In Japan heeft de zogenaamde QUAD vergaderd. Dat is een forum van diplomaten van Australië, India, Japan en de VS dat min of meer regelmatig samenkomt en zich afzet tegen China.
Quad is de afkorting van Quadrilateral Security Dialogue, vierzijdige veiligheidsdialoog.
Quad 1
De vier staten kwamen in 2007 voor het eerst in dit verband samen, onder impuls van Shinzo Abe. Die combineerde tijdens een eerdere termijn als Japans premier een militaristische, nationalistische koers met provocaties tegen China (o.a. rond de kwestie van de Diaoyu/Senkaku eilanden in de Oost-Chinese Zee). Vanaf het begin gingen de vergaderingen van de Quad samen met grootscheepse militaire oefeningen in de buurt van Malabar, aan de Zuidwestelijke kust van India.
Quad 2
Het overleg tussen de vier stokte door allerlei geopolitieke oorzaken. In 2017 besloten de leden van de Quad om hun alliantie een tweede leven te geven. De premiers van Australië, Japan en India, respectievelijk Turnbull, Abe en Modi, en president Donald Trump van de Verenigde Staten kwamen dat overeen. De vier landen zijn tussen 2017 en 2019 vijf keer bijeengekomen. In maart 2020 hebben hun diplomaten de COVID-19 pandemie onder elkaar besproken. Afgelopen juli besloten ze wat ze op hun agenda voor oktober zouden zetten en hoe ze ‘ondanks corona’ op het eind van het jaar hun grote marine-oefening op Malabar weer kunnen organiseren. Vandaag en morgen zijn ze dus samen in Tokio. Marise Payne vertegenwoordigt als minister van BuZa Australië, haar Japanse collega Toshimitsu Motegi vertegenwoordigt zijn land, en voor India is er Subrahmanyam Jaishankar. Op de agenda zouden de coronavirus pandemie en de veiligheid op het internet staan.
De Pompeo-factor
Het is overduidelijk dat de herrijzenis van Quad sinds 2017 gebeurt onder impuls van de China-vijandige politiek van de VS waarvan de dreigementen vooral door minister Pompeo krachtig onder woorden worden gebracht. De vergadering van deze week, die per se moest doorgaan van hem, ondanks de besmetting van president Trump en leden van zijn staf, past in dat beleid.
‘Quad, what is it good for?’
De politici van Australië, India, Japan en de VS geven twee redenen voor hun frontvorming. Zij beweren dat zij zichzelf en de landen in de regio moeten beschermen tegen ‘het agressieve, opdringerige beleid van China’. In hun ogen vormen de vier een ‘boog van democratische landen’ die het dictatoriale China moet tegenhouden. Daniel Twining, een adviseur van het German Marshall Fund of the United States, een fonds voor de versterking van de Atlantische relatie, plaatste in 2007 in de Financial Times een commentaar met een duidelijke boodschap. Die luidde: ‘deze structuur kan leiden tot een militair conflict of ze kan een duurzame basis zijn voor vrede, als China een democratisch leider in Azië wordt’. Wat die laatste eis precies inhoudt is niet helemaal duidelijk, maar wie de geschiedenis van de Koude Oorlog kent en de actualiteit van de afgelopen maanden volgt kan wel vermoeden wat er bedoeld werd en wordt.
Een Nato in Azië?
Vaak is er bij analyses van de Quad sprake van uitbreiding. In het begin was er al het gerucht dat het ging om de vorming van een soort NATO in de Pacific waarbij ook landen in Centraal-Azië, Mongolië, Zuid-Korea en sommige ASEAN-landen zouden aansluiten. Opmerkelijk: Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea en Vietnam waren bij het ‘corona-overleg’ van de Quad in maart 2020 aanwezig. Deze week zou Pompeo langsgaan in Mongolië en Zuid-Korea voor hij de Quad in Japan bijwoonde, maar om onduidelijke redenen (misschien toch Covid-19) is die extra reis geschrapt.
Koele Quadminnaars
De VS stuurt op dit ogenblik met de meeste overtuiging aan op een krachtig front tegen China met de 3 belangrijke landen in de regio rondom China. De politici in elk van die landen hebben echter specifieke redenen om daar wat aarzelend op te reageren. Australië is voor de wederopleving van zijn economie afhankelijk van de handelsrelatie met China en het is zeer de vraag of de VS als economische alternatief kan functioneren. India wil het liefste zijn eigen koers volgen, dat heeft de instemming van de vele nationalisten onder de Indiase bevolking. New Delhi moet ook rekening houden met landen in samenwerkingsverbanden zoals de BRICS of de Niet-Gebonden Landen. Bovendien heeft India van oudsher een goede verhouding met Rusland. Meer dan 60 tot 70% van het Indiase leger is van Russische wapens voorzien. Het is betwijfelbaar of Rusland de vorming van een Aziatische NATO ziet zitten. Japan zal de verbetering van de banden met China van de laatste jaren, zelfs onder Abe, waarschijnlijk liever voortzetten. Abe heeft ontslag genomen wegens gezondheidsredenen en waarnemers menen dat zijn opvolger Yoshihide Suga, geneigd zou zijn om het economisch herstel de voorrang te geven boven het inperken van China. Mr Suga vertelde de pers op maandag dat hij niet alleen streefde naar een ‘vrije en open Indo-Pacific’, maar ook naar ‘stabiele relaties met buurlanden van Japan, zoals China en Rusland’.
Een andere kijk op China?
Natuurlijk zullen er in de drie landen (behalve de VS) ook wel politici zijn die inzien dat China gelijk heeft als het stelt dat de pandemie en de economische crisis die erop volgt en ook de andere grote wereldproblemen zoals de klimaatcrisis enkel aangepakt kunnen worden door een vreedzame, wereldwijde samenwerking, niet door de escalatie van meningsverschillen en militarisering. Zo kan het niet anders of er moeten ook in India besluitvormers zijn die oren hebben naar wat Wang Yi te melden had na het recentste grensconflict tussen de twee landen. Wang zei toen: ‘als zowel China als India zich kunnen ontwikkelen, zullen de 2,7 miljard mensen in de twee landen samen moderniseren, een nooit eerder geziene ontwikkeling in de geschiedenis van de menselijke vooruitgang. Ik hoop dat India de problemen vanuit dat standpunt kan zien en aanpakken’
Wat nu?
Minister Pompeo is naar verluidt de vergadering begonnen met een de zoveelste dreigende tirade en scheldpartij tegen China. Dat zal niemand verwonderen. De vraag is wat het resultaat zal zijn van de Quad in oktober 2020, behalve de beloften om regelmatig te blijven samenkomen en meer samen te werken aan ‘maritieme veiligheid’, in cyberspace en aan de bouw van ‘kwaliteitsvolle infrastructuur in de regio’. Het ziet ernaar uit dat er zelfs geen slotverklaring komt. China blijft er in elk geval op hopen dat bij de vier landen het verstand de bovenhand haalt. Wang Wenbin, woordvoerder van Buitenlandse Zaken, bracht dat als volgt onder woorden: ‘we hopen dat de landen in kwestie (op hun vergadering) meer kunnen nadenken over de gemeenschappelijke belangen van de regio en kunnen bijdragen aan vrede, stabiliteit en ontwikkeling in plaats van het tegenovergestelde’.
Bronnen: South China Morning Post, BBC, fmprc.gov.cn (website min. BuZa van China), Economic Times,Wikipedia
