’ is? Wat zouden we doen als die weg er niet was? Hoeveel bedrijven zijn er door de weg ontstaan? Is het land dat aan de weg grenst nu honderd keer waardevoller of zelfs meer?
De bijdrage van infrastructuur
We weten echter wel bij benadering dat infrastructuur een zeer formidabele bijdrage aan de economie levert. Na de Tweede Wereldoorlog lag een groot deel van Japan en Duitsland in puin, maar beide volbrachten na de oorlog economische wonderen, toen zij hun infrastructuur herbouwden. Singapore was lange tijd in staat containerschepen sneller te lossen dan welke andere haven ter wereld dan ook en is een zeer winstgevende hub op de route naar China. Voor Chinezen betekent ‘rijk zijn’ goed verbonden zijn.
China’s jaarlijkse economische groei lag lang boven de 10%, toen het enorm in de infrastructuur investeerde. Gedurende de hele Grote Depressie in het Westen in de jaren dertig groeide de Sovjet-Unie snel dankzij de infrastructuur en dit was genoeg om de Duitse opmars na de Slag om Stalingrad in 1942-43 tot staan te brengen.
Chinese prestaties
China heeft zichzelf lang beschouwd als het Rijk van het Midden, een plaats waar wegen en vaarroutes samenkomen. De Chinese prestaties op het gebied van infrastructuur, waaronder ’s werelds grootste wegennet, het grootste spoorwegnet en 580 HSL-treinen die 300 steden verbinden, zijn formidabel. Het omvat de USD 35 miljard Beijing-Shanghai hogesnelheidslijn, de USD 16 miljard Jiaozhou Bay Brug, ’s werelds langste overzeese brug, het USD 12 miljard Hainan-Wenchang Space Center, de USD 14 miljard Harbin-Dalian HSL-bergspoorweg, in staat om te opereren bij temperaturen onder het vriespunt, de USD 6,9 miljard Xiangjiang hydro-elektrische dam en de 128 verdiepingen tellende Shanghai Towers. Voor de nabije toekomst is er het prototype van een magnetische trein (maglev) die 600 km per uur gaat rijden en tegen 2029 in gebruik zal worden genomen.
Zelfbeheersing + gemeenschapsgevoel
We kunnen dit alles terugvoeren op de Chinese culturele basiswaarden. Het vertegenwoordigt een langetermijnvisie waarbij men in het heden zelfbeheersing betracht, zodat men later des te meer kan genieten. De Chinese overheid ziet infrastructuur als een middel om zeer diffuse diensten aan een brede gemeenschap aan te bieden. Westerse overheden kijken meer naar specifieke diensten voor individuen en dan wordt het nut van de grote investeringen in infrastructuur minder goed zichtbaar. Dit verklaart waarom het Duitse Siemens een maglevtrein in China aangelegd heeft, maar niet in Duitsland. In de VS was er een oorlogsdreiging voor nodig om het nationale snelwegsysteem van Amerika uit te bouwen. Ongeveer 40.000 Amerikaanse bruggen zijn aan reparatie toe. En nog is het niet zeker of President Biden geld van het Congres krijgt om al die plannen te kunnen realiseren.
Kosten en baten
We kunnen het als volgt in kaart brengen. In het Westen zien we de combinatie van genotzucht en individualisme. Dit resulteert in lage belastingen om het verbruik hoog te houden en de infrastructuur onder druk te zetten. Wij geloven in het stimuleren van de vraag, maar dit vereist dat mensen blijven consumeren, terwijl belastingen hen afschrikken. Bezuinigingen hebben ertoe geleid dat de publieke sector onder druk is gezet voor de fouten die eerder door bankiers zijn gemaakt. De Chinese visie is een mengeling van zelfbeheersing en gemeenschapsgevoel. Het wil groepen mensen via infrastructuur steeds effectiever met elkaar verbinden. Duizenden uren worden bespaard door sneller reizen en betere logistiek en door snellere digitale netwerken. De kosten zullen zich de komende jaren terugbetalen en hogere inkomsten genereren.
China’s Belt and Road (BRI) wereldwijde economische strategie
De termen zijn nogal verwarrend. ‘Belt (riem)’ verwijst naar routes over land en ‘Road (weg)’ naar zeeroutes. Dit is een herformulering van China’s beroemde zijderoute die het lang verbond met Centraal Azië en Europa. BRI werd in 2013 door president Xi Jinping gelanceerd, hoewel al eerder in China het begrip Eurasian Continental Bridge bestond. In 2017 hadden 172 landen zich aangesloten. Het budget voor het project is groter dan het Amerikaanse Marshallplan dat Europa na de Tweede Wereldoorlog redde. De strategie bestaat uit het aanleggen van wegen, rails, energie, telecommunicatie, pijpleidingen en zeeroutes die China verbinden met alle continenten in de wereld. China verkiest dit boven hulpverlening waarbij geld wordt uitgekeerd, omdat het ontvangende land zichzelf moet helpen als voorwaarde om geholpen te worden en betrokkenheid wederzijds is. Het is een herschepping van het Rijk van het Midden, de plaats waar alle naties de Chinese cultuur komen bewonderen. Het oude China was geen veroveraar. Het kreeg zijn bekendheid en macht van degenen die hulde brachten aan zijn cultuur en kwamen om erin te delen.
Banken, ingenieurs en arbeiders
Het systeem wordt gevoed door Chinese banken die leningen verstrekken voor infrastructuurprojecten in diverse landen die deze met China zullen verbinden. De infrastructuur wordt geleverd door Chinese ingenieurs en arbeiders, met behulp van lokale managers en arbeiders, aan wie de verantwoordelijkheid voor het onderhouden en uitbreiden van de faciliteiten zal worden overgedragen.
Schuldenval of wederzijds voordeel?
Critici hebben China beschuldigd van het creëren van ‘debt traps’ die bedoeld zijn om concessies van landen af te dwingen als ze niet kunnen betalen. Echter, het doel van de leningen is juist terugbetaling door een aanzienlijke verbetering van de infrastructuur waarschijnlijker te maken. Waar China naar streeft is het teweeg brengen van momenten van snelle groei in de landen waaraan het infrastructuur levert; in feite het op kleine schaal herhalen van wat China zelf heeft meegemaakt. Het is van plan om voor onbepaalde tijd infrastructuur te leveren aan een groot deel van de wereld en te genieten van de mini-booms die dat teweeg brengt en waarvoor het van het ontvangende land de eer zal krijgen. Het zijn echte win-win situaties. China kan dit doen tegen een prijs die de meeste westerse bedrijven zich niet kunnen veroorloven.
Dialoog
China heeft duidelijk een aantal aanvullende doelen. Het wil wereldnormen stellen voor de ontwikkeling van infrastructuur en dat doel is zeker haalbaar, wanneer een voldoende kritische massa bereikt wordt. Ook bij dit doel is infrastructuur niet enkel materieel, hardware om goederen en mensen zo snel mogelijk te verplaatsen. Het omvat ook een dialoog, een uitwisseling van ideeën tussen mensen met een diverse culturele achtergrond, voorwaardenvrije samenwerking en onbelemmerde handel. Dit zal ook de situatie in het nog wat achtergebleven westelijk deel van het eigen land enorm verbeteren. Het wordt het grootste investerings- annex infrastructuurproject in de wereldgeschiedenis. China heeft een Memorandum of Understanding getekend met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor de vorming van een Health Silk Road.
Gemeenschap van Naties
Nadat het BRI in 2013 was aangekondigd, heeft de VS er zwaar tegen gelobbyd. Hoewel het verschillende bondgenoten heeft overgehaald om af te haken, hebben 172 landen aangegeven met China samen te willen werken. Het argument van de VS, Groot-Brittannië en een groot deel van het Westen is dat de specifieke kosten van infrastructuur de individuele belastingbetaler niet mogen belasten. In het Western wordt het als vanzelfsprekend beschouwd dat de infrastructuur oud is en men heeft daarom geen begrip voor het enorme enthousiasme waarmee nieuwe infrastructuur in niet-westerse landen gevierd wordt. In China gaat het om de diffuse groei van andere naties om een nieuwe Gemeenschap van Naties te creëren.
De meeste van de landen die instemmen met BRI zijn de armere. Maar dit is juist het punt: de armen van de wereld te emanciperen, zoals China nog niet zo lang geleden de eigen armen heeft geëmancipeerd en gezondheid, onderwijs, wegen en communicatie zijn een manier om dit te bereiken.
West en Oost
Er komen duizenden banen en opleidingscontracten voor Chinese bouwbedrijven. Opnieuw stuiten we op het feit dat gemeenschappen uit individuen bestaan. Het is veel goedkoper wegen te onderhouden en kuilen snel te vullen dan tienduizenden automobilisten en verzekeraars te confronteren met rekeningen voor reparatie van wielen en ophangingen van auto’s. Moet een treindienst worden stopgezet omdat er niet genoeg reizigers zijn om deze rendabel te maken, of moeten de treindiensten worden uitgebreid zodat meer mensen er gebruik van maken en het afgelegen platteland beter bereikbaar wordt? Amtrak in de VS heeft bij het Congres een aanvraag ingediend regionale lijnen waarop het geld verliest te verminderen. Deze twee manieren van denken scheiden West van Oost. Infrastructuur krimpt of groeit, afhankelijk de culturele basiswaarden. Oude en krakende infrastructuur in het Westen wordt gezien als ‘socialisme’, vooral wanneer regeringen het op kosten van de belastingbetaler moeten onderhouden. De geprivatiseerde spoorwegdiensten van Groot-Brittannië zijn nu de duurste in Europa en zijn in wezen particuliere monopolies. Het idee dat die particuliere sector de infrastructuur beter kan beheren, heeft weinig steun gekregen. Infrastructuur moet nieuw en geavanceerd zijn om aantrekkelijk te blijven. De kans is groot dat BRI binnenkort met hsl-treinen kan worden bediend en dat het Chinese wegennet zich helemaal tot aan het Midden-Oosten uit gaat strekken.
