Mooi kijkboek over de stadsdorpen in Zuid-China

“Villages in the City” A Guide to South China’s International Settlements o.l.v. Stefan Al is een mooi bijna geografisch fotoboek dat behalve de problematiek van de stadsdorpen beschrijft, vooral toelaat aan de hand van overvloedige foto’s, kaarten en grafieken om als het ware door deze dorpen te wandelen. De auteur werd dan ook geholpen door een zestal medeauteurs die met hun fototoestel het leven in de dorpen vastlegden.

“Villages in the city” gaat dus over de stadsdorpen, de favoriete woonplaats van de migranten in de stad. Deze stadsdorpen floreren vooral in Zuid-China waar de auteurs een twaalftal dorpen bezochten in Shenzhen, Dongguan, Guangzhou, Foshan en Zhuhai. De eerste 50 pagina’s bevatten een reeks essays over de problematiek van de stadsdorpen, hun bestemming en herbestemming. Zoals we eerder schreven behoort de grond in deze dorpen toe aan de rurale lokale gemeenschap en dit in tegenstelling tot de stedelijke grond waar het stedelijk bestuur over beschikt. Gevolg is dat de voormalige boeren een paar bouwlagen aan hun huizen toevoegen die ze door verpachten aan de migranten om zo zelf rentenier te worden. Dit proces doet een soort verstedelijking van onderuit ontstaan die soms botst met de officiële planning en een essay is gewijd aan de afbraak van stadsdorpen in Guangzhou.
Het voorbeeld van Huanggang in Shenzhen laat van dichtbij zien hoe de dorps coöperatieve het dorp herwaardeert door de aanleg van het openbaar domein en dit wordt als een stedelijk laboratorium bestempeld. De voormalige Hall of the Ancestors werd na afbraak herbouwd als een soort museum met de geschiedenis en de ontwikkeling van het dorp. Het dorp zoekt samen met de stad naar een inpassen in een stedelijke as. Huanggang is uniek omdat het terzelfdertijd het verleden wil bewaren, maar tezelfdertijd deze wil mengen met de evolutie in de toekomst. De dorps coöperatieve was de motor achter de recente herwaardering. Een ander essay beschrijft het kunstenaars stadsdorp Dafen dat berucht is om schilderijateliers waar de namaak Van Gochs nog net niet van de band rollen. Het laatste essay onderzoekt de rol van de huisvesting in vier stadsdorpen als middel tot sociale huisvesting.
Hoewel de essays al aardig geïllustreerd zijn, wordt dit visuele nog meer geaccentueerd in de rest van het boek. Een twaafltal portretten van dorpen worden weergeven met zowel luchtfoto’s, plannen en maquettes van huizenblokken,  foto’s en grafieken: resultaat is dat de lezer als het ware wandelt door de dorpen. Zelfs de naam van de winkels worden vermeld en aangeduid op de plannen. In Xisha ligt de klemtoon op ontspanning, in Dafen op schilderen, in Gangxia op restaurants, in Tianjia op Cantonese opera, in Shipai op elektronica, Wanshengtang blinkt uit in schoenen, Sanyuanli in leder, Bitang in boeken en papierwinkels, Hedang in aardewerk, Poshi in voedselverwerking en Zuowu in zeevruchten.
In de rondgang door de dorpen domineert het visuele aspect, de teksten illustreren meer foto’s, maquettes en plannen. Zo vernemen we dat 80% van de dorpen verpacht wordt aan migranten, dat een typische huurwoning twee slaapkamers telt, een leefkamer, een keuken en een toilet. Het valt vaak voor dat 2 of 3 personen of een koppel een kamer delen en de prijs voor een single kamer bedraagt 300 yuan. Ook bewoners worden aan het woord gelaten. Na het lezen en vooral bekijken van dit boek is duidelijk dat de stadsdorpen verre van de stadskankers zijn waarvoor ze soms versleten worden. Ze bieden heel wat socio-economische bedrijvigheid waarvan de waarde totnogtoe fel werd ondergewaardeerd.

Villages in the City, A Guide to South China’s Informal Settelements, Ed Stefan Al, Hong Kong University Press & University of Hawai’i Press, 2014, 200 pag