Mooi weer op top Shanghai Cooperation Organisation, onweer bij de G7

Dit weekend kwam in de haven- en badstad Qingdao de jaarlijkse top van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO) samen. De acht leden en een aantal waarnemers uit Eurazië willen nauwer samenwerken, een groot verschil met de verdeeldheid tijdens de afgelopen G7-top

De SCO is in 2001 opgericht door China, Rusland, Kazachstan, Kirgizië, Oezbekistan en Tadzjikistan. Het was een eerder losse organisatie voor veiligheidssamenwerking als reactie op de situatie in Afghanistan en de toegenomen Amerikaanse militaire aanwezigheid in de regio.

SCO vs G7

Op de huidige top zijn voor het eerst ook de nieuwe leden India en Pakistan aanwezig. Verder zijn er vier waarnemende landen, Afghanistan, Wit-Rusland, Iran en Mongolië, en zes dialoogpartners, waaronder Turkije. Iran is kandidaat-lid. De SCO kwam bijeen op bijna dezelfde dagen als de G7 top in Canada. Er zijn ernstige spanningen tussen de VS en de zes andere landen. De G7 bestaat uit de grootste westerse economieën plus Japan.

De drie miljard

De aanwezigheid van de twee traditionele vijanden India en Pakistan als volwaardige nieuwe leden is belangrijk. Het illustreert de poging om ondanks allerlei spanningen te werken aan de Euraziatische eenheid. Doorheen de jaren is de SCO ook gaan ijveren voor economische en politieke samenwerking. Sommige westerse waarnemers zien de SCO als een (zwak) tegengewicht voor de NAVO of de G7. Volgens China is het grote verschil dat de SCO niet de confrontatie zoekt, maar het gedeeld belang. In de lidstaten van de SCO wonen meer dan drie miljard mensen, bijna de helft van de wereldbevolking. De som van hun grondgebied beslaat drie vijfden van Eurazië. Deze landen produceren echter op dit ogenblik nog niet meer dan 20% van het totale bnp van de planeet.

Plannen

De top in Qingdao resulteerde in een vijfjarenplan voor de uitvoering van het ‘Verdrag van goed nabuurschap, vriendschap en samenwerking’ en in een driejarenplan voor samenwerking tegen terrorisme, separatisme en extremisme.
De SCO heeft een permanente Regional Anti-Terrorist Structure (RATS) gevestigd in Tasjkent, in Oezbekistan. RATS hielp de lidstaten om in vijf jaar tijd 2.000 leden van internationale terroristische groepen aan te houden. SCO organiseert ook regelmatig gezamenlijke anti-terrorisme oefeningen.

Agenda

Ook de situatie in Korea, de kerndeal met Iran en de Amerikaanse handelspolitiek stonden hoog op de agenda. De toespraak van Xi Jinping hamerde op het hooghouden van de multilateraliteit en keerde zich tegen het toenemend protectionisme en terugkeren op internationale afspraken.
Op economisch vlak was er het voorbije jaar vooral vooruitgang op het gebied van handelsfaciliteiten, milieuprojecten, recht en technologie. In 2017 bedroeg de handel tussen China en de andere SCO-landen 217,6 miljard dollar, een stijging van 19% tegenover het vorige jaar.

Chinese accenten

Beijing wilde ook het “Belt and Road Initiative” promoten op de top. Verder zocht China meer samenwerking voor de strijd tegen terrorisme, extremisme en separatisme.
Die strijd voert China vooral in de westelijke autonome Oeigoerse regio Xinjiang, waar ongeveer 10 miljoen Turkstalige moslims leven. De regio grenst aan zes landen van de SCO. De houding van die landen is dus van groot strategisch belang.
De Iraanse president was de top aanwezig . Dat de VS onder Trump uit het akkoord met Iran is gestapt en de deal ondermijnt is juist een strijdpunt op de G7. De SCO-top betuigde zijn steun voor gemaakte internationale afspraken China wilde van Iran echter niet het hoofdthema maken.

Toenadering China-India

De SCO-top was een nieuwe kans voor de leiders van India en China om elkaar te ontmoeten en de relaties te verbeteren. Het was de tweede keer dit jaar dat ze besprekingen voeren. Premier Modi en president Xi zagen elkaar zaterdag direct na de aankomst van de Indiase premier. Het is waarnemers opgevallen dat Modi enkele dagen geleden op de door het Westen georganiseerde veiligheidsconferentie in Singapore zorgvuldig vermeed te verwijzen naar de zogenaamde Quad. Zo heet de nieuwe poging om een alliantie tussen de VS, Japan, India en Australië te smeden.

Geschilpunten China-India

Het meest delicate twistpunt tussen China en India is echter het BRI project. India struikelt vooral over het grootste BRI project, de aanleg van de China-Pakistan Economic Corridor (CPEC). Die corridor loopt door het Pakistaanse deel van Kasjmir, en dat claimt India nog steeds. Een akkoord over de CPEC blijft dan ook een voorwaarde voor gesprekken over BRI.
Voor India moet de focus van de SCO liggen op antiterrorisme, grensoverschrijdende energieprojecten, niet-traditionele aspecten van veiligheid en economische samenwerking.

Rusland

Dat Trump voorstelde om Rusland weer samen met de G7 te laten vergaderen zorgde op de afgelopen G7-top voor een ruzieachtige sfeer met de andere landen van het westerse forum. President Trump die voortijdig de top verliet op weg naar zijn ontmoeting dinsdag met Kim Jong-un, heeft overigens geweigerd zijn handtekening te plaatsen onder de G7-slotmededeling. Trump tweette kwaad te zijn op gastheer Trudeau wegens diens ‘valse verklaringen’. Kanselier Merkel verklaarde als reactie dat de EU allicht op haar beurt invoerheffingen zal opleggen aan de VS die heffingen oplegt aan Europees staal en aluminium. In schril contrast met deze onderlinge verdeeldheid stond de SCO-top.
In China kreeg de Russische president Poetin, ooit een van de oprichters van de SCO, de Chinese vriendschapsmedaille. De medaille gaat naar ‘buitenlanders die een bijzondere bijdrage hebben geleverd aan de modernisering van China en die zich inzetten voor uitwisseling en samenwerking tussen China en de wereld, dus aan de wereldvrede’.
Bronnen: Xinhua, SCMP, ndtv.com (website Indiase tv), chinawatch.cn, Global Times