In China is op 13 december de massamoord van Nanjing van 84 jaar geleden herdacht. Deze herinnering blijft nodig, uit respect voor de slachtoffers en als een van de manieren om een herhaling van dat soort wandaden te voorkomen.
Op 13 december 1937 begonnen Japanse bezettingstroepen Chinese burgers af te slachten, een bloedbad dat zes weken, tot februari 1938, duurde.
WO II begon in 1937
De Japanse keizerlijke troepen vermoordden 300.000 Chinezen, zowel soldaten als ongewapende burgers. De stad Nanjing, toendertijd hoofdstad van China, werd geplunderd, vrouwen en zelfs jonge meisjes werden verkracht en ontelbare burgers raakten gewond. Japan was in 1931 het noordoosten van China binnengevallen, een streek die Mantsjoerije werd genoemd en die nu bestaat uit de provincies Heilongjiang, Jilin en Liaoning. Daar riep het, in die periode van de 20e eeuw, extreem-nationalistische en imperialistische Japan een marionettenstaat uit. In 1937 begon de Japanse veroveringstocht van de rest van China, de zogenaamde tweede Chinees-Japanse oorlog, die uiteindelijk een deel zou worden van de Tweede Wereldoorlog. In China zelf, maar ook in Korea en andere Oost-Aziatische landen is de visie gangbaar dat de Tweede Wereldoorlog in 1937 begon, in China.
Herdenking met boodschappen
De gebeurtenissen van 84 jaar geleden hebben bittere gevoelens nagelaten, die voor spanningen zorgen, telkens als in Japan militaristen en extreem-nationalisten weer aan invloed winnen. In de Japanse politiek en onder bevolking zijn er echter vooralsnog krachten genoeg die een vreedzame samenwerking met het buurland verkiezen. Voor hen in de eerste plaats, maar eigenlijk voor ‘alle vredelievende mensen in de wereld’ was de boodschap bedoeld van de Chinese vicepremier (en lid van het politiek bureau van de CPC) Sun Chunlan, tijdens de nationale ceremonie ter herdenking. Sun zei: ‘laten alle vredelievende volkeren een open, inclusieve, schone en mooie wereld creëren die geniet van een eeuwigdurende vrede’. Sun sprak een menigte van duizenden medeburgers toe en riep de wereld op ‘om te leren van de geschiedenis en de toekomst te laten beginnen met een nieuw hoofdstuk van vrede’. Zhang Jun, de permanente vertegenwoordiger van China bij de Verenigde Naties voegde op Twitter, aan Suns woorden de volgende overwegingen toe. ‘De massamoord van 84 jaar geleden mag niet worden vergeten of op een verkeerde manier voorgesteld. Het militarisme mag niet herleven’.
‘Haat stoppen’
In heel China werd Nanjing 1937 weer herdacht. Nog 61 overlevenden van de massamoord van Nanjing, met een gemiddelde leeftijd van 91, zijn vandaag in leven. Het persagentschap Xinhua brengt het verhaal van ontmoetingen die Xi Jinping had met Xia Shuqin, die als 8-jarig meisje de verschrikking in Nanjing meemaakte. De Chinese president zei in 2014, bij een van die gelegenheden: ‘Het doel van de jaarlijkse herdenking voor de slachtoffers van het bloedbad van Nanjing is om te wijzen op het verlangen en het streven naar vrede van elke persoon met een goed hart, niet om de haat te laten voortduren’.
Ongemakkelijke verzoening
De actualiteit van 2021 maakt het enerzijds noodzakelijk, maar anderzijds niet gemakkelijker om die verzoeningsgezinde lijn vol te houden. Sommige Japanse politici provoceren nog steeds door af en toe oorlogsmisdadigers te eren of twijfel te zaaien over de massamoord van Nanjing en het aantal slachtoffers. Erger zijn de plannen om de antimilitaristische grondwet van na de Japanse nederlaag in 1945 aan te passen en Japan te herbewapenen. Verder is er een perverse band tussen Japan en Taiwan. Japan veroverde het Chinese eiland al in 1895 en koloniseerde het tot 1945. Net zoals Groot-Brittannië zich mengt in zijn vroegere kolonie en daar bondgenoten zoekt en vindt voor wat het de ‘verdediging van de democratie’ noemt, bestaat er een neiging bij sommigen in Japan om zich als vroegere koloniale bezetter te mengen in de zaken die China en zijn de facto autonome regio Taiwan aangaan. Zo gebeurde het dat de separatistische leiders in Taipei, die de hulp van het vasteland bij de COVID-19 pandemie geweigerd hadden, van Japan gratis vaccins kregen en aanvaardden. Dat alles vindt goedkeuring en steun bij de Verenigde Staten die, samen met hun coalitions of the willing, China bedreigen van Xinjiang tot de Pacific.
Paralellen en verschillen
Er zijn parallellen met de situatie in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw toen de territoriale integriteit van China in gevaar was. Delen van het Chinese grondgebied werden toen bezet, afgescheiden of gekoloniseerd door buitenlandse machten. Het grote verschil met die tijd is natuurlijk dat, zoals mevrouw Sun ook aanstipte, de Volksrepubliek nu een grotendeels verenigd en welvarend land is, sterk en zelfverzekerd genoeg om de vrede niet alleen na te streven, maar ze ook te verdedigen en geopolitiek te bevorderen. Een treffend voorbeeld hiervan is het feit dat de Chinese oproep om ter gelegenheid van de Winterspelen Beijing 2022 een olympisch vredesbestand in acht te nemen weerklank vindt bij de grote meerderheid van de Verenigde Naties. Ook bondgenoten van de VS, zoals Frankrijk, Duitsland, Argentinië en Zuid-Korea zijn niet van plan de VS te volgen in hun fake diplomatieke boycot. Welke houding Japan (dat overigens onlangs bij de Zomerspelen in Tokio alle steun van China kreeg) zal aannemen is nog niet bekend.
Bronnen: Xinhua, Global Times, RTHK.hk, Morning Star, Wikipedia
