In De Standaard verscheen op 31 augustus een artikel: ‘De obsessie van Xi: de kruistocht tegen Oeigoeren’. Een kritische lezing van de tekst leert dat het hier eerder om een kruistocht van de krant tegen China gaat.
Dit stuk is een opinie die niet noodzakelijk de mening van de redactie van chinasquare.be weergeeft.
Sfeer scheppen met titel en foto
Op de voorpagina is het meteen prijs: een in somber grijs bijgeknipte en sterk uitvergrote AFP foto van een duidelijk gespannen Xi Jinping. Fu Manchu gereïncarneerd. Wie zou er niet bang zijn van deze man? Een ‘sfeervol’ beeld om te beginnen.
Ook de titel is niet mis: deze man voert een ‘obsessieve’ ‘kruistocht’ tegen een volledig volk. Hebben we dat de voorbije eeuw niet nog ergens meegemaakt? Hebben we niet alle redenen om verontwaardigd te zijn? Of om bang te worden?
Geen verschil tussen normale activiteiten en illegale activiteiten?
Uit de inleiding leren we dat president Xi bij zijn recent bezoek aan Xinjiang ‘extra controle op religieuze activiteiten’ eiste. De toespraak van Xi ging voor het grootste deel over de noodzaak van economische ontwikkeling van Xinjiang, waarvoor sociale stabiliteit nodig is.
Verderop in het artikel lezen we terloops waarover de uitspraak van Xi echt ging: ‘We moeten onze inspanningen consolideren en illegale religieuze activiteiten meer controleren’. Wat is het verschil met controle op moskeeën met radicale buitenlandse imams bij ons?
Grote blinde vlekken
Het artikel zelf heeft enkele opvallende blinde vlekken. Het bestaan van een door de VS gesteunde separatistische beweging, het World Uyghur Congress, die floreert in de diaspora en in Xinjiang zelf voet aan de grond wil krijgen, wordt niet vermeld.
De eindeloze reeks terroristische aanvallen in Xinjiang sinds de jaren ’90, de etnische rellen in 2010 waarbij bijna 200 Han-Chinezen gedood werden, de aanslag op het Tian An Men plein in Beijing en 29 met messen afgeslachte mensen in het station van Kunming in 2014: al deze terreur wordt op het einde van het artikel afgedaan als ‘Enkele terreuraanvallen door individuele Oeigoeren gaven het XPCC (zie verder) een excuus voor draconische maatregelen’.
Individuele daden?
Gaat het echt om losgeslagen individuen? Het artikel zegt niets over ETIM (East Turkestan Islamic Movement), de in 1997 opgerichte radicaal-islamitische separatistische groep Oeigoeren, die in Afghanistan en in Syrië meevochten met El Qaeda en nog steeds sterk aanwezig zijn in Idlib. Vandaag heten ze ETIP, het ‘Movement’ is een ‘Party’ geworden.
Het negeren van deze separatistische en terroristische aspecten laat het uitschijnen alsof elke repressie door de overheid in Xinjiang ongerechtvaardigd, racistisch tegen de Oeigoerse cultuur of anti-islamitisch zou zijn.
Hier zien we nog twee blinde vlekken: hoe komt het dat geen enkel islamitisch land protesteert tegen de zogezegd anti-islamitische Chinese politiek? Integendeel, China kon als bemiddelaar twee belangrijke islamitische landen – Saoedi-Arabië en Iran – verzoenen. En hoe komt het dat Turkije niet protesteert tegen de veronderstelde racistische onderdrukking van de Oeigoeren, die een Turks broedervolk zijn?
Feiten zijn niet nodig
Kenmerkend voor het artikel is het quasi totaal ontbreken van feiten. Het hele verhaal steunt op op een vijftal getuigenissen of citaten, en eigenlijk voor 80% op één enkel getuigenis, dat van Tahir Hamu Izgil, volgens het artikel naast kunstenaar ook nationalistische activist en schrijver van een boek tegen China. Izgil verliet China met zijn gezin in 2017 en ging in de VS leven. Volgens Wikipedia is hij voorzitter van de ‘World Uyghur Writers’ Union’ en maakt hij films over Xinjiang voor Radio Free Asia, de propagandazender van de CIA.
De Standaard stelt de objectiviteit van Izgil op geen enkele manier in vraag. Hij kan ongehinderd verhalen vertellen over repressie met als gemeenschappelijke eigenschap dat ze geen enkele verifieerbaar element bevatten.
Het evangelie volgens Zenz
De auteur van het artikel doet nog een schep bovenop het getuigenis van Izgil want ‘volgens Amerikaanse schattingen zaten in 2018 mogelijk een miljoen moslims in Chinese strafkampen waar ze dwangarbeid moesten leveren’.
De Amerikaanse bron waarop de hele wereldpers haar theorie over de onderdrukking van de Oeigoeren baseert, wordt niet vermeld. Het gaat om Adrian Zenz, een Duitse christelijke fundamentalist die werkt voor de Amerikaanse ‘Victims of Communism Memorial Foundation’ en naar eigen zeggen van God de opdracht kreeg het communisme uit te roeien.
Dat de schattingen van Zenz niets wetenschappelijks hebben en onrealistisch hoog zijn is uitvoerig aangetoond maar genegeerd in alle grote media die het ‘miljoen opgesloten Oeigoeren’ blijven herhalen.
De Standaard gebruikt hier bovendien de overtreffende trap door te beweren dat de Oeigoeren in de kampen dwangarbeid moesten verrichten. Zenz sprak van kampen waarin Oeigoeren gehersenspoeld werden (de Chinese overheid sprak van opleidingsinstituten) en pas na de sluiting eind 2019 werden ze volgens hem ingezet als dwangarbeiders, een bewering die hij evenmin met concrete gegevens aangetoond heeft.
Een volgende aangehaalde expert, Joshua Freeman, van de Academica Sinica in Taiwan, is gezien de gespannen relaties tussen Taiwan en de Volksrepubliek ook niet echt een ideale kandidaat voor neutrale uitspraken. Hij mag zonder verdere argumenten verklaren dat het Chinese beleid een ‘combinatie van racisme, islamofobie en hardhandig ongeduld’ is. We hebben hierboven gezien wat de islamitische landen hiervan denken.
Kolonisatie ?
Halfweg het artikel gaat het plots niet meer om racisme, islamofobie of ongeduld maar op gezag van een andere, ver van neutrale experte, Dilnur Reyhan, over ‘kolonisatie’. Reyhan is na haar studies in Frankrijk gebleven en ijvert vanuit dit land voor de erkenning van de Chinese ‘genocide op de Oeigoeren’. Ook deze beschuldiging komt uit de pen van Zenz en is al even ongeloofwaardig: een genocide zonder één gedode Oeigoer, hoe kan dat?
Terug naar de ‘kolonisatie’. Toen China na 1978 hervormingen lanceerde om zich sneller te ontwikkelen namen de van oudsher meer ontwikkelde kustgebieden het voortouw. Eind jaren ’90 kwam er een gecoördineerde strategie om het binnenland en het Westen mee te trekken in de vooruitgang. Daarbij werden rijkere provincies gekoppeld aan armere om de ontwikkeling te versnellen. Ook het armere Xinjiang maakte deel uit van deze strategie. Hier werd onder meer gemikt op de ontginning van de grondstoffen. De Standaard noemt dit de kolonisatie van het Westen.
Als ‘bewijs’ haalt de auteur twee uit de context geplukte uitspraken van erkende experts aan, één van een Australische sinoloog in 2007 en één van een econoom uit Singapore in 2002. Beiden hebben bedenkingen bij sommige aspecten (het Han-chauvinisme en de lage efficiëntie) van de toenmalige aanpak maar spreken nergens van kolonisatie.
De zondebok: het XPCC
De ‘kolonisatie’ krijgt in de krant met het ‘Xinjiang Production and Construction Corps’ (XPCC) een gezicht naar voor geschoven. Dit korps zou tegen moslims zijn, zich de beste gronden en waterreservoirs toe-eigenen ten nadele van de dorpelingen, overal aanwezig zijn, compleet straffeloos repressie kunnen voeren en de industrie monopoliseren, met controle over 2.000 bedrijven, onder meer in de tomatenteelt, katoenteelt en de productie van polisilicium voor zonnepanelen. De werkloos geworden boeren zouden in omstandigheden die aan dwangarbeid grenzen voor het korps moeten werken.
Deze beweringen worden in het artikel enkel ondersteund door de vage beweringen van Izgil, die de aanslagen in Xinjiang slechts een excuus voor repressie door XPCC noemt. En verder is er een kaartje met de vestigingen van het XPCC en de suggestie dat het daar overal het water van de kleine boeren afneemt; dat kaartje is afkomstig van het Uyghur Human Rights Project, dat lid is van het hoger vermelde separatistische World Uyghur Congress.
XPCC is een groot hybride militair-industrieel complex dat in de jaren 50 ontstaan is vanuit het plan de vele soldaten aan de grens met de Sovjet-Unie nuttig werk te laten doen. Het moest staatsboerderijen ontwikkelen in onbewoonde of weinig bewoonde delen van Xinjiang en hangt nu nog voor 60% af van landbouw. Er zijn mij geen rapporten over conflicten met boeren over gronden of water bekend.
Het aantal tewerkgestelde burgers van lokale minderheden bij het XPCC neemt toe alhoewel het om een minderheid blijft gaan. Er zijn geen concrete getuigenissen van dwangarbeid of slechte werkomstandigheden voor Oeigoeren; wel werd vroeger soms gebruik gemaakt van tijdelijke dwangarbeid door Han uit gevangenissen van andere provincies. In 2014 heeft president Xi nog aangedrongen om van het XPCC ‘een smeltkroes’ van etnische groepen te maken.
In de nieuwe steden en dorpen die het XPCC gebouwd heeft leeft 12% van de provinciale bevolking en is het korps zelf verantwoordelijk voor het bestuur en de ordehandhaving; er zijn geen rapporten dat die verschillend zou zijn van de rest van de provincie.
Tenzij men het ontwikkelen van onbewoonde gebieden aldus definieert, kan men moeilijk van kolonisatie spreken.
Kruistocht door wie?
Wanneer men het hele artikel kritisch leest blijft van de ‘kruistocht van Xi tegen de Oeigoeren’ niet veel over, van een kruistocht van De Standaard tegen China des te meer. Men kan natuurlijk altijd de vraag stellen of de repressie tegen en de controle op separatisme en terrorisme in Xinjiang niet té streng is, maar dat is iets heel anders dan een ‘kruistocht’ en vergt een beter geïnformeerd en genuanceerd oordeel.
Vanuit de VS wakkert men volop een nieuwe koude oorlog aan, deze keer tegen China. Een deel van de Amerikaanse elite stuurt zelfs aan op een echte oorlog, uitgelokt rond Taiwan of de Zuid-Chinese zee. Anne Morelli legt in haar boek ‘Elementaire principes van oorlogspropaganda‘ uit dat elke oorlog voorbereid wordt met het demoniseren van de tegenstander. Het is zowel verbazing- als angstwekkend om te zien hoe vlot Europese opinievormende media meegaan in die Amerikaanse strategie.
