In zo’n geografisch divers land als China zijn er grenzen aan wat een nationaal klimaatbeleid kan bereiken. Een onderzoek in de Parel Rivier Delta in het zuiden van China, een regio die gevoelig is voor overstromingen, geeft inzicht in lokale strategieën voor aanpassing aan klimaatverandering
Een overstroming in Guangdong; foto China Dialogue (disclaimer)
Verzet
Een merkwaardig fenomeen speelt zich af in Zengbu, een stedelijk dorp in de Zuid-Chinese provincie Guangdong met een hoog percentage oudere inwoners. Gelegen in de stad Guangzhou langs de Zengbu-rivier, is het dorp gevoelig voor overstromingen in de lager gelegen gebieden na zware regenbuien en tyfoons. Wanneer huizen dreigen onder water te komen te staan, adviseert de lokale overheid bewoners onmiddellijk te evacueren. Sommige oudere leden van de gemeenschap weigeren echter te verhuizen en in een poging hen onder druk te zetten, hebben de autoriteiten soms de stroomtoevoer afgesloten, zegt Huang Yingxin, hoofd van het milieuprogramma van de Harmony Community Foundation (HCF), een NGO die zich inzet voor de Parel Rivier Delta.
Studie
Vorig jaar probeerden HCF-vrijwilligers en onderzoekers deze vraag te beantwoorden door 29 gemeenschappen in vijf steden in de Parel Rivier Delta te bezoeken, waaronder Guangzhou, Shenzhen en Foshan. Hun onderzoek en een daaropvolgende studie, gepubliceerd in oktober 2023, probeert vast te stellen hoe aan de basis in Zuid-China risico’s van klimaatverandering worden geïdentificeerd, gecommuniceerd en aangepast.
Onderschatting
Zengbu was een van de onderzochte gemeenschappen en had bijna jaarlijks te maken gehad met overstromingen, voordat er in 2023 infrastructurele verbeteringen werden aangebracht. In de loop der jaren hadden bewoners manieren ontwikkeld om met dat risico om te gaan, zoals het ruim boven het maaiveld houden van waardevolle spullen. Ook houden ze voldoende voorraad medicijnen en voedsel aan, zodat ze bij een overstroming zonder problemen een paar dagen de deur niet uit hoeven gaan. Dit gevoel van voorbereiding voor overstromingen heeft ertoe geleid dat sommigen van hen de gevaren onderschatten.
Nationale sturing
De nationale overheid heeft de afgelopen jaren beleid ontworpen voor klimaataanpassing. In 2013 kwam de ‘Nationale strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering’ en in 2016 het ‘Actieprogramma voor aanpassing aan de stedelijke klimaatverandering’. Vervolgens zijn in 2017 28 gemeenten geselecteerd voor pilotprojecten gericht op de ontwikkeling van klimaatbestendige steden.
Lokale verschillen
Het aanpassingsvermogen verschilt echter van gemeenschap tot gemeenschap. Om ervoor te zorgen dat stedelijke gebieden zich met succes aan de klimaatverandering aanpassen is een evaluatie van de klimaatbestendigheid op het niveau van de lokale gemeenschap vereist, waarbij de verschillende capaciteiten en uitdagingen van elke buurt worden erkend, zo blijkt uit het HFC-rapport.
Open einde
Aanpassing aan klimaatverandering is echter een proces met een open einde dat voortdurende aanpassing vereist. Het beoordelen van de klimaatbestendigheid van een individuele gemeenschap is niet eenvoudig. Op dit moment is er geen eenduidige methodologie voor het beoordelen van klimaatadaptatie in Chinese steden. Tussen 2010 en 2016 analyseerde het Instituut voor Stedelijke Ontwikkeling en Milieu van de Chinese Academie voor Sociale Wetenschappen de klimaatbestendigheid van 16 districten in Beijing. Dit onderzoek stelde 17 evaluatie-indicatoren voor, waaronder het bbp per hoofd van de bevolking, het aantal maatschappelijke organisaties en de uitgaven voor milieubescherming als percentage van de begrotingsuitgaven.
Onvoldoende cijfers
Het instituut merkte in de analyse van de resultaten op dat ‘bestaande statistische indicatoren niet voldoen aan alle vereisten voor het evalueren van klimaatbestendigheid.’ Het nog moeilijker om dergelijke informatie op districtsniveau te verkrijgen omdat deze op dat niveau niet adequaat beschikbaar. Bijvoorbeeld: kwantitatieve indicatoren weerspiegelen niet hoe bewoners klimaatverandering ervaren, hun eerdere ervaringen met aanpassing of de problemen die volgens hen het meest aandacht nodig hebben. Enquêtes zijn nodig om het complexe beeld van klimaatbestendigheid beter kunnen vatten.
Gemeenschap
Om de werkelijke situatie en behoeften van een gemeenschap goed te begrijpen, moeten deze vragenlijsten gestaag worden verfijnd op basis van lokale dialogen. ‘Bewoners moeten samenwerken om de veerkracht van de gemeenschap te definiëren en de benaderingen te specificeren die voor hen het nuttigst zijn om de aanpassing te verbeteren’, aldus het rapport. Buren die elkaar goed kennen, zijn eerder geneigd elkaar te steunen tijdens een crisis. HCF probeert de rol van hechte sociale netwerken in de weerbaarheid tegen klimaatgerelateerde rampen te evalueren. In de vragenlijst werd de respondenten o.a. gevraagd naar hun noodvoorraden en buurtverbindingen.
Van perceptie naar actie
Uit het daaropvolgende rapport, getiteld ‘Studie over de beoordeling van de identificatie van klimaatrisico’s en de veerkracht van stedelijke gemeenschappen in de Pearl River Delta’, bleek dat bewoners tyfoons, stormen en hittegolven beschouwen als de belangrijkste weersrisico’s die verband houden met klimaatverandering. Deze gebeurtenissen komen inderdaad naarmate het klimaat opwarmt vaker voor in de provincie Guangdong. De wetenschappers zijn van mening dat de risico’s van klimaatverandering in een van de twee categorieën vallen: extreme weersomstandigheden en langetermijnveranderingen. Voor de bevolking wordt de toenemende frequentie van extreme weersomstandigheden het gemakkelijkst als een impact op klimaatverandering opgemerkt.
Bekendheid
Met betrekking tot veranderingen op de lange termijn bleek uit een HFK-rapport van 2021 dat 60% van de respondenten geen goed begrip heeft van de inhoud van de nationale klimaatdoelstellingen van China. Meer dan de helft van de respondenten van de meest recente enquête van HFC was niet verzekerd tegen tyfoons, overstromingen en andere rampen, terwijl slechts een derde van de huishoudens was uitgerust met noodvoorraden zoals voedsel en water, zaklampen, EHBO-koffers en powerbanks.
Sociale cohesie
Volgens het HFC is het niet de bedoeling van de enquête was om de klimaatbestendigheid van elke gemeenschap te beoordelen, maar eerder om de gemeenschappen bevindingen te laten delen en gerichte maatregelen te nemen om hun eigen aanpassingsvermogen te verbeteren. Dergelijke maatregelen kunnen onder meer bestaan uit berichten over rampenbestrijding waarin bewoners worden aangemoedigd een verzekering af te sluiten of noodvoorraden klaar te maken; en het opzetten van vrijwilligersdiensten en lokale steungroepen om de cohesie van de gemeenschap te stimuleren.
Lokaal karakter
Het HFC is voorzichtig met het rechtstreeks toepassen van de bevindingen op gemeenschappen buiten de Pearl River Delta. De studie markeert echter wel het begin van een proces om de stedelijke gemeenschappen van China te betrekken bij de planning van klimaatadaptatie. Infrastructuur is de sleutel tot de klimaatbestendigheid van een gemeenschap en modellering kan de paraatheid voor klimaatverandering beoordelen in termen van ontwerp- en bouwnormen. Naast deze betrekkelijk objectieve indicator is het echter nog steeds leerzaam voor beleidsmakers om de perspectieven van de burgers op locatie te onderzoeken.
Lokale feedback
Bijvoorbeeld: inwoners van de Pearl River Delta signaleerden een groeiend risico op zonnesteken tijdens een hittegolf in 2022, toen de stroomvoorziening beperkt was of zelfs uitviel. Ze merkten op dat het moeilijk wordt om zich door hun stad te verplaatsen bij overstromingen door zware regenval en dat wegen geblokkeerd en auto’s beschadigd worden, wanneer tyfoons bomen omverwerpen en daken van gebouwen blazen. Wat deze respondenten het meest van de autoriteiten wilden was dat wegen in goede staat van onderhoud worden gehouden en dat lokale afwateringssystemen worden uitgebaggerd, voordat er hevige regenval valt. Ze wilden ook zekerheid dat water, elektriciteit en voedsel beschikbaar blijven.
Hoop
Het HCF hoopt dat deze studie beleidsmakers zal helpen kwetsbare bevolkingsgroepen te identificeren en de behoeften en verwachtingen van bewoners te begrijpen, de klimaatbestendigheid voor die gemeenschappen te verbeteren en tegelijkertijd klimaatrechtvaardigheid te bevorderen.
Bron: China Dialogue
