Het provinciale parlement van Guangdong bespreekt momenteel een wetsvoorstel voor arbeidsrelaties dat ingrijpende gevolgen kan hebben voor collectieve onderhandelingen en de uitoefening van het stakingsrecht. Het is afwachten of en in welke vorm dit voorstel goedgekeurd wordt.
In maart heeft de Provinciale Federatie van Vakbonden van Guangdong, een federatie met meer dan 20 miljoen leden, een wetsvoorstel ingediend bij het provinciale parlement. Volgens dit voorstel moeten werkgevers met het personeel collectief onderhandelen over lonen en werkomstandigheden wanneer minstens een derde van het personeel erom vraagt. Werkers zullen dan wel afzien van het verstoren van de normale gang van zaken in het bedrijf en een staking kan slechts een laatste actievorm zijn. Er komen reacties van verschillende kanten.
Zakenlieden tegen
Volgens de Hongkong bedrijven met investeringen in Guangdong drijft het voorstel de arbeidskosten op en kan het hen zelfs dwingen in de onderhandelingen bedrijfsgeheimen prijs te geven. 18.000 Hongkong bedrijven uit 59 industrietakken hebben gezamenlijk geprotesteerd: op 15 mei publiceerden ze een paginagrote advertentie in de kranten van Hongkong. Zes grote Hongkong consortia hebben in april een brief gestuurd naar 13 ministeries in de Volksrepubliek en naar de regeringsleider van Hongkong om hun verzet tegen het wetsvoorstel te tekenen. Ze willen niet gedwongen worden tot collectieve onderhandelingen over lonen, werkuren, verlofdagen, sociale zekerheid en andere voordelen. En al zeker niet binnen dertig dagen zoals het voorstel bepaalt. Dat gaat in tegen de regels van de markt, zeggen zij.
Kritiek op de wet komt soms ook uit onverwachte hoek. Zo zegt de ondervoorzitster van het Comité voor Arbeidsrelaties onder het Guangdong Labour Institute, een officiële instelling, dat werkers soms het stakingsrecht misbruikt hebben en teruggekomen zijn op arbeidscontracten die ze getekend hadden.
In het verleden zijn zakenlobby’s uit Hongkong er al enkele keren in geslaagd wetten die hen niet zinden tegen te houden. Zo werd in de wet op de arbeidscontracten van 2007 de bepaling geschrapt dat arbeidscontracten moesten worden goedgekeurd door vergaderingen van het personeel. In 2008 werd een wet die collectieve onderhandelingen voorzag toen de financiële crisis uitbrak na een eerste lezing in het parlement voor twee jaar opzij gelegd en uiteindelijk afgevoerd. Een nieuw gelijkaardig voorstel in 2011 werd ook al afgevoerd onder druk van de zakenlobby uit Hongkong.
Ngo’s voor, maar niet onverdeeld
Het zijn vooral ngo’s voor de bescherming van de arbeidersrechten die weerstand bieden tegen de Hongkong lobby. Ze beschuldigen Hongkong ondernemers ervan slechtere voorwaarden toe te passen dan buitenlandse ondernemers. In de delta van de Parelrivier zijn er een vijftigtal belangrijke ngo’s; bij veel van die groepen werken adviseurs met een rijke ervaring en een academische achtergrond. Einde mei publiceerden tientallen ngo’s samen een repliek van 5.000 woorden op de advertentie van de Hongkong zakenlobby. Ze lanceerden een petitie die in 10 dagen honderdduizenden keren getekend werd. De meeste werkers in de provincie Guangdong zijn jonge binnenlandse migranten. Die zijn nu veel strijdvaardiger dan de vorige generatie, ook al omdat het aantal arbeidskrachten in China niet meer toeneemt. De ngo’s vinden dat de arbeidswetten in Guangdong geen rekening houden met de veranderingen in de bevolking en onvoldoende met de toegenomen inflatie. Volgens hen volstaan de minimumlonen in drie belangrijke industriesteden van Guangdong (Foshan, Dongguan en Zhongshan), 1.310 yuan per maand, zelfs niet voor het levensminimum. Daarom moeten de werknemers er veel overuren verrichten.
De ngo’s vinden dat het nieuwe wetsvoorstel een verbetering is maar zijn toch niet echt tevreden. Het voorstel behandelt stakingen als ongewenste fenomenen en verleent geen bescherming aan de leiders van schokstakingen. Dat is niet goed.
Duan Yi, een jurist van Guangdong Lawowei Inc, ziet toch een gedeeltelijke bescherming van stakers: indien werkgevers een collectieve onderhandeling weigeren of uitstellen, dan is staking in laatste instantie gerechtvaardigd en zijn sancties tegen stakers onwettig. Het is de eerste keer dat dit in de wetgeving staat sinds het stakingsrecht in de vakbondswet van 2001 opgenomen werd. Een ander interessant punt is dat de wet verwijst naar de rol van een bedrijfscomité van de vakbond in de collectieve onderhandelingen. Indien er niet zo een comité bestaat, of indien het niet goed werkt, dan kunnen werknemers onder de leiding van een provinciaal comité hun eigen afgevaardigden kiezen voor collectieve onderhandelingen. Dat zal zeker de druk om de vakbonden te hervormen naar meer strijdbare organisaties verhogen.
Wat doet de provinciale regering?
De provinciale regering van Guangdong zal waarschijnlijk het voorstel steunen. Sommige ambtenaren die meestal geen partij kiezen in arbeidsproblemen, hebben het voorstel nu wel in de media verdedigd. Guangdong wil af van zijn reputatie van ‘goedkope fabriek van de wereld’. Producten met lage toegevoegde waarde en/of vervuilende nijverheid moeten eruit. De provincie wil ook sterk overschakelen op dienstverlening. Toen de delta van de parelrivier meer dan 30 jaar geleden opengesteld werd voor buitenlandse investeringen, stroomden de investeerders van Hongkong, Macao en Taiwan toe, aangelokt door lage huurprijzen, lage belastingen en goedkope arbeid. Die dagen zijn voorbij.
Lin Hao, lid van het provinciaal parlement, verklaarde in de media dat de nieuwe regels noodzakelijk zijn. Zijn grote argument is dat het nodig is om de rechten van beide partijen te beschermen zodat er minder spontane protesten zijn die de economie verstoren.
Xu Pingjian, eerste wettelijk adviseur van Provinciale Federatie van Vakbonden van Guangdong vindt dat bedrijven uit Hongkong niet mee zijn met hun tijd. Zij denken nog dat de baas oppermachtig is. De nieuwe wet op de collectieve onderhandelingen moet duidelijk maken dat dit niet klopt. In de collectieve onderhandelingen moeten de bedrijven aan hun personeel juiste en relevante informatie geven; het kan niet dat ze zich wegstoppen achter ‘bedrijfsgeheimen’.
Niet alleen het parlement sleutelt aan nieuwe regels. Ook in de praktijk van de rechtbanken is een verschuiving naar betere bescherming van arbeidsrechten merkbaar. Meer over dit onderwerp hier .
Andere provincies kijken met belangstelling naar de evolutie in Guangdong, dat op het gebied van behandeling van arbeidsconflicten een trendsetter is.
Bron: Caixin
