Martin Jacques heeft een tweede herziene versie uit van zijn succesboek When China Rules The World: The End Of The Western World And The Birth Of A New Global Order. We vertaalden een interview daarover met The Star.
Wat is het verschil met de eerste uitgave?
De tijd! Aangezien China zo snel groeit, loopt de tijd er sneller. In de tweede uitgave is heel veel aangepast. Toen ik het oorspronkelijke boek schreef was de crisis van 2008 – met de VS als centrum- pas uitgebroken. Het laatste hoofdstuk gaat daarom over de crisis, die weinig besproken was. De tweede uitgave bekijkt het begin van een Chinese economische wereldorde.
In hoeverre is de tweede uitgave een antwoord op kritieken op de eerste?
Ik heb geen antwoord op kritiek geschreven. In de eerste uitgave stonden slechts enkele onnauwkeurigheden, die heb ik natuurlijk aangepast.
Er zat een beetje een gat in de redenering tussen de opkomst van China en zijn relaties met andere landen. Deze keer behandel ik niet alleen de relatie China-VS, maar de opkomst van ontwikkelingslanden in het algemeen, en China als deel daarvan.
De zin “rule the world” gebruik ik nu als een metafoor. Dat heb ik geleerd uit vergaderingen en discussies.
Er heeft nooit veel in het oorspronkelijke boek gestaan dat ik wilde veranderen. Het stramien is dezelfde gebleven.
Denkt U dat China in de toekomst nog verder zal opkomen?
Absoluut. Dat leg ik uit in het boek, in elk geval en zonder twijfel.
Zou een systeem van schatplichtigheid rond China kunnen ontstaan in Azië?
Men heeft vroeger zo een systeem gekend. De meest voor de hand liggende terugkeer daarnaar is via de opkomst van China. De Aziatische economieën zijn vandaag al sterk op China gericht. Het is een feit dat we opschuiven in de richting van een rond China gebouwd systeem. China is allicht de belangrijkste markt voor landen in de regio, voor handel en voor investeringen, met bijvoorbeeld zijn HST netwerk, enzovoort. Een goede relatie met China is absoluut cruciaal voor de landen van de regio.
Kan economisch overwicht leiden tot invloed op andere domeinen?
Indien China economisch de sterkste is, dan krijgt het veel invloed over andere landen. Maar de aantrekkingskracht van China zal veel groter zijn. China zal een machtige culturele aanwezigheid in de regio zijn. Massa’s mensen in de regio zullen aan Chinese universiteiten studeren. Beijing wordt een fantastische aantrekkingspool. Je kunt dat nu bijvoorbeeld al zien in de vluchtschema’s van Malaysian Airlines (het interview werd in Maleisië afgenomen nvdr). Vroeger vloog die vooral naar het VK, niet zo zeer naar de landen van Oost-Azië; het is interessant om de veranderingen eens te bekijken. De aantrekkingskracht van Sjanghai zal te vergelijken zijn met die van New York. Mensen worden aangetrokken door macht. We zullen ook veel meer vertrouwd worden met de Chinese manier van besturen en de Chinese instellingen. Nu zijn ze nog mysterieus, maar we zullen eraan gewoon worden; tot nog toe waren we gewoon aan de Verenigde Staten, maar in de toekomst zal dat nog meer China worden.
Wat verwacht u voor groot China, het vasteland, Hongkong, Macau en Taiwan?
De banden worden alleen sterker.
Hongkong zal niet erg veranderen. Het wordt meer en meer geïntegreerd in het vasteland, en gesiniseerd, en toch blijft het in veel opzichten on-Chinees.
Ik verwacht dat Taiwan ook steeds dichter bij China komt. Taipei voelt aan dat het nergens anders heen kan dan dichter naar China toe. Er werken al heel veel Taiwanezen in China. De economische integratie gaat vooruit. Binnen maximum twintig jaar zal Taiwan waarschijnlijk aanvaarden dat het deel uitmaakt van China. Want dat is de logica zelf.
Gaat China ineenstorten, zoals sommigen voorspellen?
Het is niet zwart of wit. China zal niet onbeperkt vooruitgaan zonder problemen. Maar ik sta uiterst sceptisch tegenover allerlei voorspellingen over problemen die leiden tot de economische ineenstorting en Armageddon.
Op een goede dag krijgt China misschien een meerpartijensysteem, maar dat is niet erg waarschijnlijk. China zal meer open worden, maar toch erg Chinees blijven. Een ineenstorting is nooit onmogelijk, maar de kans daarop is zeer klein.
Kan de Chinese economische macht zich vertalen in culturele invloed?
Dat zal nog veel tijd vergen. China is nog altijd een arm land. Rijke landen zien arme landen niet als voorbeeld; economische macht is de basis van culturele invloed. Neem de Olympische Spelen: tien jaar eerder was Beijing niet in staat geweest die te organiseren.
Vermits de rest van de wereld niet erg vertrouwd is met de Chinese cultuur, zal het proces om er zich op cultureel en politiek vlak comfortabel bij te voelen een hele tijd vergen. Omwille van het grote culturele verschil tussen China en het Westen zal het honderd jaar duren vooraleer het Westen er vertrouwd mee is. Maar ik ben bijna zeker
Hoe verhoudt China’s opkomst zich tegenover India?
India heeft een groot probleem met China, China is in de opinie van de Indiërs erg belangrijk. India ligt ver, ver achter qua groei. Indiërs hebben een China-trauma; hun relatie met China gaat op en neer, wispelturig en angstaanjagend. Wegens de grensoorlogen is China in de verbeelding van de Indiërs een grote bedreiging; Chinezen liggen daar niet meer van wakker, maar voor de Indiërs blijft het een zaak. India loopt economisch zo ver achter op China dat alleen al de gedachte dat men China economisch zou kunnen voorbijsteken tot het dromenland behoort. India zou zoveel mogelijk van China moeten leren en er een sterke band mee smeden. Het heeft behoefte aan een klare strategie tegenover China. Het moet ophouden met die kleinzielige rivaliteit. Maar dat zie ik voorlopig niet gebeuren.
Hoe evolueren de relaties met Zuidoost Azië?
Voor deze regio is in historische termen gesproken honderd jaar (sinds het einde van de Qing dynastie in 1912) niet zo lang. De regio heeft een vertrouwdheid met China die je elders niet vindt. Daardoor is de verhouding met China er ook anders Landen in de regio hebben velerlei relaties met China. Laos, Cambodja, Vietnam, Myanmar hebben economische relaties die vooral via de aangrenzende provincies lopen. Dat is een toestand die de meeste landen niet gunnen aan hun regio’s. Maar Chinese provincies die aan deze landen grenzen zullen meer en meer met hen handelen.
De relaties met de VS?
De VS hebben nog 10, misschien 20 jaar nodig vooraleer ze China als gelijkwaardig zullen behandelen. Dat zal gebeuren via kleine stapjes hier en daar, bijvoorbeeld door China te erkennen als een partner in de regio, eerder dan als een probleem zoals ze nu doen. Ik verwacht dat niet binnen de tien jaar. Maar in sommige omstandigheden zoals een (Westerse) financiële crisis, kan het sneller of juist trager gaan.
En Europa?
De mediaverslaggeving over China is zwak in de rest van de wereld, hoofdzakelijk uit onwetendheid. Maar ook uit eurocentrisme.
De hervormingen in de Sovjet-Unie onder Gorbatsjov met glasnost (openheid) en perestrojka (herstructurering) werden goed ontvangen in West-Europa. Maar het bleek onmogelijk het Sovjetsysteem te hervormen. Maar in China had de communistische revolutie diepere historische wortels dan in de Sovjet-Unie.
Wat rest er van de ‘Washington Consensus’ (ttz een door de VS aangekaarte economische doctrine)?
Het is dood. In de ontwikkelingslanden is het al China wat de klok slaat. Waarom zou je nog naar Amerika kijken?
China toont het alternatief in de praktijk: men kan algemene lessen trekken uit zijn prioriteit voor infrastructuur, de belangrijke rol van de staat, van politieke stabiliteit enzovoorts.
Komt er een derde uitgave?
Allicht niet. De tweede uitgave vroeg was veel werk, zeker om in het oorspronkelijk stramien te blijven. Ik ga waarschijnlijk aan iets nieuws werken. Meer in de zin van “China begrijpen” zodat de lezers het conceptuele denken kunnen verstaan.
Voor een bespreking van de eerste editie, zie hier
