Xi Jinping heeft op 21 september, net zoals zijn collega’s staatshoofden uit de andere lidstaten, een toespraak gehouden tijdens de virtuele viering van de 75e verjaardag van de Verenigde Naties. Multilateralisme was het kernwoord.
Het volgende is een samenvatting van die toespraak, met speciale aandacht voor de bijzondere woordkeuze van de Chinese president en voor het belang dat hij hecht aan het multilateralisme. Vanwege de verdraaiingen van uitspraken en bedoelingen van Chinese leiders die in grote en zelfs vooraanstaande media tegenwoordig ‘standaard’ zijn, is het niet overbodig te kunnen lezen ‘wat Xi werkelijk heeft gezegd’.
VN 75 jaar hoop op vrede en ontwikkeling
Xi Jinping herinnerde aan het feit dat de Verenigde Naties zijn gesticht na de overwinning in de ‘Antifascistische Wereldoorlog’. Die overwinning was er volgens hem een ‘voor rechtvaardigheid en voor het volk’. Tijdens de eerste helft van de 20e eeuw had de mensheid twee vernietigende wereldoorlogen doorgemaakt. In de 75 jaar van het bestaan van de VN heeft de wereld een evolutie gekend die hoop geeft op vrede en ontwikkeling. Er is een ‘aanzienlijke en algemene vooruitgang in wetenschap en technologie, een industriële revolutie’, die nu bezig is aan een nieuwe ronde. ‘Wereldwijd is de sociale productiviteit losgemaakt en wordt ze gestimuleerd als nooit tevoren’. ‘De mensheid is beter dan ooit in staat om de problemen waarmee ze wordt geconfronteerd te overwinnen en onze wereld te veranderen’.
Voor een beter leven
Onder de voornaamste veranderingen in de internationale situatie rangschikt Xi Jinping ‘de nationale bevrijding en de onafhankelijkheid van zeer vele ontwikkelingslanden, de miljarden mensen die geen armoede meer kennen en de miljarden die allerlei vormen van modernisering meemaken’. Snelle ontwikkeling en multilateralisme kenmerken de 75 jaar van het bestaan van de VN, aldus Xi. De grote en vele uitdagingen die zich nu in toenemende mate aan de wereld voordoen kunnen we het beste aanpakken door de dialoog, door iedereen bij het overleg erover te betrekken. ‘De gedachte dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten is gemeengoed geworden in de wereldgemeenschap’. De Chinese president is ervan overtuigd dat de VN ook de huidige stormen zal doorstaan. ‘De VN belichaamt het streven naar een beter leven van de meer dan zeven miljard mensen, en het VN-Handvest blijft een belangrijke garantie voor wereldvrede en ontwikkeling’.
De VN post-Covid?
Wat de ‘huidige stormen’ betreft zoomt Xi dan in op Covid-19. Welke functie kunnen de Verenigde Naties ‘post-COVID’ hebben? De Chinese president beschrijft daarvan vijf mogelijke aspecten.
Gerechtigheid
Ten eerste moet de VN staan voor gerechtigheid, dat wil zeggen wederzijds respect en gelijkheid tussen alle landen, groot of klein. Dat is volgens de Chinese president het belangrijkste principe van het VN-Handvest. ‘Geen enkel land heeft het recht om de wereldpolitiek te domineren, het lot van anderen te bepalen of de voordelen van de ontwikkeling helemaal voor zichzelf op te eisen. Het zou niet mogelijk moeten zijn dat er een land is dat meent alles te kunnen doen wat het wil en baas over de wereld wil spelen. Unilateralisme is een doodlopende weg’. Daarop pleit Xi nog eens voor uitgebreid overleg, waarbij de ontwikkelingslanden de kans moeten krijgen op een grotere rol.
Wetten, principes en regels van de VN
Ten tweede zouden de landen zich aan de wetten en principes van de VN moeten houden, dat wil zeggen betrekkingen onderhouden volgens de regels en met de instellingen van de VN, niet op basis van het recht van de sterkste. Grote landen kunnen hierbij het voorbeeld geven. ‘Uit den boze zijn uitzonderingen voor machtige landen of dubbele maatstaven. En ook mag het internationaal recht niet worden verdraaid en gebruikt als voorwendsel om de legitieme rechten en belangen van andere landen of de wereldvrede en stabiliteit te ondermijnen’.
Samenwerking
Een derde punt uit het VN Charter waarop Xi focust is dat van de samenwerking. Hij zegt: ‘Wat we moeten doen is conflict vervangen door dialoog, dwang door overleg en zero sum door win-win. We moeten de gemeenschappelijke belangen van iedereen nastreven terwijl we allemaal werken om onze eigen belangen te beschermen’. Dat kan volgens hem door te zoeken naar wat ons verenigt en dat uit te breiden.
Geen woorden, maar (ontwikkelings)daden
Het vierde punt van Xi is: ‘geen woorden, maar daden’. Daarmee bedoelt hij een krachtige aanpak om de doelstellingen te halen van Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling, met als voorbeeld niet-traditionele veiligheidsuitdagingen zoals volksgezondheid. In zijn optiek moeten daarbij de rechten op levensonderhoud en ontwikkeling meer gewicht krijgen. Houdt ‘geen woorden maar daden’ voor Xi in: ‘minder gemoraliseer over individuele rechten, meer actie om te zorgen dat de mensen hun levensbehoeften kunnen vervullen’? Hij zegt het niet met zoveel woorden, maar het lijkt er wel op.
China’s bijzondere banden met de VN
In het slot van zijn toespraak wijst de Chinese president op het feit dat China indertijd als eerste het Handvest van de VN heeft onderschreven, de VN mee heeft opgericht. Xi verwijst hiermee naar daden van de regering die later, bij de oprichting van de Volksrepubliek China in 1949, naar Taiwan is gevlucht en het eiland met de militaire hulp van de VS aan de controle van Beijing heeft onttrokken. Met zijn woorden over de eerste jaren van de VN geeft Xi enerzijds indirect aan dat Taiwan deel uitmaakt van China en anderzijds dat zijn land vanaf het begin een gerespecteerd en belangrijk lid is van de Verenigde Naties. Xi wijst daarna nog op iets dat vaak vergeten wordt: China is het enige ontwikkelingsland dat permanent zetelt in de Veiligheidsraad. De Verenigde Naties zelf en China blijven als het van Xi afhangt het multilateralisme huldigen en in praktijk brengen.
Bronnen
De volledige Engelse tekst van de toespraak vindt u hier.
Via deze link kan u de video van alle toespraken opnieuw bekijken bij de virtuele viering van de 75e verjaardag van de Verenigde Naties.
Wikipedia definieert multilateralisme op deze pagina.
