Op 14 augustus heeft de Amerikaanse president de minister van handel opdracht gegeven na te gaan of het nodig is te onderzoeken in hoeverre de Chinese overheid via regelgeving Amerikaanse technologie steelt.‘ Het Chinese ministerie van handel gaat onderzoeken welke tegenmaatregelen het kan nemen indien uit het onderzoek voor China nadelige maatregelen zouden voortkomen. Dreigt een handelsoorlog? Is er een verband met de spanningen rond Korea? Wat zijn de gevolgen voor de wereld?
Trump heeft tijdens zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk China aangeklaagd en geëist dat het Chinese handelsoverschot met de VS zou worden weggewerkt. Dat veroorzaakte angst voor een handelsoorlog. Tijdens zijn gesprek met president Xi in april is echter overeengekomen dat er gedurende 100 dagen onderhandeld wordt over de pijnpunten. Daaruit zijn enkele positieve resultaten gekomen, zoals de invoer van Amerikaans rundvlees in China. Maar een belangrijke bijeenkomst van de ‘Comprehensive Economic Dialogue’ in juli leverde niets op. Sindsdien gaat Amerika opnieuw de weg van confrontatie op.
Het onderzoek, indien er een komt, zal moeten uitmaken of de strategie en de praktijk van Chinese overheid ‘onredelijk of discriminerend is, en hoe dat schadelijk kan zijn voor de Amerikaanse intellectuele eigendom, innovatie en technologie’. Het zal vooral focussen op verplichtingen voor Amerikaanse bedrijven om aan technologieoverdracht te doen indien ze op de Chinese markt willen werken. Onderzoek kan een jaar duren en uitlopen op invoerrechten of andere tegenmaatregelen.
Begin van handelsoorlog?
Dinsdag zijn dan ook nog voorlopige maatregelen aangekondigd tegen Chinese aluminiumplaten, nadat reeds een aantal dossiers tegen Chinees staal lopen. Economen zien dit alles als het begin van een mogelijke escalatie die tot een regelrechte handelsoorlog kan leiden. Beide partijen zouden daar uiteindelijk veel bij verliezen. De VS is de tweede handelspartner van China, na de EU.
In de VS zelf staat de Amerikaanse Kamer van Koophandel achter het initiatief van Trump. Ook de politici steunen hem. Uit Democratische hoek komt zelfs kritiek dat hij te soft voor China zou zijn. De Democraten wilden dat hij onmiddellijk een onderzoek beval, maar Trump gaf alleen opdracht om na te gaan of dat er moet komen.
Het Chinese ministerie van handel verklaarde ‘We hopen dat de Amerikaanse handelsminister de feiten zal respecteren en voorzichtig zal handelen’. En nog ‘Indien de VS de feiten ontkennen en geen respect tonen voor multilaterale handelsregels, dan zal China niet werkeloos toekijken maar beslist alle geschikte maatregelen nemen om volgens de wet zijn rechten en belangen te verdedigen.
Noord-Korea
Nogal wat waarnemers zagen de Amerikaanse handelsdreigingen van de voorbije weken als een drukkingsmiddel om China te bewegen strenger tegen Noord-Korea op te treden. Zowel de Amerikaanse als de Chinese regering ontkennen echter de band tussen beide dossiers.
China heeft de meest recente strafmaatregelen tegen Noord-Korea in de Veiligheidsraad mee goedgekeurd en past al nieuwe strenge invoerbeperkingen tegen dat land toe. Dat heeft president Trump er niet van weerhouden verder de economische confrontatie te zoeken. De scherpe Chinese reactie is niet verwonderlijk.
Financiële crisis?
Een eventuele handelsoorlog op dit moment is extra gevaarlijk voor China. Het land is volop bezig met een financiële hervorming. Die heeft als hoofddoel de te grote schuldenlast van bedrijven en lokale overheden, die in veel gevallen niet afgelost kan worden op de vervaldag, onder controle te krijgen. Het krijgen van nieuwe kredieten wordt moeilijker en dit remt de groei af. Een verdere groeidaling door minder uitvoer naar de VS kan het voor bedrijven nog moeilijker maken om schulden af te lossen, de banken in problemen brengen en zo het hele financiële systeem doen wankelen .
De Chinese regering bezweert dat ze de toestand onder controle heeft; alle grote banken zijn inderdaad staatsbanken. Chinese experts minimaliseren ook de impact van minder uitvoer naar de VS op de Chinese economie. Volgens China International Capital Corp. Ltd. zou een halvering van de handel met de VS (slechts) een groeivertraging van 1% per jaar voor de Chinese economie betekenen.
Maar sommige buitenlandse doemdenkers , waaronder een commentator van The Guardian, voorspellen een diepe crisis, vergelijkbaar met de westerse financiële crisis van 2008. Wanneer het in China minder goed gaat zal dat snel uitwaaieren naar de hele wereld. Sinds 2008 tekent China immers voor de helft van de wereldwijde groei.
Bronnen: Caixin, China Economic Network, South China Morning Post, Le Figaro, The Guardian, Bloomberg
