Chinezen genieten deze dagen van een week vakantie naar aanleiding van de nationale feestdag. Dit is een goed moment voor ons om eens dieper in te gaan op een belangrijk maatschappelijk proces in het huidige China: vernieuwing.
Jong en oud betalen via internet; foto Asiaone (disclaimer)
De toekomst van de Chinese economie ligt in innovatie; iedereen in China weet dat. Maar dat is niet altijd zo geweest. Innovatie was niet de drijvende kracht achter het economische wonder dat zich de afgelopen halve eeuw in China heeft ontvouwd, waarin ongeveer 700 miljoen mensen zich uit de armoede hebben getild. De grootste drijfveer was wat je ‘brute kracht imitatie’ zou kunnen noemen. Vertrouwend op een schijnbaar onbeperkt aanbod van goedkope arbeidskrachten, geleverd door de honderden miljoenen ambitieuze arbeiders geboren tijdens de naoorlogse babyboom, produceerde China de goederen die anderen ook maakten, maar dan goedkoper.
Andere tijden
De tijden zijn veranderd. China’s babyboomers zijn vervangen door zijn millenials, geboren onder het eenkindbeleid van het land, dat officieel in 1979 gelanceerd werd; ontworpen om geboortecijfers onder het vervangingsniveau te krijgen. Dit werkte, maar het creëerde ook een nieuwe demografische realiteit: China heeft vandaag de dag niet genoeg mensen om de gelederen van de verdwijnende babyboomers aan te vullen. Volgens het Nationaal Bureau voor de Statistiek zal China in 2030 81 miljoen minder mensen in de actieve leeftijd hebben dan in 2015. Na 2030 zal die bevolking naar verwachting met gemiddeld 7,6 miljoen per jaar afnemen. Dit heeft ingrijpende gevolgen. Nu de pool van jongere werknemers krimpt, kan China niet langer vertrouwen op imitatie. Het zal in plaats daarvan moeten overschakelen naar innovatie.
Twijfel
Velen in het westen twijfelden of China zou kunnen innoveren. In 2014 nog publiceerden Regina M. Abrami, William C. Kirby, and F. Warren McFarlan een artikel getiteld: ‘Why China Can’t Innovate’. Echter, slechts twee jaar later waren acht van de 10 bedrijven die wereldwijd in de kortste tijd ooit een waardering van $ 1 miljard hadden bereikt Chinees – en zes van die acht werden opgericht in het jaar dat dit artikel werd gepubliceerd. Dat zijn opzienbarende cijfers voor een land dat in 2020 slechts 14de stond op de Global Innovation Index. Iets dreef die Chinese bedrijven duidelijk naar de top, maar de statistieken die westerse onderzoekers gebruiken om innovatie te evalueren, hebben het gemist. We hebben de neiging om ons te concentreren op mensen en bedrijven die grote nieuwe ideeën genereren – charismatische helden. Dankzij die maatstaf onderscheidt het Amerikaanse innovatie-ecosysteem zich. Maar in de afgelopen vijf jaar, toen een “innovatie koude oorlog” vorm kreeg tussen de wereldmachten, heeft China een soort pariteit met de Verenigde Staten bereikt – en de drijvende kracht achter zijn succes zijn misschien helemaal niet zijn vernieuwende individuen.
Jong China
Mobiel betalen is een goed voorbeeld. Wij zijn er nu ook aan gewend, maar China was ons jaren voor. Wat China’s adoptie van mobiel betalen zo succesvol heeft gemaakt – en wereldwijd uniek – is niet enkel een kwestie van vroege technologische innovatie; het zijn de mensen zelf. De overheid heeft een belangrijke rol gespeeld, omdat het zijn burgers heeft geconditioneerd om minder dataprivacy te verwachten dan Amerikanen. Maar er is meer aan de hand dan dat. Om te begrijpen waarom het Chinese publiek zo gretig op mobiel betalen overgegaan is, moeten we nadenken over Jong China. Dit betekent in de eerste plaats de 700 miljoen Chinezen die jonger zijn dan 40; en ten tweede een nieuwe nationale identiteit, die in het afgelopen decennium is ontstaan als verschillend van de productie-identiteit van de late jaren 1990 en de jaren 2000.
Beleefde ervaring
Beleefde ervaring heeft de unieke houding van China ten opzichte van adoptie in de afgelopen jaren gevormd en die ervaring is anders dan die van elk ander land. Lived Change Index gebruikt het bbp per hoofd van de bevolking om bij te houden hoeveel economische verandering mensen hebben meegemaakt. Zoals de onderstaande tabel illustreert, hebben Chinezen meer veranderingen meegemaakt dan welke natie ook.
Tabel met Lived Change Indices van diverse landen; bron Wereldbank (disclaimer)
In 1990 vertegenwoordigde het BBP van China minder dan 2% van het wereldwijde totaal. In 2019 was het aandeel gestegen tot bijna 19%. In slechts drie jaar, van 2011 tot 2013, stortte China meer beton dan de Verenigde Staten in de hele 20e eeuw. In 1990 had de Chinese plattelandsbevolking één koelkast per 100 huishoudens; vandaag is dat 96 per 100. In 1990 had China nog maar 5,5 miljoen auto’s op de weg; vandaag heeft het er 270 miljoen, waarvan 3,4 miljoen elektrisch, wat neerkomt op 47% van de wereldwijde elektrische vloot. In 1990 woonde een kwart van de bevolking in steden; tegenwoordig bijna twee derde ervan. China heeft een enorme populatie van hyper-adopters en hyper-adapters en als gevolg daarvan is het klaar om het voortouw te nemen in de innovatiewapenwedloop.
QR-codes
In Chinese supermarkten en gemakswinkels is het nu gebruikelijk om rijen QR-codes onder producten te zien. Het scannen van een QR-code met een smartphone onthult het hele verhaal van het product, van bijvoorbeeld waar een stuk zalm vandaan komt tot hoe ver het werd verzonden. Op dezelfde manier kan het scannen van een technisch product in een winkel de bedrijfsvideo en gebruikersbeoordelingen oproepen. Dit is wat Alibaba New Retail noemt en het zou wel eens de wereldwijde norm kunnen worden, omdat het merken in staat stelt de relaties met hun klanten rechtstreeks te verdiepen. Bijna alle multinationals die in China actief zijn, hebben een dergelijke digital-first, China-forward-strategie aangenomen.
Imitatie als innovatie
De les hier is dat Chinese consumenten zo’n rijke online merkervaring zijn gaan verwachten. Als je het niet aanbiedt, zal een bedrijf uit de markt geprezen worden. Als je, zoals te westerlingen, het gewend bent om in je eigen exceptionalisme te geloven, kan het steunen op imitatie als strategie als een nederlaag aanvoelen. Maar innovatie gaat altijd over zowel uitvinding als imitatie. We denken niet minder aan Apple omdat Steve Jobs het idee voor de muis van Xerox heeft gekregen. Genieën stelen, en dat is altijd zo geweest. Om met China te concurreren, moet imitatie een wapen zijn in het arsenaal van wereldwijde bedrijven – een wapen dat ze bereid zijn te gebruiken. Sommige van de slimste niet-Chinese bedrijven begrijpen dit al en kijken naar Chinese rivalen voor ideeën. Dat is wat Facebook in 2019 deed toen het een geïntegreerde betalingsoptie aan zijn chatfunctie toevoegde, vijf jaar nadat WeChat een vergelijkbare optie op grote schaal had geïntroduceerd, in een baanbrekend voorbeeld van hoe de werelden van sociale en commerciële technologie productief kunnen worden samengevoegd. Instagram haalde het idee voor zijn Reels-functie bij TikTok. De lijst gaat maar door. Dit is een bewijs dat China nu leidend is in innovatie op dit gebied.
China als voorbeeld
Deze vaststelling heeft grote gevolgen voor de status van Chinese teams van multinationale ondernemingen. We hebben allemaal te horen gekregen dat we ons moeten lokaliseren voor China. Multinationals moeten echter nog een stap verder gaan en hun Chinese teams inzetten om te helpen bij het creëren van een wereldwijde strategie. Doe je dat niet dan is dat wellicht een gemiste kans. Wat een tweede natuur is voor je Chinese team, kan een revelatie zijn voor je andere teams elders in de wereld. Wat je leert over lokale strategie in China kan uw wereldwijde strategie helpen transformeren. Dit betekent bovendien dat de ontkoppeling van de Chinese economie, zoals veel westerse politici voorstellen rampzalig uit zal werken, als die daadwerkelijk gerealiseerd gaat worden.
Cultuur
Het bovenstaande is vooral ontleend aan een artikel in de Harvard Business Review. Graag willen we afsluiten met erop te wijzen dat een en ander ook een sterk cultureel aspect heeft. Het boek ‘Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? The Role of Secular Values’, geschreven door mijzelf en twee collega’s – eerder al op Chinasquare gerecenseerd – beschrijft cultuur aan de hand van een aantal dimensies. Een ervan is individualisme tegenover collectivisme. De westerse individualistische cultuur focust zich op de individuele uitvinder, terwijl de collectivistische Chinezen uitvindingen toeschrijven aan de uitvinder en diens gehele sociale netwerk. In deze tijd van ‘open innovation’ worden uitvindingen niet langer door geniale individuen gedaan, maar door samenwerkingsverbanden van organisaties. Onlangs nog publiceerde Chinasquare een artikel over de nieuwste snelle trein in China, het resultaat van de samenwerking tussen 30 universiteiten en onderzoeksinstituten. Het is daarom niet verwonderlijk dat China het westen op bijna alle technologische gebieden is voorbijgestreefd.
Bron: Harvard Business Review
Wie meer over het cultuurmodel wil lezen zie:
Charles Hampden-Turner, Peter Peverelli and Fons Trompenaars (2021). Has China Devised a Superior Path to Wealth Creation? The Role of Secular Values, Cambridge Scholars Publishing.
