Wu Shaocai , initiatiefnemer van china-works.be werkt aan een nieuw boek over democratie in China. Op de website van De Wereld Morgen verschenen alvast twee artikels als aperitief. Hier nemen we met toestemming van de auteur deel één over.
Dit is een Opiniestuk. Het geeft niet noodzakelijk de mening weer van Chinasquare.be. Dit soort artikelen moet wel voldoen aan de minimumeisen die Chinasquare.be aan bijdragen stelt (zie OVER)
Is er een Chinese Lente in de maak?
Aan botsende meningen over China geen gebrek. En dus duikt de vraag van één miljoen weer op: “Is er een Chinese Lente in de maak?”, naar analogie van de Arabische Lente. Is dé democratie plukrijp? … Of kijken we over iets heen? Misschien over de voorafgaandelijke vraag: “Is er wel of geen vrije meningsuiting, wel of geen democratie, in dat land?” Een eerste deel van een tweeluik over het actuele China.
In China lijkt de overheid de laatste weken de teugels hard aan te spannen. Overgevoelige censuuringrepen in de nieuwe James Bondfilm ‘Skyfall’, in de dramafilm ‘Cloud Atlas’, kunstenaar Ai Weiwei die nog maar eens een verbod krijgt om naar het buitenland te trekken (ditmaal naar het Filmfestival in Rotterdam) na zijn veroordeling voor fiscale fraude, een Oeigoerse professor die niet naar Amerika mag afreizen om een lezing te houden, … [1]
Gebeurtenissen die nogal wat debat en discussie ontketenen op het wereldwijde web, maar ook op (Sina) Weibo [2] (de Chinese versie van Twitter), in redactionele commentaren in kranten én opiniebladzijden in de Chinese media!
Aan botsende meningen geen gebrek, zo blijkt. En dus duikt de vraag van één miljoen weer op: “Is er een Chinese Lente in de maak?”, naar analogie van de Arabische Lente. Is dé democratie plukrijp? … Of kijken we over iets heen? Misschien over de voorafgaandelijke vraag: “Is er wel of geen vrije meningsuiting, wel of geen democratie, in dat land?”
Southern Weekly!
Begin januari hebben journalisten van de Zuid-Chinese weekendkrant Southern Weekly [3] gestaakt. De tweede dag kwamen tientallen lezers mee actie voeren. De beurskrant Financial Times wachtte niet lang om de focus scherp te stellen: “This feels exactly like the beginning of [the Tiananmen student movement in] 1989”. [4] De toon was gezet, de brillenglazen schoongeveegd. De Chinese Lente ontluikt … zet je schrap?
De directe aanleiding voor de staking was de ingreep van Tuo Zhen, de provinciale chef van het ministerieel departement voor Publiciteit (censor), een oud-(onderzoeks)journalist uit Beijing overigens. De passage met een pleidooi voor toepassing van de Chinese grondwet uit 1982, was in het nieuwjaarsartikel [5] weggeschreven.
Waarover gaat het dispuut precies? Het verschil met de huidige grondwet is de invulling van de democratische rechten in China. De grondwet van 1982 werd enkele keren aangepast [6] en in het oorspronkelijk artikel van de Southern Weekly pleitte men eigenlijk – zonder het letterlijk te schrijven – voor herinvoering van de zin: “burgers genieten van vrijheid van meningsuiting, optocht, demonstratie, vrije pers, vergadering en vereniging”.
De censuuringreep lokte veel reactie uit, op het internet en tot in Beijing. Southern Weekly zelf beweert al meer dan duizend ‘ingrepen’ ondergaan te hebben [7] van de ‘overijverige’ Tuo Zhen.
De liberaalkritische weekendkrant, verbonden aan de Southern Daily, is niet aan z’n proefstuk toe. In 2009 bracht de Amerikaanse president Barack Obama een bezoek aan China en weigerde een interview aan de openbare omroep CCTV, maar gaf er wel eentje weg bij Southern Weekly.
Een argument om, zoals welbepaalde (westerse) media, de krant als ‘liberaal’ te omschrijven, in de Amerikaanse betekenis van het woord.
Op de gaspedaal voor absolute persvrijheid?
Op de tweede actiedag verschenen spandoeken met slogans als “Southern Weekly is having an American dream” en nog “We don’t want the American dream, we want the Chinese dream”. De slogans werden omhoog gehouden door een groep tegenbetogers die de krant van ‘pro-westers liberalisme’ beschuldigde [8].
De gemoederen laaiden overigens verder op. Actrices Li Bingbing en Yao Chen (‘The Hobbit’), zanger Chen Kui, drie BC’s (‘bekende Chinezen’) met miljoenen volgers op hun microblog, en ook bekende webloggers, zoals Li Chengpeng (6,5 miljoen volgers) en de populaire Han Han, betuigden hun steun aan de SW-journalisten. “We hebben geen tweede hoogste BNP van de wereld nodig, geen hoge wolkenkrabbers, geen vliegtuigenvloot, we hebben een krant nodig die de waarheid spreekt.” [9]
Sommige kritische reacties op de staking van de journalisten [10], kwamen dan weer, een beetje onverwacht, uit westerse hoek. Evan Osnos, correspondent in Beijing van het ernstig journalistiek tijdschrift The New Yorker [11] plaatste een relativerende reactie op de symbolisch rijke ‘tweet’ van actrice Yao Chen: “One word of truth shall outweigh the whole world”, de zin waarmee Alexander Solzhenitsyn in 1970 zijn toespraak bij ontvangst van de Nobelprijs eindigde.
Volgens Osnos verloopt “de Chinese censuur (gebeurt) overwegend subtiel. Het is niet een kwestie van een man op de redactie die met een rode pen paragrafen schrapt. Het gaat over zelfcensuur, (onder druk van ontslag, arrestatie, enz) een soort stilzwijgend akkoord, waarvan de overheid, al naargelang de ‘noden’, de grenzen kan aanpassen en de journalisten het gevoel geeft dat ze niet in de wereld van Orwells ‘1984’ werken. … Maar het evenwicht in stand houden, wordt moeilijker.”
De Global Times, dat de spreekbuis van de Chinese regering heet te zijn, publiceerde een artikel waarin de collega’s van de Southern Weekly om nuchterheid wordt gevraagd: “… it is clear that under the reality of China’s current state of affairs, the country is unlikely to have the ‘absolutely free media’ that is dreamed of by those activists’. [12]
Voor de Global Times zijn er ook zeker hervormingen nodig in de Chinese media. Maar die verlopen best niet radicaal en in overeenstemming met de politieke ontwikkelingen en andere hervormingen in het land. “We must actively and bravely promote media reform, but meanwhile, avoid radical reform that is out of step with political development and China’s reforms as a whole“. [13]
Een redactioneel van de People’s Daily, de CCP-partijkrant, stelt dat “de partij principieel de pers reguleert, maar dat deze regulering met de actuele ontwikkelingen van het land moet mee evolueren”. [14]
Er groeide na enkele dagen een ‘split’ tussen bepaalde journalisten en het leidinggevend kader van de Southern Weekly, dat de hele kwestie niet op de spits wilde drijven. De reacties van bekende Chinezen, die toch vooral uit de nieuwe (rijkere) middenklasse [15] komen, toonden snel de ‘hoge inzet’ aan.
Optie één: men duwt op de gaspedaal voor het volledig vrijmaken van de pers en de harde confrontatie met de (‘subtiele’) censuur (… en dan wordt de actie van Southern Weekly uitgeroepen tot ‘testcase’ voor de nieuwe president Xi Jinping).
Ofwel kiest men optie twee en zoekt men binnen de limieten naar een verschuiving van de relatieve persvrijheid die Southern Weekly al had ingenomen. Dat laatste gebeurde na bemiddeling van Hu Chunhua (partijsecretaris van de Guangdongse CCP) [16]. Tuo Zhen (censor) wordt niet meteen van zijn post weggehaald (“he might be replaced at some future ‘more’ moderate time”), maar er wordt wel teruggekeerd naar de meer gematigde controlesituatie van voor Tuo Zhens aanstelling in 2009.
Hervormingen
Ook hierover bestaan er verschillende meningen, buiten én in China … over hoe ‘veranderingen’ in China er (moeten) komen. Alle standpunten en variaties kunnen we hier niet uit de doeken doen (daarvoor verwijs ik graag door naar … vergeef me m’n Chinese handelsgeest … mijn nieuwe boek in de maak, over o.a. democratie in China).
In zovele zaken is er een kloof tussen een westerse kijk en een Chinese, zelfs al is deze laatste partizaan van grondige veranderingen. Maar goed, ook dit onderwerp is hier niet aan de orde.
Terug naar de laatste dagen van de actie van de journalisten van Southern Weekly. In het heetst van de strijd viel deze ‘post’ op: “Four dishes and a soup, are not real reform. Only press freedom is real reform.”
Dat stond te lezen bij foto’s op het internet waarop enkele actievoerders het iconische Guy Fawkes-masker dragen. Evan Osnos (The New Yorker) analyseert deze ‘sprong voorwaarts’ in het conflict van Southern Weekly: “… (De nieuwe president, nvda.) Xi Jinping heeft in zijn eerste twee maanden leiderschap hoog ingezet op zijn imago als ‘man van zijn tijd’, meer dan zijn voorgangers. Hij wil zich bewijzen door te besnoeien op extravaganties van partijfunctionarissen, zoals ceremoniële sier met auto’s en allerhande. Zijn hele campagne tegen corruptie is samen te vatten in de veelbetekenende slagzin ‘Vier gerechtjes en een soep’, het Spartaanse menu dat Xi Jinping ostentatief gebruikt om zo zijn politieke geloofwaardigheid op te bouwen.”
Nu op de gaspedaal duwen is niet ‘in pace of the time’, de (op het eerste gezicht grondige) aanpak van corruptie in de CCP door Xi Jinping zou kunnen gedwarsboomd worden door een opgedreven gevecht voor absolute persvrijheid. “For the journalists at Southern Weekly – and, crucially, the widening circle of ordinary middle-class Chinese who are taking an interest in them, thanks to people like Yao Chen – that bargain is no good.”
Daar is de lente…?
Toegegeven, geen spannender seizoen dan de lente! Maar volgens mij staat er in de komende lente enkel een ceremoniële machtswissel in China op de agenda tijdens de sessie van het Nationaal Volkscongres. In maart geven huidig president Hu Jintao en premier Wen Jiabao namelijk het stuur aan Xi Jinping en (de nieuwe premier) Li Keqiang [17].
Dat was alvast zo geregeld op het 18de partijcongres van de CCP (november 2012) en daar was ook de aanpak van de corruptie bij hoogdringendheid beslist. Volgens de cijfers van 2012 zijn 4.698 partijfunctionarissen, van laag tot hoog, gestraft voor corruptie [18].
De media hebben vorig jaar de zoom vooral op twee ‘ophefmakende zaken’ scherp gesteld: de ‘Wukan Case’ en de ‘kwestie-Bo Xilai’.
In Wukan (een dorp in de Zuid-Chinese provincie Guangdong) heeft de bevolking na felle strijd de corrupte dorpsleiding naar huis gestuurd en een nieuw bestuur ‘rechtstreeks en democratisch’ verkozen, met de steun van de hoogste partijregionen. De oude dorpsleiding had gronden op corrupte wijze verkocht aan projectontwikkelaars.
Het verkozen zevenkoppig dorpsbestuur (overigens is enkel de burgemeester, Lin Zuluan, lid van de CCP) probeert nu sinds een jaar de gronden van de rijstboeren en vissers terug te vorderen van de projectontwikkelaars. Dat blijkt niet eenvoudig te zijn en er is opnieuw onrust over de onmacht van het verkozen dorpsbestuur. Precies dit wijst op hoogdringende aanpak van de hardnekkige en diep-in-de-structuren-doorgedrongen corruptie in China.
Bo Xilai is de oud-partijchef van het grote stadsgewest Chongqing, 33 miljoen inwoners en één van de vier administratieve gebieden in het land, rechtstreeks onder leiding van Beijing. Bo Xilai stond vooral bekend om zijn strijd tegen de criminaliteit (onder leiding van zijn vroegere rechterhand en politiecommissaris Wang Lijun) en voor zijn ‘sociaal en rood beleid’.
Zijn formule van economische ontwikkeling (ook wel het ‘Chongqing-model’ genoemd) is staatsplanning gebaseerd op grote investeringen in sociale projecten (goedkope woningen voor armeren, sociale steun voor plattelandsmensen in de stad, …) en op productie voor binnenlandse consumptie.
Ook was zijn ‘red culture campaign’ bekend: verbod op TV-reclame, het zingen van onder meer oude maoïstische liederen, grotesk van buitenuit bekeken, maar voor velen een vorm van nostalgische samenhorigheid die vooral Bo’s populariteit moest dienen.
Bo Xilai kwam ten val toen zijn rechterhand Wang Lijun van corruptie werd verdacht en hij Bo Xilai zelf van corruptie beschuldigde. Tegelijkertijd kwamen de decadente levenswandel van zijn zoon Guagua, en de verantwoordelijkheid van zijn vrouw Gu Kailai bij de moord op de Britse zakenman (en MI5-spion) Neil Heywood, aan het licht. Zijn vrouw werd tot ‘levenslang’ veroordeeld, Bo Xilai’s proces zal binnenkort plaatsvinden.
Recent raakte ook bekend dat in de laatste tien jaar in Chongqing een maffiosinetwerk actief was met chantage van partijfunctionarissen. Geheime beeldopnames waarin escortevrouwen en partijkaders ‘wild’ te keer gaan, waren het chantagemiddel om miljoenencontracten met welbepaalde projectontwikkelaars los te peuteren. Het aandeel en de rol van Bo Xilai in deze kwestie zijn nog niet bewezen, maar de corruptiepraktijken speelden zich af tijdens zijn regeerperiode.
Tijgers & vliegen
Een grote platitude is natuurlijk: ‘corruptie is van alle tijden’. China’s geschiedenis herbergt uiteraard evengoed als in het Westen beruchte voorbeelden van corrupte machthebbers en ambtenaren, … maar dat mag niet de kwestie zijn. De corruptie in het land vandaag is ontegensprekelijk sterk toegenomen in vergelijking met de periode voor de hervormingen, of zeg maar, ten tijde van Mao Zedong (1949-1976).
Bovendien spelen veel corruptieschandalen zich af in lage en hoge regionen van de CCP. Het is geen zaak corruptie er gewoonweg bij te nemen. Corruptie heeft zo goed als altijd te maken met geld en macht. En dat is niet anders in China.
Eind juli 2012 sprak de nieuwe president Xi Jinping zich al uit tegen de corruptie, in de ‘Qiushi Journal’ (het officiële theoretisch magazine van de Chinese CP): “It should be noted that there are indeed some party members and cadres who have spent lavishly, developing a taste for extravagance and luxury, pursuing personal political performance and individual pleasure. Some party members and cadres are even indulging in feasting and pleasure-seeking, and have consequently fallen into the abyss of luxury and corruption. The lessons are profound.”
Op het 18de partijcongres stond de strijd tegen de corruptie hoog op de agenda. Het hoeft niet te verwonderen dat meteen na zijn eerste politieke ‘toespraak’ over de ‘Eight Musts’ [19], een duidelijke oproep tegen corruptie volgde. De media hebben deze richtlijn alvast voor de eeuwigheid vastgelegd in het beeld van de ‘Vier gerechten en een soep’.
“Braised chicken, local ‘Fuping’ stew, stir-fried pork, garlic shoots with chrysanthemum stems and pork and melon soup. Alcohol not included”, [20] was het bescheiden menu geserveerd aan CCP-chef Xi Jinping in december tijdens zijn bezoek aan Fuping, een dorp in het noorden van de provincie Hebei. De, door velen genoemde, ‘Spartaanse’ maaltijd staat in schril contrast met de vaak exuberante partijfeesten en diners met delicatessen en grote volumes ‘baijiu’ (Chinese jenever).
Xi Jinping pleit voor strenge acties tegen hoge én lage corrupte partijfunctionarissen het opdrijven van de ‘checks and balances’ op de officiële machtsstructuren en die te goed te bewaken binnen de ‘kooi van reglementen’ [21].
Voor de plenaire vergadering van de Centrale Commissie voor Inspectie van de Discipline (CCP) stelde Xi Jinping heel gedreven dat de ‘oorlog’ tegen corruptie volgehouden en tegelijkertijd moet gevoerd worden tegen de ‘tijgers’ (hogere partijkaders) én de ‘vliegen’ (de lagere echelons in de CCP) [22].
Wu Shaocai
‘Is er Chinese lente in de maak?’ is het eerste deel van een tweeluikje over het China vlak voor de lente.
In deel twee ‘Schijnt de zon voor elke Chinees?’ kijken we achter de Chinese dingen. De strijd tegen corruptie, de ontwikkeling van de democratie en de economie lijken niet altijd even mooi in harmonie. Hoe zit dat in elkaar en wat zijn de ‘grote krachtlijnen’ op deze terreinen. Een poging om het te begrijpen.
Voetnoten
[1] http://abcnews.go.com/International/wireStory/china-bars-uighur-scholar-traveling-us-18389686
[2] http://www.weibo.com/?lang=en-us
[3] Southern Weekly is een wekelijkse krant van de Southern Daily, opgericht in 1984, hoofdkantoor in Guangzhou, oplage van 1,6 miljoen en volgens de NYT de invloedrijkste ‘liberale’ krant – http://en.wikipedia.org/wiki/Southern_Weekly
Southern Weekly, also referred to as Southern Weekend (Chinese: 南方周末; Pinyin:Nánfāng Zhōumò), is a weekly newspaper and a sister publication of the newspaper Southern Daily (Chinese:南方日報). It is attached to the Southern Newspaper Media Group.
[4] The Financial Times, 11.01.2013 – “… said Yu Gang, a 44-year-old democracy campaigner who took part in the Tiananmen protests. He made pro-democracy speeches outside the Southern Weekend headquarters until police broke up the protest on Thursday.’
[5] De originele titel ‘My Dream, the Dream of Constitutionalism’, een verwijzing naar recente speeches van de nieuwe president vanaf maart, Xi Jinping, ‘The Chinese dream’, ‘The great revival of the Chinese nation’.
[6] For the New Year edition, an editorial was penned calling for the government of China to honour and recognise the country’s constitution. China’s current Constitution was first accepted in 1982 and was later amended. The current version was adopted by the 5th National People’s Congress on December 4, 1982, with further revisions in 1988, 1993, 1999, and 2004. Three previous state constitutions—those of 1954, 1975, and 1978—were superseded in turn. (Source: Wikipedia)
Article 35 of the 1982 State Constitution proclaims that “citizens of the People’s Republic of China enjoy freedom of speech, of the press, of assembly, of association, of procession, and of demonstration. (Source: Wikipedia)
[7] The Guardian, 09.01.2013 – volgens www.vice.com: 1.034 censuur-ingrepen in 2012.
[8] http://www.workers.org/2013/01/14/journalists-rebellion-in-guangzhou-as-right-wing-in-china-raises-its-voice/
[9] The Want China Times, 9.01.2013 (Taiwan-based), http://www.wantchinatimes.com/news-subclass-cnt.aspx?id=20130109000015&cid=1101
[10] http://www.chinaeconomicreview.com/week-china-32
[11] http://www.newyorker.com/online/blogs/evanosnos/2013/01/solzhenitsyn-yao-chen-and-battle-over-chinese-reform.html#ixzz2JMuCeVsq
[12] http://www.globaltimes.cn/content/754392.shtml
[13] http://www.globaltimes.cn/content/754392.shtml
[14] http://english.people.com.cn/90785/index4.html: …“fundamental that the party regulates the press,” such controls must “keep pace with the times.
[15] http://www.newyorker.com/online/blogs/evanosnos/2013/01/solzhenitsyn-yao-chen-and-battle-over-chinese-reform.html#ixzz2JMuCeVsq: “For the journalists at Southern Weekend — and, crucially, the widening circle of ordinary middle-class Chinese who are taking an interest in them, thanks to people like Yao Chen — that bargain is no good. They are not willing to play along with the idea that the President’s gestures of reform morally counterbalance the ham-fisted daily humiliation of censorship. They were supposed to go along quietly, but instead, they are posting photos like the one of a dozen men and women wearing Guy Fawkes masks and holding posters that said, “Four courses and a soup are not real reform. Only press freedom is real reform.”
[16] http://www.freedomhouse.org/cmb/2013_southern_weekly#4
[17] De bekendmaking van de aflossing van de ‘machtswacht’ kwam er aan het einde van het 18de partijcongres van de Chinese Communistische Partij (CCP) in november 2012. De top van de Chinese CP bestaat van nu af uit zeven in plaats van negen mannen.
[18] Xinhua, 24.01.2013, “Xi’s anti-corruption resolution arouses public expectations” (English.news.cn)
[19] Observer News Weekly (暸望新闻周刊), 15 januari 2013 – cfr.: http://chinacopyrightandmedia.wordpress.com/2013/01/17/eight-musts-coalesce-into-consensus/
“These eight basic requirements are: we must persist in the dominant role of the people; we must persist in liberating and developing social productive forces; we must persist in moving reform and opening-up forward; we must persist in safeguarding social fairness and justice; we must persist in marching the path of being well-to-do together; we must persist in stimulating social harmony; we must persist in peaceful development; and we must persist in the leadership of the Party.”
[20] http://www.chinaeconomicreview.com/four-dishes-one-soup
[21] http://www.scmp.com/news/china/article/1133961/xi-jinping-vows-crack-down-corrupt-officials-china
[22] http://chinaelectionsblog.net/?p=20980
Gebeurtenissen die nogal wat debat en discussie ontketenen op het wereldwijde web, maar ook op (Sina) Weibo [2] (de Chinese versie van Twitter), in redactionele commentaren in kranten én opiniebladzijden in de Chinese media!
Aan botsende meningen geen gebrek, zo blijkt. En dus duikt de vraag van één miljoen weer op: “Is er een Chinese Lente in de maak?”, naar analogie van de Arabische Lente. Is dé democratie plukrijp? … Of kijken we over iets heen? Misschien over de voorafgaandelijke vraag: “Is er wel of geen vrije meningsuiting, wel of geen democratie, in dat land?”
Southern Weekly!
Begin januari hebben journalisten van de Zuid-Chinese weekendkrant Southern Weekly [3] gestaakt. De tweede dag kwamen tientallen lezers mee actie voeren. De beurskrant Financial Times wachtte niet lang om de focus scherp te stellen: “This feels exactly like the beginning of [the Tiananmen student movement in] 1989”. [4] De toon was gezet, de brillenglazen schoongeveegd. De Chinese Lente ontluikt … zet je schrap?
De directe aanleiding voor de staking was de ingreep van Tuo Zhen, de provinciale chef van het ministerieel departement voor Publiciteit (censor), een oud-(onderzoeks)journalist uit Beijing overigens. De passage met een pleidooi voor toepassing van de Chinese grondwet uit 1982, was in het nieuwjaarsartikel [5] weggeschreven.
Waarover gaat het dispuut precies? Het verschil met de huidige grondwet is de invulling van de democratische rechten in China. De grondwet van 1982 werd enkele keren aangepast [6] en in het oorspronkelijk artikel van de Southern Weekly pleitte men eigenlijk – zonder het letterlijk te schrijven – voor herinvoering van de zin: “burgers genieten van vrijheid van meningsuiting, optocht, demonstratie, vrije pers, vergadering en vereniging”.
De censuuringreep lokte veel reactie uit, op het internet en tot in Beijing. Southern Weekly zelf beweert al meer dan duizend ‘ingrepen’ ondergaan te hebben [7] van de ‘overijverige’ Tuo Zhen.
De liberaalkritische weekendkrant, verbonden aan de Southern Daily, is niet aan z’n proefstuk toe. In 2009 bracht de Amerikaanse president Barack Obama een bezoek aan China en weigerde een interview aan de openbare omroep CCTV, maar gaf er wel eentje weg bij Southern Weekly.
Een argument om, zoals welbepaalde (westerse) media, de krant als ‘liberaal’ te omschrijven, in de Amerikaanse betekenis van het woord.
Op de gaspedaal voor absolute persvrijheid?
Op de tweede actiedag verschenen spandoeken met slogans als “Southern Weekly is having an American dream” en nog “We don’t want the American dream, we want the Chinese dream”. De slogans werden omhoog gehouden door een groep tegenbetogers die de krant van ‘pro-westers liberalisme’ beschuldigde [8].
De gemoederen laaiden overigens verder op. Actrices Li Bingbing en Yao Chen (‘The Hobbit’), zanger Chen Kui, drie BC’s (‘bekende Chinezen’) met miljoenen volgers op hun microblog, en ook bekende webloggers, zoals Li Chengpeng (6,5 miljoen volgers) en de populaire Han Han, betuigden hun steun aan de SW-journalisten. “We hebben geen tweede hoogste BNP van de wereld nodig, geen hoge wolkenkrabbers, geen vliegtuigenvloot, we hebben een krant nodig die de waarheid spreekt.” [9]
Sommige kritische reacties op de staking van de journalisten [10], kwamen dan weer, een beetje onverwacht, uit westerse hoek. Evan Osnos, correspondent in Beijing van het ernstig journalistiek tijdschrift The New Yorker [11] plaatste een relativerende reactie op de symbolisch rijke ‘tweet’ van actrice Yao Chen: “One word of truth shall outweigh the whole world”, de zin waarmee Alexander Solzhenitsyn in 1970 zijn toespraak bij ontvangst van de Nobelprijs eindigde.
Volgens Osnos verloopt “de Chinese censuur (gebeurt) overwegend subtiel. Het is niet een kwestie van een man op de redactie die met een rode pen paragrafen schrapt. Het gaat over zelfcensuur, (onder druk van ontslag, arrestatie, enz) een soort stilzwijgend akkoord, waarvan de overheid, al naargelang de ‘noden’, de grenzen kan aanpassen en de journalisten het gevoel geeft dat ze niet in de wereld van Orwells ‘1984’ werken. … Maar het evenwicht in stand houden, wordt moeilijker.”
De Global Times, dat de spreekbuis van de Chinese regering heet te zijn, publiceerde een artikel waarin de collega’s van de Southern Weekly om nuchterheid wordt gevraagd: “… it is clear that under the reality of China’s current state of affairs, the country is unlikely to have the ‘absolutely free media’ that is dreamed of by those activists’. [12]
Voor de Global Times zijn er ook zeker hervormingen nodig in de Chinese media. Maar die verlopen best niet radicaal en in overeenstemming met de politieke ontwikkelingen en andere hervormingen in het land. “We must actively and bravely promote media reform, but meanwhile, avoid radical reform that is out of step with political development and China’s reforms as a whole“. [13]
Een redactioneel van de People’s Daily, de CCP-partijkrant, stelt dat “de partij principieel de pers reguleert, maar dat deze regulering met de actuele ontwikkelingen van het land moet mee evolueren”. [14]
Er groeide na enkele dagen een ‘split’ tussen bepaalde journalisten en het leidinggevend kader van de Southern Weekly, dat de hele kwestie niet op de spits wilde drijven. De reacties van bekende Chinezen, die toch vooral uit de nieuwe (rijkere) middenklasse [15] komen, toonden snel de ‘hoge inzet’ aan.
Optie één: men duwt op de gaspedaal voor het volledig vrijmaken van de pers en de harde confrontatie met de (‘subtiele’) censuur (… en dan wordt de actie van Southern Weekly uitgeroepen tot ‘testcase’ voor de nieuwe president Xi Jinping).
Ofwel kiest men optie twee en zoekt men binnen de limieten naar een verschuiving van de relatieve persvrijheid die Southern Weekly al had ingenomen. Dat laatste gebeurde na bemiddeling van Hu Chunhua (partijsecretaris van de Guangdongse CCP) [16]. Tuo Zhen (censor) wordt niet meteen van zijn post weggehaald (“he might be replaced at some future ‘more’ moderate time”), maar er wordt wel teruggekeerd naar de meer gematigde controlesituatie van voor Tuo Zhens aanstelling in 2009.
Hervormingen
Ook hierover bestaan er verschillende meningen, buiten én in China … over hoe ‘veranderingen’ in China er (moeten) komen. Alle standpunten en variaties kunnen we hier niet uit de doeken doen (daarvoor verwijs ik graag door naar … vergeef me m’n Chinese handelsgeest … mijn nieuwe boek in de maak, over o.a. democratie in China).
In zovele zaken is er een kloof tussen een westerse kijk en een Chinese, zelfs al is deze laatste partizaan van grondige veranderingen. Maar goed, ook dit onderwerp is hier niet aan de orde.
Terug naar de laatste dagen van de actie van de journalisten van Southern Weekly. In het heetst van de strijd viel deze ‘post’ op: “Four dishes and a soup, are not real reform. Only press freedom is real reform.”
Dat stond te lezen bij foto’s op het internet waarop enkele actievoerders het iconische Guy Fawkes-masker dragen. Evan Osnos (The New Yorker) analyseert deze ‘sprong voorwaarts’ in het conflict van Southern Weekly: “… (De nieuwe president, nvda.) Xi Jinping heeft in zijn eerste twee maanden leiderschap hoog ingezet op zijn imago als ‘man van zijn tijd’, meer dan zijn voorgangers. Hij wil zich bewijzen door te besnoeien op extravaganties van partijfunctionarissen, zoals ceremoniële sier met auto’s en allerhande. Zijn hele campagne tegen corruptie is samen te vatten in de veelbetekenende slagzin ‘Vier gerechtjes en een soep’, het Spartaanse menu dat Xi Jinping ostentatief gebruikt om zo zijn politieke geloofwaardigheid op te bouwen.”
Nu op de gaspedaal duwen is niet ‘in pace of the time’, de (op het eerste gezicht grondige) aanpak van corruptie in de CCP door Xi Jinping zou kunnen gedwarsboomd worden door een opgedreven gevecht voor absolute persvrijheid. “For the journalists at Southern Weekly – and, crucially, the widening circle of ordinary middle-class Chinese who are taking an interest in them, thanks to people like Yao Chen – that bargain is no good.”
Daar is de lente…?
Toegegeven, geen spannender seizoen dan de lente! Maar volgens mij staat er in de komende lente enkel een ceremoniële machtswissel in China op de agenda tijdens de sessie van het Nationaal Volkscongres. In maart geven huidig president Hu Jintao en premier Wen Jiabao namelijk het stuur aan Xi Jinping en (de nieuwe premier) Li Keqiang [17].
Dat was alvast zo geregeld op het 18de partijcongres van de CCP (november 2012) en daar was ook de aanpak van de corruptie bij hoogdringendheid beslist. Volgens de cijfers van 2012 zijn 4.698 partijfunctionarissen, van laag tot hoog, gestraft voor corruptie [18].
De media hebben vorig jaar de zoom vooral op twee ‘ophefmakende zaken’ scherp gesteld: de ‘Wukan Case’ en de ‘kwestie-Bo Xilai’.
In Wukan (een dorp in de Zuid-Chinese provincie Guangdong) heeft de bevolking na felle strijd de corrupte dorpsleiding naar huis gestuurd en een nieuw bestuur ‘rechtstreeks en democratisch’ verkozen, met de steun van de hoogste partijregionen. De oude dorpsleiding had gronden op corrupte wijze verkocht aan projectontwikkelaars.
Het verkozen zevenkoppig dorpsbestuur (overigens is enkel de burgemeester, Lin Zuluan, lid van de CCP) probeert nu sinds een jaar de gronden van de rijstboeren en vissers terug te vorderen van de projectontwikkelaars. Dat blijkt niet eenvoudig te zijn en er is opnieuw onrust over de onmacht van het verkozen dorpsbestuur. Precies dit wijst op hoogdringende aanpak van de hardnekkige en diep-in-de-structuren-doorgedrongen corruptie in China.
Bo Xilai is de oud-partijchef van het grote stadsgewest Chongqing, 33 miljoen inwoners en één van de vier administratieve gebieden in het land, rechtstreeks onder leiding van Beijing. Bo Xilai stond vooral bekend om zijn strijd tegen de criminaliteit (onder leiding van zijn vroegere rechterhand en politiecommissaris Wang Lijun) en voor zijn ‘sociaal en rood beleid’.
Zijn formule van economische ontwikkeling (ook wel het ‘Chongqing-model’ genoemd) is staatsplanning gebaseerd op grote investeringen in sociale projecten (goedkope woningen voor armeren, sociale steun voor plattelandsmensen in de stad, …) en op productie voor binnenlandse consumptie.
Ook was zijn ‘red culture campaign’ bekend: verbod op TV-reclame, het zingen van onder meer oude maoïstische liederen, grotesk van buitenuit bekeken, maar voor velen een vorm van nostalgische samenhorigheid die vooral Bo’s populariteit moest dienen.
Bo Xilai kwam ten val toen zijn rechterhand Wang Lijun van corruptie werd verdacht en hij Bo Xilai zelf van corruptie beschuldigde. Tegelijkertijd kwamen de decadente levenswandel van zijn zoon Guagua, en de verantwoordelijkheid van zijn vrouw Gu Kailai bij de moord op de Britse zakenman (en MI5-spion) Neil Heywood, aan het licht. Zijn vrouw werd tot ‘levenslang’ veroordeeld, Bo Xilai’s proces zal binnenkort plaatsvinden.
Recent raakte ook bekend dat in de laatste tien jaar in Chongqing een maffiosinetwerk actief was met chantage van partijfunctionarissen. Geheime beeldopnames waarin escortevrouwen en partijkaders ‘wild’ te keer gaan, waren het chantagemiddel om miljoenencontracten met welbepaalde projectontwikkelaars los te peuteren. Het aandeel en de rol van Bo Xilai in deze kwestie zijn nog niet bewezen, maar de corruptiepraktijken speelden zich af tijdens zijn regeerperiode.
Tijgers & vliegen
Een grote platitude is natuurlijk: ‘corruptie is van alle tijden’. China’s geschiedenis herbergt uiteraard evengoed als in het Westen beruchte voorbeelden van corrupte machthebbers en ambtenaren, … maar dat mag niet de kwestie zijn. De corruptie in het land vandaag is ontegensprekelijk sterk toegenomen in vergelijking met de periode voor de hervormingen, of zeg maar, ten tijde van Mao Zedong (1949-1976).
Bovendien spelen veel corruptieschandalen zich af in lage en hoge regionen van de CCP. Het is geen zaak corruptie er gewoonweg bij te nemen. Corruptie heeft zo goed als altijd te maken met geld en macht. En dat is niet anders in China.
Eind juli 2012 sprak de nieuwe president Xi Jinping zich al uit tegen de corruptie, in de ‘Qiushi Journal’ (het officiële theoretisch magazine van de Chinese CP): “It should be noted that there are indeed some party members and cadres who have spent lavishly, developing a taste for extravagance and luxury, pursuing personal political performance and individual pleasure. Some party members and cadres are even indulging in feasting and pleasure-seeking, and have consequently fallen into the abyss of luxury and corruption. The lessons are profound.”
Op het 18de partijcongres stond de strijd tegen de corruptie hoog op de agenda. Het hoeft niet te verwonderen dat meteen na zijn eerste politieke ‘toespraak’ over de ‘Eight Musts’ [19], een duidelijke oproep tegen corruptie volgde. De media hebben deze richtlijn alvast voor de eeuwigheid vastgelegd in het beeld van de ‘Vier gerechten en een soep’.
“Braised chicken, local ‘Fuping’ stew, stir-fried pork, garlic shoots with chrysanthemum stems and pork and melon soup. Alcohol not included”, [20] was het bescheiden menu geserveerd aan CCP-chef Xi Jinping in december tijdens zijn bezoek aan Fuping, een dorp in het noorden van de provincie Hebei. De, door velen genoemde, ‘Spartaanse’ maaltijd staat in schril contrast met de vaak exuberante partijfeesten en diners met delicatessen en grote volumes ‘baijiu’ (Chinese jenever).
Xi Jinping pleit voor strenge acties tegen hoge én lage corrupte partijfunctionarissen het opdrijven van de ‘checks and balances’ op de officiële machtsstructuren en die te goed te bewaken binnen de ‘kooi van reglementen’ [21].
Voor de plenaire vergadering van de Centrale Commissie voor Inspectie van de Discipline (CCP) stelde Xi Jinping heel gedreven dat de ‘oorlog’ tegen corruptie volgehouden en tegelijkertijd moet gevoerd worden tegen de ‘tijgers’ (hogere partijkaders) én de ‘vliegen’ (de lagere echelons in de CCP) [22].
Wu Shaocai
‘Is er Chinese lente in de maak?’ is het eerste deel van een tweeluikje over het China vlak voor de lente.
In deel twee ‘Schijnt de zon voor elke Chinees?’ kijken we achter de Chinese dingen. De strijd tegen corruptie, de ontwikkeling van de democratie en de economie lijken niet altijd even mooi in harmonie. Hoe zit dat in elkaar en wat zijn de ‘grote krachtlijnen’ op deze terreinen. Een poging om het te begrijpen.
Voetnoten
[1] http://abcnews.go.com/International/wireStory/china-bars-uighur-scholar-traveling-us-18389686
[2] http://www.weibo.com/?lang=en-us
[3] Southern Weekly is een wekelijkse krant van de Southern Daily, opgericht in 1984, hoofdkantoor in Guangzhou, oplage van 1,6 miljoen en volgens de NYT de invloedrijkste ‘liberale’ krant – http://en.wikipedia.org/wiki/Southern_Weekly
Southern Weekly, also referred to as Southern Weekend (Chinese: 南方周末; Pinyin:Nánfāng Zhōumò), is a weekly newspaper and a sister publication of the newspaper Southern Daily (Chinese:南方日報). It is attached to the Southern Newspaper Media Group.
[4] The Financial Times, 11.01.2013 – “… said Yu Gang, a 44-year-old democracy campaigner who took part in the Tiananmen protests. He made pro-democracy speeches outside the Southern Weekend headquarters until police broke up the protest on Thursday.’
[5] De originele titel ‘My Dream, the Dream of Constitutionalism’, een verwijzing naar recente speeches van de nieuwe president vanaf maart, Xi Jinping, ‘The Chinese dream’, ‘The great revival of the Chinese nation’.
[6] For the New Year edition, an editorial was penned calling for the government of China to honour and recognise the country’s constitution. China’s current Constitution was first accepted in 1982 and was later amended. The current version was adopted by the 5th National People’s Congress on December 4, 1982, with further revisions in 1988, 1993, 1999, and 2004. Three previous state constitutions—those of 1954, 1975, and 1978—were superseded in turn. (Source: Wikipedia)
Article 35 of the 1982 State Constitution proclaims that “citizens of the People’s Republic of China enjoy freedom of speech, of the press, of assembly, of association, of procession, and of demonstration. (Source: Wikipedia)
[7] The Guardian, 09.01.2013 – volgens www.vice.com: 1.034 censuur-ingrepen in 2012.
[8] http://www.workers.org/2013/01/14/journalists-rebellion-in-guangzhou-as-right-wing-in-china-raises-its-voice/
[9] The Want China Times, 9.01.2013 (Taiwan-based), http://www.wantchinatimes.com/news-subclass-cnt.aspx?id=20130109000015&cid=1101
[10] http://www.chinaeconomicreview.com/week-china-32
[11] http://www.newyorker.com/online/blogs/evanosnos/2013/01/solzhenitsyn-yao-chen-and-battle-over-chinese-reform.html#ixzz2JMuCeVsq
[12] http://www.globaltimes.cn/content/754392.shtml
[13] http://www.globaltimes.cn/content/754392.shtml
[14] http://english.people.com.cn/90785/index4.html: …“fundamental that the party regulates the press,” such controls must “keep pace with the times.
[15] http://www.newyorker.com/online/blogs/evanosnos/2013/01/solzhenitsyn-yao-chen-and-battle-over-chinese-reform.html#ixzz2JMuCeVsq: “For the journalists at Southern Weekend — and, crucially, the widening circle of ordinary middle-class Chinese who are taking an interest in them, thanks to people like Yao Chen — that bargain is no good. They are not willing to play along with the idea that the President’s gestures of reform morally counterbalance the ham-fisted daily humiliation of censorship. They were supposed to go along quietly, but instead, they are posting photos like the one of a dozen men and women wearing Guy Fawkes masks and holding posters that said, “Four courses and a soup are not real reform. Only press freedom is real reform.”
[16] http://www.freedomhouse.org/cmb/2013_southern_weekly#4
[17] De bekendmaking van de aflossing van de ‘machtswacht’ kwam er aan het einde van het 18de partijcongres van de Chinese Communistische Partij (CCP) in november 2012. De top van de Chinese CP bestaat van nu af uit zeven in plaats van negen mannen.
[18] Xinhua, 24.01.2013, “Xi’s anti-corruption resolution arouses public expectations” (English.news.cn)
[19] Observer News Weekly (暸望新闻周刊), 15 januari 2013 – cfr.: http://chinacopyrightandmedia.wordpress.com/2013/01/17/eight-musts-coalesce-into-consensus/
“These eight basic requirements are: we must persist in the dominant role of the people; we must persist in liberating and developing social productive forces; we must persist in moving reform and opening-up forward; we must persist in safeguarding social fairness and justice; we must persist in marching the path of being well-to-do together; we must persist in stimulating social harmony; we must persist in peaceful development; and we must persist in the leadership of the Party.”
[20] http://www.chinaeconomicreview.com/four-dishes-one-soup
[21] http://www.scmp.com/news/china/article/1133961/xi-jinping-vows-crack-down-corrupt-officials-china
[22] http://chinaelectionsblog.net/?p=20980
Het oorspronkelijke artkel vind je hier: http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2013/02/04/er-een-chinese-lente-in-de-maak
