Komt het coronavirus uit een Chinees laboratorium in Wuhan?

Komt het coronavirus uit een Chinees laboratorium in Wuhan? De bewering duikt sinds januari regelmatig op. Wetenschappers maken er brandhout van. Toch is ze op 1 april nog eens gerecycleerd door de Washington Post.

Het virus zou per ongeluk ontsnapt zijn uit een laboratorium in Wuhan waar gewerkt wordt aan biologische wapens. Deze bewering is door een groep van internationale top-epidemiologen als nonsens bestempeld. Zelfs Amerikaanse topmilitairen vinden dat. Zo verklaarde brigadegeneraal Paul Friedrichs, de medische verantwoordelijke van de Amerikaanse Gezamenlijke Stafchefs op 6 april over een biologisch wapen ontwikkeld in Wuhan. ‘Als ik duidelijk moet zijn, daar is niets van waar…. Ik maak me helemaal geen zorgen over een biologisch wapen’.

Oude wijn in nieuwe zakken

Maar op 1 april – neen, het was geen aprilgrap – heeft de Washington Post met ‘nieuwe’ elementen een variante gelanceerd. Het virus zou ontsnapt zijn uit het Wuhan Instituut voor Virologie, een sterk beveiligd laboratorium in Wuhan dat onderzoek deed naar gevaarlijke coronavirussen bij vleermuizen die mogelijk op mensen konden overgaan. Als argument voor deze veronderstelling wordt verwezen naar een rapport van het bezoek van Amerikaanse virusspecialisten en diplomaten aan het bewuste laboratorium in het kader van internationale samenwerking in 2018. Die hadden achteraf bij de Amerikaanse regering aangedrongen om nauwer samen te werken met dit laboratorium, omdat ze het onderzoek waardevol vonden maar twijfelden of de beveiliging wel 100% was.

Deze nieuwe variante wordt bij ons via facebook als geloofwaardig verspreid door Jonathan Holslag. Waarom de VS met dit volgens hem ‘bijzonder explosief nieuws’ niet eerder uitpakten, legt hij niet uit.
Wat wetenschappers van de bewering vinden evenmin.

Wetenschap acht ontsnapping uit laboratorium hoogst onwaarschijnlijk

De Hongkong krant South China Morning Post heeft wél de mening van wetenschappers opgezocht. Hun besluit: We weten niet met zekerheid waar het virus vandaan komt, maar sommige denkwijzen zijn meer waarschijnlijk dan andere; en een ontsnapping uit een laboratorium is daar niet bij.

De omstandigheden op markten voor levende wilde dieren zoals in Wuhan verhogen de kans dat een virus van dier op mens kan overspringen. Uit laboratoriumonderzoek blijkt met zekerheid een verband tussen het nieuwe Sars-CoV-2 virus en een virus dat men aantreft bij hoefijzerneuzen, vleermuizen die leven in de Zuidwestelijke Chinese provincie Yunnan.

Uit verder genetisch puzzelwerk en ervaring met de evolutie van andere coronavirussen die mensen besmetten, vermoedt men dat het virus via een ander dier met een omweg bij de mens terecht gekomen is. Bij het tussenliggende gastdier is het virus vermoedelijk gemuteerd of heeft het zich gecombineerd met een ander virus vooraleer op mensen over te gaan.

Deze wetenschappelijke kennis heeft niet kunnen beletten dat allerlei samenzweringstheorieën ontstonden.
Eén van deze theorieën beweert dat het virus door mensen – eventueel als biologisch wapen- gemaakt is in een laboratorium in Wuhan. Een groep van top epidemiologen uit verschillende landen behalve China heeft al op 19 februari in een verklaring in The Lancet met klem de bewering weerlegd dat het virus een onnatuurlijke oorsprong zou hebben.

De nieuwe varianten van The Washington Post gaan als volgt: een onderzoeker in het laboratorium in Wuhan werd per ongeluk besmet met een vleermuisvirus; of het virus ontsnapte uit het laboratorium doordat op een slordige manier met afval van experimenten werd omgegaan.

Volgens wetenschappers zijn dit hoogst onwaarschijnlijke denkwijzen om de epidemie te verklaren. De South China Morning Post citeert Vincent Racaniello, professor microbiologie en immunologie aan Columbia University in New York: ‘Deze theorieën over ongelukken – en de vorige over door mensen vrijwillig gemaakte virussen – tonen een gebrek aan inzicht in de genetische structuur van het Sars-CoV-2 en zijn band met het virus bij vleermuizen.’ ‘Indien dat soort virus uit een laboratorium ontsnapt dan kan het geen mensen besmetten; Sars-CoV-2 onderging bijkomende mutaties vooraleer het mensen kon besmetten.’ Een ontsnapt vleermuisvirus zou een aantal jaren moeten rondzwerven en muteren vooraleer het voldoende aangepast zou zijn om mensen te besmetten.

Het vleermuizenvirus is ontdekt door een groep onderzoekers waaronder sommigen van het Instituut voor Virologie in Wuhan, dat veel met het buitenland samenwerkt. Uit verder onderzoek in Wuhan blijkt dat het vleermuizenvirus slechts voor 96% overeenkomt met Sars-CoV-2. Een andere groep onderzoekers die het gnoom van Sars-CoV-2 vergeleken met al gekende virussen ontdekten dat het virus tot nu toe nooit eerder bij coronavirussen geziene aanpassingen heeft aan de proteïne uitsteeksels die zorgen voor de binding aan menselijke cellen. Ze rapporteerden daarover in Nature Medicine .
Ze vroegen zich af of het virus per ongeluk uit een laboratorium kon ontsnapt zijn.

Gedetailleerde argumenten

Er zijn verschillende redenen waarom dat hoogstwaarschijnlijk niet gebeurd is. Deze hypothese veronderstelt onder meer dat er in het laboratorium voorafgaandelijk precursoren – virussen die tussen het nieuwe virus en het vleermuizenvirus staan – gekweekt werden. Er is daarover echter nooit iets bekend geweest terwijl laboratoria die hierop werken wel internationale uitwisseling hebben. Ook het laboratorium in Wuhan werkte internationaal samen.

Daarentegen zijn in de natuur en de manier waarop mensen omgaan met wilde dieren de voorwaarden gunstig voor overdacht van vleermuis op een ander dier- een schubdier bijvoorbeeld – en zo verder op de mens. De markten voor in het wild levende dieren die in slechte hygiënische omstandigheden opgesloten zitten zijn een erg geschikte plaats voor virussen om over te springen tussen dieren onderling en op mensen. Dat was ook al het geval met het SARS virus, waar een civetkat als tussenliggend gastdier diende. Op markten kan het virus gemakkelijk van dier op dier overspringen, eventueel mutaties ondergaan, en zijn er veel contacten tussen dieren en mensen.
‘Uiteindelijk is het een spel van getallen. Hoe meer besmette dieren als tussengast optreden, hoe groter de kans op een geschikte mutatie’ zegt Gavin Smith, professor in infectieziekten aan Duke-NUS Medical School in Singapore. Er moeten vele mutaties gebeuren vooraleer er uiteindelijk één niet alleen in staat is over te springen op een mens maar zich ook van mens tot mens kan verspreiden.

Wetenschappers benadrukken nog dat het wel waarschijnlijk is dat de eerste besmetting op de markt in Wuhan gebeurde, maar niet bewezen. Sommige van de eerste zieken in Wuhan hadden geen traceerbare band met de markt. Dit laat de mogelijkheid van een vroegere besmetting op een andere plaats nog open.

Nog een andere minder waarschijnlijke mogelijkheid is rechtstreekse besmetting door vleermuizen. Men zou zich kunnen inbeelden dat een boer die uitwerpselen van vleermuizen verzamelde, besmet geraakte. Het is in zo een scenario ook mogelijk dat er al een aantal beperkte infectiehaarden waren vooraleer het virus uiteindelijk in Wuhan belandde.

Een meer gedetailleerde samenvatting van deze wetenschappelijke studie verscheen al op 18 maart op de VRT website

Amerikaans leger: natuurlijke oorzaak meest waarschijnlijk

Interessant is ook de reactie van hoge Amerikaanse militairen op de theorie van de het laboratorium in Wuhan
Generaal Mark Milley, de voorzitter van de Gezamenlijke Stafchefs van het Amerikaanse leger verklaarde op 1 april tegenover de pers in het Witte Huis en in reactie op de Washington Post dat de aanwijzingen voor een oorsprong van het virus in een laboratorium in Wuhan ‘niet mogelijk maken een conclusie te trekken’. Het Amerikaanse leger heeft veel informatie over dit dossier. ‘De harde informatie op dit moment wijst in de richting van een natuurlijke oorzaak, maar we zijn niet zeker’.

Bron: South China Morning Post, Politico