Zoals bekend heeft China op 24 februari zijn standpunten over de politieke en vreedzame oplossingen voor de oorlog in Oekraïne in een officieel document uiteengezet. Dai Bing van de permanente missie van China bij de Verenigde Naties, die sprak tijdens een high level briefing van de Veiligheidsraad, zette het standpunt van China nog eens uiteen en zei dat China altijd een objectief en onpartijdig standpunt heeft ingenomen rekening houdend met de concrete, complexe situatie.
Wij geven een overzicht van een aantal eerste reacties op de Chinese voorstellen voor Oekraïne, reacties die van verschillende kanten kwamen.
VS en NAVO
De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan heeft over de Chinese tekst gezegd dat de oorlog ‘morgen kan eindigen als Rusland stopt Oekraïne aan te vallen en zijn troepen terugtrekt’. Sullivan ontkent elke verantwoordelijkheid voor de oorlog en negeert de voorgeschiedenis van de NAVO-uitbreiding en de burgeroorlog na de staatsgreep in Oekraïne. Met andere woorden: ‘er is maar één oplossing, de nederlaag van Rusland’. Volgens de VS veiligheidsadviseur zijn vredesvoorstellen van China verspilde moeite of komen ze neer op steun voor Poetin. NAVO secretaris-generaal Stoltenberg nam ongeveer hetzelfde standpunt in (waarom verwondert ons dat niet?). Hij geloofde niet in de vredesvoorstellen ‘omdat China Rusland niet had veroordeeld’.
Oekraïne
Oekraïne dat zich aanvankelijk sceptisch uitte, noemde de standpunten vrij snel ‘een goed teken’, maar Zelensky wilde meer duidelijkheid. De Oekraïense president erkende wel dat China altijd de soevereiniteit van andere landen respecteert, dat nu ook moest doen, en dus vond hij ‘dat China van Rusland terugtrekking moest eisen’. ‘Als China echt neutraal is moet het met beide partijen praten’, zei Zhanna Leshchynska, de zaakgelastigde in China. Beijing had volgens haar de EU wel geconsulteerd, maar Oekraïne niet.
Rusland
Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat het ‘de oprechte wens’ van China om bij te dragen aan het oplossen van het conflict zeer op prijs stelt, en voegde eraan toe dat Moskou openstaat om de doelen van zijn zogenaamde speciale militaire operatie te bereiken met politieke en diplomatieke middelen. Via de diplomatie zou ‘de nieuwe realiteit in het oosten van Oekraïne’ moeten erkend worden.
De EU
In Beijing zei de ambassadeur van de Europese Unie in China, Jorge Toledo, dat het standpunt van China geen vredesvoorstel was, maar hij voegde eraan toe dat de EU ‘het document nauwlettend bestudeert’.
China Daily ziet een teken van hoop in het feit dat een aantal Europese leiders binnenkort naar China gaat. ‘Dat zal signalen afgeven van solidariteit en samenwerking tussen China en de Europese Unie, en positieve energie toevoegen aan wereldvrede, stabiliteit en duurzame ontwikkeling’, volgens de krant. Een voorbeeld hiervan is dat de Franse president Emmanuel Macron zaterdag een bezoek aan China in het vooruitzicht stelde, met de crisis in Oekraïne hoog op de agenda. Een dag nadat China zijn 12 punten over de politieke regeling van de kwestie had uitgegeven, zei Macron: ‘het feit dat China inspanningen voor de vrede doet is een goede zaak.’
Media
Volgens grote westerse media zoals CNN is het document er vooral gekomen omdat de VS en bondgenoten China ‘onder druk zetten vanwege zijn toenemend partnerschap met Rusland’. De reporters vinden dat er veel in staat ‘dat Xi Jinping al eerder heeft gezegd’. Verder fungeren zij als woordvoerders van hun eigen regeringen en de NAVO, door de belangrijkste argumenten van Washington en Kiev met instemming te herhalen. CNN en andere media uit de VS insinueren steeds meer, net als minister van BuZa Blinken en CIA directeur Burns dat China zou overwegen ‘dodelijke’ militaire hulp aan Rusland te verlenen.
De oorlogvoerenden, westerse bondgenoten van Kiev en de grote media blijven dus over het algemeen geloven in ‘een overwinning’ (ten koste van honderdduizenden doden). Zij pleiten voor wapenleveringen en sancties en lijken voorlopig niet van plan de vrede volgens de Chinese voorstellen een kans te geven.
Er zijn echter twijfels aan de wijsheid van een uitputtingsoorlog bij de militaire elite. Verder daalt de instemming met wapenleveringen onder de bevolking van de VS. Als die trends zich doorzetten zullen de kansen op slagen voor initiatieven zoals voorgesteld door China toenemen.
VN, Brazilië, niet of minder gebonden landen
Zoals te verwachten viel zijn de geluiden uit de Verenigde Naties, uit derdewereldlanden en opkomende economieën een stuk positiever. Stephane Dujarric, woordvoerder van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN), Antonio Guterres, zei dat tekst van China ‘een belangrijke bijdrage’ betekent.
De president van Brazilië, Luiz Inacio Lula da Silva, zei met nadruk dat er snel een vredesakkoord tot stand moet worden gebracht door bemiddeling van buitenstaanders, ‘een groep landen die niet bij het conflict betrokken zijn, de verantwoordelijkheid op zich neemt om onderhandelingen te leiden en de vrede te herstellen’. Het Chinese persbureau Xinhua gaf op dinsdag het woord aan deskundigen die de voorstellen van Beijing een grote stap vooruit vinden: academici uit Brazilië, uit Kroatië, Hongarije, Pakistan, Iran.
Andere dan westerse politici
Op zaterdag verklaarden zowel de ministeries van Buitenlandse Zaken van Kazachstan en van Iran dat zij het standpunt van China over de politieke regeling van de Oekraïne-crisis verwelkomen. Kazachstan spreekt van ‘een plan dat steun verdient omdat het bijdraagt aan het stoppen van bloedvergieten op basis van territoriale integriteit, onafhankelijkheid en soevereiniteit van staten in overeenstemming met de grondbeginselen van het Handvest van de Verenigde Naties’.
Ook individuele zittende of vroegere bewindslieden spraken hun steun uit voor de Chinese argumenten om zonder sancties of een opbod van wapenleveringen tot een vredevolle oplossing te komen, die rekening houdt met de belangen van de betrokken landen. Xinhua noemt in dit verband de Wit-Russische president Alexander Loekasjenko, de voormalige vicepremier van Kroatië, Ante Simonic, en Ali El-Hefny, secretaris-generaal van de Egyptische Raad voor Buitenlandse Zaken.
Experts
Er zijn experts die de verklaring van 24 februari verbinden met het algemene, mondiale Global Security Initiative waarvoor China op 22 februari weer aandacht vroeg. ‘China’s position paper is een krachtige bijdrage aan het project voor vredesopbouw in Europa. China kiest geen partij, maar toont de essentiële elementen die nodig zijn om deze verschrikkelijke crisis tot een einde te brengen’, zei Brits politiek commentator Carlos Martinez in een schriftelijk interview met Xinhua. Volgens Martinez geven beide documenten uiting aan een grondige hang naar vrede en wereldwijde welvaart. Hiervoor is een heroriëntatie van internationale betrekkingen nodig. ‘De kernwoorden zijn: multilateralisme, samenwerking, niet-inmenging, respect voor soevereiniteit en respect voor diversiteit’.
Korea
‘De twee documenten zijn praktische initiatieven en ideeën die door China naar voren zijn gebracht om de wereldvrede en veiligheid te waarborgen, om meer stabiliteit te brengen in een internationale gemeenschap die wordt geplaagd door verschillende geschillen. Daarom krijgen zij brede steun van vredelievende mensen over de hele wereld’ zei Kwon Ki-sik, hoofd van de Korea-China City Friendship Association.
Bronnen: CNN, Reuters, Morning Star, People’s Daily, China Daily, Xinhua
