De buitenlandministers van Frankrijk en Duitsland nodigen de VS uit voor een front. Biden heeft er oren naar. Intussen vaardigt de EU zelf investeringsbeperkingen uit. Australië schaart zich achter het Japanse militarisme. Samen vormen ze de helft van de Quad alliantie (met de VS en India). Al deze initiatieven zijn impliciet of expliciet tegen China gericht.
In de Washington Post verscheen op 16 november een gezamenlijk opiniestuk van de buitenlandministers van Frankrijk en Duitsland, Jean-Yves Le Drian en Heiko Maas.
‘Europa en Amerika hebben een partnerschap nodig om te kunnen omgaan met de wereldwijde onrust; dat moet in de lijn liggen van onze banden, gemeenschappelijke waarden en gedeelde belangen’.
Uiteraard rekenen de ministers daarvoor op president-elect Biden en geven ze Trump een veeg uit de pan. ‘De voorbije vier jaar is de wereld er slechter op geworden’. De auteurs pleiten voor trans-Atlantische eenheid tegenover ‘autocraten en landen die hun macht willen vergroten door de internationale en regionale orde te ondermijnen’.
Wie die autocraten en landen zijn sommen ze verder op: Rusland is nummer één, maar de principiële tegenstellingen met Rusland kunnen met dialoog aangepakt worden.
‘Het zwaartepunt verschuift echter naar China’. ‘Dat is voor ons een partner en tegelijk een concurrent en een systeemrivaal’. De VS en Europa moeten samen de ‘groeiende assertiviteit’ van China aanpakken, en ook afspreken hoe ze met Beijing samenwerken voor COVID-19 en het klimaat. De violen moeten gelijk gestemd worden op domeinen als ‘mensenrechten, digitale infrastructuur en faire handel’.
EU-maatregelen
In
oktober is het Europees schema voor het controleren van buitenlandse
investeringen in de EU opgestart. Dat was anderhalf jaar geleden door
de regeringsleiders beslist. Het voorziet in het uitwisselen van
informatie over investeringen vanuit derde landen in gevoelige
economische sectoren. De Europese Commissie kan een negatief advies
geven indien ze van mening is dat deze investering een
veiligheidsrisico inhoudt. China wordt niet bij naam genoemd, maar de
invloedrijke Europese denktank MERICS laat er geen twijfel over
bestaan dat het schema dient om Chinese investeringen in Europese
technologiebedrijven te controleren en te stoppen.
De denktank
vermeldt nog meer EU-plannen die de relaties met China onder druk
kunnen zetten: strengere controle op uitvoer van technologie die kan
gebruikt worden voor spionage of surveillance; een mechanisme tegen
‘dwangmaatregelen’ in de internationale handel; nieuwe milieunormen
voor de invoer van autobatterijen, die vooral uit China komen;
sancties voor schendingen van mensenrechten, die toegepast kunnen
worden op Hongkong en Xinjiang.
Ook Biden voor frontvorming
President-elect Joe Biden verklaarde op een persconferentie in Delaware op 16 november dat de VS willen onderhandelen met hun bondgenoten om regels voor de wereldhandel door te drukken die de groeiende invloed van China moeten tegengaan.
‘Wij staan voor 25% van de wereldeconomie. We moeten samenspannen met de andere democratieën die samen ook 25% of meer vertegenwoordigen, zodat wij de regels van het spel kunnen bepalen in plaats van de baan vrij te laten voor China en anderen’.
Biden zegt zijn concreet plan te zullen bekend maken zodra hij als president ingezworen is. Waarnemers vragen zich vooral af of de VS het door Trump opgezegde antichinees Transpacific Partnership TPP terug in handen zal nemen. Sinds het vertrek van de VS wordt dit in afgeslankte vorm verder door Japan geleid.
Eerste stap naar ‘Aziatische Navo’?
De premiers van Japan en Australië hebben op 17 november een principieel akkoord bereikt over het Reciprocal Access Agreement, waarover zes jaar onderhandeld is. Het akkoord legt de modaliteiten vast om samen militaire trainingen en operaties uit te voeren. De onmiddellijke focus ligt op het tegengaan van de Chinese invloed in de Zuid-Chinese zee. Het is het eerste defensieakkoord van Japan – dat volgens de grondwet zelfs geen leger mag hebben- sinds het akkoord van 1960 met de VS.
Het akkoord is een stap in de richting van een militaire alliantie. Dat zou een onderdeel kunnen worden van een ‘Aziatische Navo’ met de VS en India, en gericht tegen China. De VS hebben met dat doel in 2007 de ‘Quadrilateral Security Dialogue (Quad) opgericht. De organisatie leidde echter een slapend bestaan tot ze in 2017 door president Trump geactiveerd werd. Sinds augustus dit jaar is er een sterk verhoogde Amerikaanse militaire aanwezigheid in de door China geclaimde delen van de Zuid-Chinese zee.
De Chinese diplomatie verwerpt militaire allianties en pleit voor win-win economische partnerschappen. De Chinese staatskrant Global Times roept Japan en Australië op zich niet te laten gebruiken als werktuigen van Washington tegen China. Ze herinnert eraan dat ‘het strategisch risico voor een werktuig groter is dan voor de gebruiker ervan’. Zowel Japan als Australië zijn samen met China lid van het nieuwe Regional EComomic Partnership (RCEP), het grootste handelsverdrag ter wereld.
Bronnen:
https://www.washingtonpost.com/opinions/2020/11/16/german-french-foreign-ministers-joe-biden-transatlantic-unity/
https://merics.org/en/short-analysis/new-eu-screening-framework-also-targeting-chinese-fdi-finally-place
https://www.reuters.com/article/us-usa-trade-biden/biden-says-u-s-allies-need-to-set-global-trade-rules-to-counter-chinas-influence-idUSKBN27X00U
Global Times, Reuters
