Op 26 december was de 125ste verjaardag van Mao Zedong. Op diverse plaatsen werden herdenkingen gehouden. Chinese media besteedden aandacht aan de verjaardag en vroegen zich af wat de betekenis van Mao voor vandaag nog is.
Bij herdenkingen op plaatsen in heel het land kwamen heel wat burgers opdagen. Experts zien er in de officiële krant Global Times een aanduiding in dat de bijdrage van Mao, ook aan de latere succesvolle hervormingen en opendeurpolitiek, op grote schaal erkend wordt.
Het mausoleum van Mao Zedong op het Tian An Menplein in Beijing trok extra veel bezoekers. Normaal is het elke namiddag gesloten, maar deze keer bleef het open. Het grootste standbeeld van Mao, op het Zhongshan plein in Shenyang, de hoofdstad van de provincie Liaoning, vormde een andere trekpleister. En in de geboortestreek van Mao, Shaoxan in de provincie Hunan, kwamen groepen bezoekers opdagen gekleed in oude schooluniformen, met rode vlaggen, portretten van Mao en oude revolutionaire spandoeken.
Mao en Deng, één strijd
Zoals bekend beoordeelde de latere hervormer Deng Xiaoping in de jaren 80 de bijdrage van Mao Zedong aan de ontwikkeling van China voor 70% positief en voor 30% negatief. Simpelweg ging men ervan uit dat die 70% de succesvolle revolutie en de oprichting van de Chinese volksrepubliek betrof, en de 30% zowat alles wat hij vanaf 1958 nog gedaan had, in het bijzonder de Grote Sprong en de Culturele Revolutie.
De Global Times brengt echter een ingewikkelder verhaal. De krant verwijst naar belangrijke toespraken van de huidige president Xi Jinping over de rol van Mao. In een toespraak van 18 december dit jaar, ter herdenking van 40 jaar hervormingen, stelde hij dat de Communistische Partij van China (CPC) onder leiding van Mao Zedong de fundamentele voorwaarden en de institutionele grondslagen verwezenlijkte voor alle latere ontwikkeling en vooruitgang van het hedendaagse China. Alhoewel het verkenningsproces daarvan zware mislukkingen kende, leverde het waardevolle ervaring, theoretische voorbereiding en een materiële basis voor het ‘socialisme met Chinese karakteristieken’, aldus Xi.
In een eerdere toespraak op 5 januari 2013 had Xi al gesteld dat men de historische perioden voor en na het begin van de hervormingen niet mag voorstellen als elkaar uitsluitend.
Fan Yongpeng, onderdirecteur van het China Institute aan de Fudan Universiteit in Shanghai, beklemtoont dat het verkeerd is de erfenis van Mao en het succes van de hervormingen volledig te scheiden of ze tegenover elkaar te plaatsen. Hij legt het beeldrijk uit: ‘Wanneer je na het eten van zes broodjes verzadigd bent, dan kan je toch niet zeggen: Ik had meteen het zesde moeten eten, de vijf andere waren niet nodig’.
Concrete bijdragen
Wat waren de belangrijkste concrete bijdragen van Mao Zedong aan de ontwikkeling van China na het oprichten van de Volksrepubliek?
Mao leidde de opbouw van een onafhankelijk en breed industrieel systeem. Hij voerde ook een degelijk systeem van basisonderwijs in, dat het analfabetisme zo goed als uitroeide en de basis zou vormen voor de opleiding van technici en ingenieurs.
Mao Zedong veranderde de mentaliteit van het Chinese volk. Hij leerde hen te vertrouwen in onafhankelijk handelen zonder zich neer te leggen bij hegemonie. Onder leiding van Mao ontwikkelde China de kennis om een strategische nucleaire afschrikkingsmacht uit te bouwen. Het behaalde een militaire overwinning in de Koreaanse oorlog, tegen de machtigste militaire coalitie in de wereld; het was de eerste keer sinds de opiumoorlog van 1841 dat China met succes weerstand kon bieden tegen een westerse macht.
Volgens Su Wei, professor aan de partijschool van Chongqing, zou China zonder de verwezenlijkingen van het Mao-tijdperk niet met succes de latere hervormingen hebben kunnen doorvoeren. Als voorbeeld geeft hij de openstelling voor buitenlandse investeerders in de jaren 80. Die investeerders zouden niet gekomen zijn indien zij niet wisten dat in China iedereen, ook de boeren, geletterd waren, en ze beroep konden doen op bekwame gemotiveerde arbeidskrachten.
Ook Fan denkt in die richting: In opdracht van Mao moesten de universiteiten veel aandacht besteden aan wetenschappelijke en technische opleidingen. Dat is een fundamentele reden waarom er nu nog elk jaar miljoenen technici en ingenieurs afstuderen en waarom China zo snel zijn infrastructuur kan uitbouwen.
Op talrijke officiële WeChat sociale media kwam ook commentaar. Dat was onder meer het geval bij het partijblad People’s Daily, het legerblad People’s Liberation Army (PLA) Daily, de Centrale Commissie voor de Inspectie van de Discipline van de CPC, en het Centraal comité van de Communistische Jeugdliga. Het ging over de beoordeling van Mao door president Xi, over aspecten van Mao’s erfenis die voordelig waren voor de hervormingen en de opendeurpolitiek, en over de gedichten van Mao.
Emotionele en politieke Maoïsten
Een 65-jarige bezoeker van het Mao mausoleum in Beijing zegt aan Global Times dat het leven ten tijde van Mao hard was met weinig comfort, maar dat de mensen eerlijk waren en de persoonlijke relaties eenvoudig. Vandaag leeft men veel beter, maar de maatschappij wordt ingewikkelder. Daarom missen oudere mensen sommige aspecten uit die periode, verklaarde hij.
Een 32-jarige bezoeker van de de geboorteplaats van Mao zei: ‘We weten dat Mao een aantal fouten gemaakt heeft, maar zijn bijdrage aan en opoffering voor ons land is veel belangrijker. We mogen zijn fouten niet overdrijven en zijn bijdragen wegstoppen’.
Sommige ultralinkse Maoïsten hebben de herdenking aangegrepen om te pleiten voor een terugkeer naar een Maoïstische politiek. Volgens Su Wei vormen zij een kleine minderheid. Zij spelen in op emoties maar hebben een politieke agenda die de hervormingen en de opendeurpolitiek wil terugdraaien. Volgens Reuters is aan de universiteit van Beijing een leidend Maoïstisch student opgepakt op de verjaardag. Recentelijk was er ook sprake van Maoïstische studenten uit Beijing die een staking in het Zuiden van China gingen ondersteunen.
Bron: Global Times
