Mensenrechten verdedigen of rellen uitlokken?

Vorige week zijn een aantal in de westerse pers als “mensenrechtenadvocaten” omschreven personen aangehouden in Beijing. Gewoonlijk maakt de Chinese overheid pas verdere details bekend kort voor het proces begint, maar deze keer zijn ze er vlugger bij.

 

Het persagentschap Xinhua verwijst naar een Verklaring van het Ministerie van Openbare Orde. Alles draait rond het Fengrui Advokantenkantoor. Dit kantoor zou er zich in gespecialiseerd hebben binnen en buiten de rechtbank herrie te schoppen om op die manier zijn reputatie te vergroten. Het wordt hen vooral kwalijk genomen dat ze probeerden de rechtbank te beïnvloeden door manifestanten te betalen om te betogen.
Tegen negen advocaten en verschillende andere medewerkers van het kantoor zijn niet nader bepaalde “vrijheidsbeperkende maatregelen” genomen; dat kan gaan van gedwongen meenemen voor ondervraging tot vrijlating op borg, huisarrest, aanhouding voor ondervraging tot formele arrestatie. Deze groep zou onder leiding van het Fengrui advocatenkantoor de openbare orde verstoord hebben en voordeel gezocht hebben door betaalde betogers in te zetten en zo te proberen de uitspraken van de rechtbank te beïnvloeden in naam van “de verdediging van het recht en het openbaar belang”.
Sinds juli 2012 organiseerde de groep meer dan 40 incidenten.

De superslachter en zijn krijgers

De politieactie begon met het oppakken van Wu Gan, die berucht was als specialist in het fysieke aspect van de acties en daarvoor een groep “krijgers” rond zich verzamelde. Dat verklaarde Xie Yuandong, één van de advocaten van het kantoor die nu met de politie meewerkt. De groep had lak aan wettige feiten en regels van de rechtbank en was bovendien bereid om ook buiten de rechtbank herrie te schoppen, zelfs voor onbenullige zaken.
Zo werd Wu Gang, die zich op internet “super vulgar butcher” noemt, “super vulgaire slachter”, in januari naar een zaak in Dali gestuurd, alhoewel hij nooit advokaat geweest was. Xie zou de zaak als advocaat pleiten en Wu  moest de druk op de ketel houden door rellen. Wu mocht niet binnen in de rechtszaal en begon onmiddellijk buiten al protesterend rond te lopen. Toen hij toch binnen geraakte liep hij rond op het binnenplein terwijl hij de naam van de hoofdrechter scandeerde.  In andere gevallen hees hij spandoeken, riep en schreeuwde, of geraakte aan de namen van rechters en lokale ambtenaren en postte op het internet berichten tegen hen. Zhou Shifeng, de directeur van het advocatenkantoor verklaarde aan de politie dat er een goede samenwerking met de “slachter” was; Wu Gang deed de dingen die de advocaten niet mochten doen. Zijn reputatie als “slachter” was wijd verspreid en de lokale overheden namen speciale maatregelen wanneer zijn komst bekend werd. Zhou bekende dat zijn firma in de fout gegaan is.
Overigens was ook Zhou volgens een medewerker Liu Sixin, helemaal geen professionele advocaat. Hij beperkte zich tot het aflezen in de rechtbank van documenten die Liu voor hem voorbereidde. De meest bekende advocate van de groep is Wang Yu, die een petitieactie als steun aan Wu Gang lanceerde.
Blijkens beelden van een rechtszaak in Shenyang in april begonnen de advocaten van de verdediging al snel te roepen en te schreeuwen, ondanks oproepen van de rechter om de orde te bewaren. Toen de politie optrad richtten ze hun woede op hen en één advocate verweet hen voor “hooligans”. Ten gevolge van de rellen werden de vier zittingen van de rechtbank telkens afgebroken.

Commerciële in plaats van politieke doeleinden?

De groep lokte gewoonlijk een rel uit, liet zich dan buitenzetten en protesteerde verder op straat. Zo verwierven ze sympathie en konden ze van hun zaken op bredere schaal een hype maken. Directeur Zhou heeft bekend dat het zoeken van rellen vooral bedoeld was om de reputatie van zijn kantoor te vergroten, om zo aan belangrijker zaken te geraken en de winst te verhogen.
Zhou zou ook nog andere zaken bekend hebben: zo probeerde hij een hoge ambtenaar te overtuigen vervroegd op pensioen te gaan en dan zijn invloed voor de firma te gebruiken  als lobbyist. Belastingontduiking, omkoperij van ambtenaren en veelwijverij zijn andere beschuldigingen die onderzocht worden.
Sommige westerse media spreken van een regeringscampagne tegen wettelijke activisten. Dat wordt in China ontkend. Er zijn in China 270.000 advocaten actief; de enkele arrestaties gaan aan het geheel weinig veranderen. Een aantal westerse ngo’s en zelfs sommige regeringen hebben geprotesteerd. De Chinese krant Global Times doet dat af als politiek geïnspireerde protesten die geen rekening houden met de grote vooruitgang die China op juridisch gebied gemaakt heeft. In het verleden heeft China gevoelige zaken onhandig aangepakt maar nu staan rechtvaardigheid en transparantie voorop als doelstellingen.
Bronnen: Xinhua, Global Times, BBC