China is bezig aan een eindsprint in wat een van grootste successen in zijn ontwikkeling mag heten: de armoedebestrijding. Soms krijgt armoedebestrijding door kunstprojecten ook een mentale dimensie en leidt dat tot herwonnen levenskracht en zelfrespect.
Tegen volgend jaar moet de hele bevolking boven de officiële armoededrempel uitgetild zijn. De overheid probeer dit ‘huzarenstukje’ te realiseren door middel van subsidies en door het stimuleren en mogelijk maken van activiteiten die waarde creëren, zoals het toerisme.
Overheid en privé
Er is daarnaast echter ruimte en waardering voor particuliere initiatieven. Een voorbeeld daarvan is de organisatie van kunstprojecten, zoals die van Qu Yan, een hedendaags kunstenaar. In twee totaal verschillende omgevingen heeft hij dorpsbewoners aangemoedigd en de weg gewezen om door middel van beeldende kunsten hun gemeenschap nieuw leven te geven.
Naar het noorden
In 2008 ging Qu naar het dorp Xu in Shanxi. Gedurende de helft van het jaar komt daar in het noorden van China nog regelmatig vorst voor. Het leven is er hard, landbouw bedrijven moeilijk, de jongeren trekken weg op zoek naar werk en een beter bestaan. Ze vertrouwen soms hun kinderen toe aan de bejaarden die achterblijven. Qu Yan ging erheen voor een fotoreportage over het leven en de traditionele cultuur op het platteland. In overleg met iemand afkomstig van Xu die carrière had gemaakt als ambtenaar in het district Heshun, kwam hij op het idee van een internationaal kunstenfestival en een kunstenaarscommune in die streek.
Internationaal festival in een dorp in Shanxi en de gevolgen
Het festival begon in 2011 en is een biënnale geworden, waarvoor telkens tien buitenlandse en tien Chinese kunstenaars een uitnodiging krijgen. Het trekt tienduizenden bezoekers aan. Spinoffs zijn de verkoop van werk van plaatselijke kunstenaars en de verhuur van gastenverblijven. De deelnemende kunstenaars, vaak buitenlanders, brengen ideeën en technieken mee. De bewoners en de kaders zien in dat hun erfgoed aantrekkelijk en waardevol is. Er komt geld voor het behoud en de restauratie van oude gebouwen en ander cultuurgoederen die dreigden verloren te gaan. Het succes van het dorp Xu werd bekend en werkte aanstekelijk.
Naar het zuiden
Guangdong University of Technology (GDUT) vroeg Qu Yan om ook zoiets uit te proberen in Qingtian. Dat dorp ligt echter in de over het algemeen welvarende zuidelijke provincie waarmee Qu Yan goed bekend was. Qu is immers ook directeur van het Onderzoeksinstituut voor Plattelandskunsten en Opbouw, verbonden aan de GDUT. In het wat rijkere Qingtian keken de mensen niet zozeer naar elementaire bestaansmiddelen. Er was daar meteen belangstelling voor het cultuurbehoud. Qu omringde zich met een team medewerkers die een jaar lang uitzochten wat voor materieel en immaterieel erfgoed het meest in aanmerking kwam voor behoud en bescherming.
Water
Te denken viel aan: rituelen, bootraces, productietechnieken (zijde en de moerbijteelt voor het voedsel van de zijderupsen), godenbeelden, bomen zelfs. Het centrale thema van een vierdelig kunstenproject in Qingtian werd ‘water’, letterlijk en figuurlijk de voornaamste bron van natuurlijke rijkdom daar. Het programma leidde tot meer inzicht bij velen in de waarde en de noodzaak om het vervuilde water te zuiveren en verder te beschermen.
Twee lessen
Bij beide projecten heeft Qu Yan twee voorname dingen geleerd. Ten eerste dat het mogelijk is om te komen tot een wisselwerking en kruisbestuiving tussen de inwoners en hun tradities enerzijds en de kunstenaars, die als buitenstaanders aankomen, anderzijds. Het andere is dat het soms nodig is om weerwerk te bieden aan ambtenaren en zakenlui die bij activiteiten voor de herleving van een gemeenschap met andere prioriteiten aankomen. Het is de kunstenaar niet te doen om politieke of zakelijke winst, maar om het herwinnen van zelfbewustzijn en waardigheid bij de dorpelingen.
Voornaamste bron: The Case for an Artistic Revival of Rural China, een artikel van Wu Huiyuan, in Sixthtone.com
