Het begon vorige week met een Amerikaanse wet voor grootschalige economische investeringen gericht tegen China, het ging verder met de G7 die de Chinese nieuwe zijderoutes willen afblokken, en met de NAVO die China voortaan als systemische concurrent ziet. De VS en de EU gooiden er nog een tegen China gerichte handels- en technologische raad bovenop.
Dit werd allemaal uitvoerig belicht in onze media. Wij focussen hier vooral op de Chinese reacties.
United States Innovation and Competition Act of 2021
Deze wet is enkele dagen geleden door de Amerikaanse senaat gestemd en de goedkeuring door het congres en de president zal snel volgen. Het gaat om een wet die 250 miljard dollar investeringen voorziet om het Amerikaanse overwicht over China in domeinen als artificiële Intelligentie, halfgeleiders en kwantumcomputers te behouden. Ze linkt expliciet een aantal losse maatregelen aan China over een programma voor technologische vernieuwing van de VS dat eerst apart als de ‘Endless Frontier Act’ bekend stond. Ze werd door senatoren van beide partijen goedgekeurd. Tegenstemmers vonden dat er onvoldoende anti-Chinese bepalingen in staan.
De commissie buitenlandse zaken van het Chinese Volkscongres zegt in een officiële nota dat de wet steunt op ideologische vooroordelen en een koude oorlogsmentaliteit. De wet vergroot de zogenaamde ‘Chinese bedreiging’ voor de Amerikaanse wereldhegemonie uit en wil tussenkomen in de binnenlandse aangelegenheden van China onder het voorwendsel van mensenrechten en vrijheid van godsdienst. Het is ook het doel van de wet China zijn recht op ontwikkeling te ontzeggen door te streven naar economische en technologische ontkoppeling.
Het concept van innovatie en concurrentiekracht wordt in de wet misvormd door paranoia. De nota voegt er nog aan toe dat de inspanningen om van China overal de vijand te maken ingaan tegen een wereldwijde trend, geen steun bij de bevolking hebben en gedoemd zijn om te mislukken aangezien de wereld een periode van turbulentie en grote veranderingen ingaat.
Concreet protesteert de nota tegen artikelen over het aanhalen van de betrekkingen met de opstandige provincie Taiwan, een ‘zaak van Chinese soevereiniteit en territoriale integriteit’. Ook de verwijzingen naar Xinjiang, Tibet en Hongkong in de wet zijn inmengingen in de binnenlandse aangelegenheden.
De nota benadrukt nog dat China een pad van vreedzame ontwikkeling bewandelt en dat het voorstander is van een relatie met de VS zonder conflicten, gebaseerd op wederzijds respect en win-win betrekkingen.
G7, toen het Westen de wereld nog domineerde
De G7 publiceerde na hun bijeenkomst in het VK een communiqué waarin een groot gezamenlijk ontwikkelingsprogramma voor de derde wereld aangekondigd wordt als alternatief voor de Chinese nieuwe zijderoutes, met de bedoeling om de toenemende wereldwijde invloed van China onderuit te halen. Er wordt ook aangedrongen op een verder en dieper onderzoek door buitenlandse experts naar de oorsprong van Covid-19 in China, geëist dat China de mensenrechten in Xinjiang respecteert en een grote mate van autonomie aan Hongkong geeft. De G7 is ook ongerust over de Chinese acties in de Zuid-Chinese en de Oost-Chinese zee.
De zeven rijkste westerse landen plus de EU vormen hier een blok tegen China. Maar uit de voorzichtige bewoordingen wordt wel duidelijk dat niet alle landen het even hard als de VS willen spelen.
De belangrijkste Chinese reactie kwam via de woordvoerder van de ambassade in het VK.
Hij noemt de verwijzingen naar de autonome Oeigoerse regio Xinjiang en andere gebieden in China ‘de feiten verdraaien’ en een ‘bewuste vorm van laster’. Hij vraagt dat ze hiermee stoppen en stappen ondernemen naar meer wereldwijde samenwerking. Daarbij verwees hij naar COVID-19, de zwakke economische heropleving en de klimaatcrisis.
Wat Xinjiang betreft gaat het niet om mensenrechten, etnische zaken of religie maar over terrorisme, separatisme en deradicalisering. Bovendien zijn de zogenaamde bewijzen niets anders dan ‘fake news’, laster.
Hongkong wordt bestuurd volgens de Chinese grondwet en de minigrondwet van Hongkong. De Britten hebben er als ex-koloniale macht niets meer te zeggen.
China zal ook niet toelaten dat buitenlandse krachten tussenkomen in Taiwan.
Wat de economie betreft kaatst de woordvoerder de bal terug. Het is niet China maar het zijn sommige westerse landen die marktverstorende middelen gebruiken om Chinese buitenlandse investeringen af te blokken.
In verband met de oorsprong van Covid-19 veroordeelt de woordvoerder de politisering door de VS van de vraag naar de oorsprong van het virus. Die verhindert de wereldwijde samenwerking om de oorsprong van het virus te traceren.
Meest weerklank vond de uitspraak: ‘De tijd dat wereldwijde beslissingen gedicteerd werden door een klein kliekje landen is allang voorbij. Er is slechts één systeem en één orde in de wereld, het internationale systeem met de VN als centrum en het internationaal recht als basis, niet het zogenaamde systeem en de orde die een handvol landen voorstaan.’
Chinese wet regelt tegensancties
Sneller dan verwacht heeft het Chinese parlement vorige week een wet goedgekeurd die een wettelijke basis legt voor sancties tegen landen en bedrijven die de belangen van China bewust willen schaden door sancties. Tot nu toe werden tegensancties meestal ad hoc genomen maar vanaf nu liggen wettelijke principes vast. De wet zorgt voor enige onrust bij transnationale bedrijven. Die zijn bang dat ze tussen hamer en aambeeld kunnen terecht komen wanneer de VS sancties uitvaardigen en de Chinese wet eist dat ze met die sancties geen rekening houden, op straffe van tegensancties.
NAVO heeft nieuwe vijand
Op de bijeenkomst van de NAVO in Brussel is in het ‘NATO 2030’ programma China officieel tot een nieuwe systemische rivaal uitgeroepen die een bedreiging vormt voor de westerse waarden. Ook werd de militaire dreiging die zou uitgaan van China sterk gehypet. De NAVO zelf gaat haar militair budget substantieel opvoeren, haar kernwapens moderniseren en ook meer op cyberwapens en ruimtewapens inzetten.
Hier kwam de reactie van de woordvoerder van de Chinese Missie bij de Europese Unie in Brussel: ‘China is niet van plan iemand ‘systemisch uit te dagen’, maar we zullen evenmin stil zitten en niets doen wanneer ‘systemische uitdagingen’ dichter bij ons komen’. ‘De kwalificatie als ‘systemisch rivaal’ is een belastering van China’s vreedzame ontwikkeling en komt voort uit het voortleven van een koude-oorlogsmentaliteit. De militaire inspanningen van China zijn louter defensief. Het defensiebudget van 2021 bedraagt 1,3% van het bbp, terwijl de norm voor NAVO-landen 2% is. De militaire uitgaven van de NAVO-landen samen bedragen meer dan de helft van alle militaire uitgaven in de wereld, en liggen 5,6 maal hoger dan de Chinese. Het aantal kernkoppen van China ‘is op geen enkele manier van dezelfde grootteorde’ dan dat van de NAVO-landen. China heeft zich geëngageerd om niet als eerste een kernwapen te gebruiken of het niet te gebruiken tegen een land zonder kernwapens.’
De woordvoerder riep de militaire alliantie op de ontwikkeling van China rationeel te bekijken, en op te houden met de zogenaamde ‘Chinese dreiging’ te hypen. Hij riep op tot ernstige inspanningen voor samenwerking en om de vrede en stabiliteit te behouden.
VS en EU moeten regels en normen bepalen
De volgende etappe van de Biden trip naar Europa was het topoverleg EU-VS. Ook hier is de toon gezet. De VS en de EU zijn overeengekomen een ‘handels- en technologieraad’ op te zetten. Die zal er voor moeten zorgen dat de internationale handelsregels (bv in de Wereldhandelsorganisatie) en technologienormen zoveel mogelijk door de VS en de EU bepaald worden. China mag geen kans krijgen er zijn stempel op te drukken, het moet maar aanvaarden wat door de VS en de EU voorgesteld wordt.
Als eerste gebaar van samenwerking begraven de VS en de EU de strijdbijl in het al 17 jaar durende en miljarden opslorpende subsidieconflict rond Boeing en Airbus. Voortaan gaan ze samen strijden tegen de ‘onterechte voordelen’ die China heeft om een eigen vliegtuigbouwer van de grond te krijgen. Die heeft met de C919 intussen wel een vliegtuig dat in staat is de concurrentie met de Boeings en Airbussen tot 190 zitplaatsen aan te gaan, maar een niet onaanzienlijk deel van de belangrijke onderdelen moet nog ingevoerd worden.
Voorafgaand aan de top verklaarde een woordvoerder van het Chinees ministerie van buitenlandse zaken: ‘De VS is bezig met het trekken van ideologische lijnen voor een kleine kring tegen China, maar de belangen van de VS en de EU zijn verschillend’ en ‘De EU is onafhankelijk, en de belangrijke Europese landen zullen zich niet vastklinken aan de Amerikaanse anti-china beweging’.
Na de bijeenkomst verklaarde dezelfde woordvoerder:’ China aanvaardt geen ongegronde beschuldigingen van marktverstorende praktijken’. ‘Dit soort willekeurige beschuldigingen …is niet de manier waarop grootmachten zoals de VS en de EU moeten denken’.
Global Times citeert een Chinese analist die vaststelt dat de VS en de EU beiden marktverstorende praktijken hebben toegepast in de vliegtuigbouw. De Wereldhandelsorganisatie heeft een definitieve uitspraak gedaan over ongeoorloofde subsidies voor zowel Boeing als Airbus.
Pandawet
President Biden heeft tijdens zijn bezoek aan Europa de koude oorlog 2.0 tegen China flink opgestookt. De Europese machtshebbers gaan daar minstens gedeeltelijk in mee, alhoewel er ook krtische stemmen te horen zijn, bijvoorbeeld bij academici zoals Professor Sven Biscops of ondernemers zoals Sven Agten. Uit de reacties van Chinese kant blijkt dat men niet onvoorbereid is op het Amerikaanse offensief en ook niet echt geïntimideerd; China blijft pleiten voor win-win relaties. Het wordt nu uitkijken hoe de rest van de wereld reageert.
Ondertussen vinden niet alle Amerikanen de plannen van president Biden even verstandig. Getuige dit bericht van de satirische website The Onion: De VS gaan met een nieuwe wet een budget van 50 miljard dollar uittrekken om de Chinese invloed bij de ontwikkeling van panda’s tegen te gaan. De VS willen namelijk niet meer van de Chinese panda’s Tian Tian en Mei Xiang afhangen om op Amerikaanse bodem te kunnen kweken. Er moet nu zwaar in de sector geïnvesteerd worden om het Chinese monopolie te doorbreken. Het Amerikaans kweekprogramma moet grotere, meer aaibare panda’s opleveren die twee keer meer bamboe kunnen eten dan de Chinese. Die moeten naar heel de wereld gestuurd worden om de Chinese te vervangen. De wet is door beide politieke partijen gestemd naar aanleiding van een rapport van de veiligheidsdiensten dat Beijing via het programma om panda’s uit te lenen in staat is het hele netwerk van Amerikaanse dierentuinen stil te leggen met één druk op de knop.
Bronnen: the Onion, China Daly, Xinhua, People’s Daily, South China Morning Post , Global Times,Financial Times
