Wat heeft Wang Yi, de Chinese minister Buitenlandse Zaken, op de Münchense veiligheidsconferentie over multipolariteit eigenlijk gezegd? Wat zijn de geopolitieke voorstellen van China?
Wij schreven er al over als onderdeel van een panoramisch verslag van Wang Yi’s recente bezoek aan Europa. Na een veiligheidsconferentie over multipolariteit gaat de aandacht in de wereldpers bijna uitsluitend naar de ruzie tussen de VS en de EU over hoe zij de oorlogen van hun bondgenoten het beste kunnen voortzetten of beëindigen.
Het is echter zeer de moeite waard om kennis te nemen van de korte, krachtige toespraak van Wang en van zijn interview met Christoph Heusgen, de voorzitter van de Münchense veiligheidsconferentie. De substack Pekingnology biedt de kans daartoe in Wang Yi at Munich Security Conference. Wij vatten alvast de toespraak samen, aangevuld met citaten. Op het interview komen we later terug.
De multipolaire wereld, work in progress
Wang is het volmondig eens met de keuze die de organisatoren van de Munich Security Conference 2025 (de Veiligheidsconferentie van München) maakten voor het thema multipolariteit. Hij licht toe waarom.
‘Toen de Verenigde Naties 80 jaar geleden werden opgericht, hadden ze slechts 51 lidstaten; vandaag de dag zitten 193 landen in dezelfde enorme boot. Een multipolaire wereld is niet alleen een historische onvermijdelijkheid voor de toekomst, hij is nu al bezig te ontstaan.’
‘Zal multipolariteit chaos, conflicten en confrontaties met zich meebrengen? Betekent het overheersing door grote landen en de sterken die de baas spelen over de zwakken? Het Chinese antwoord is dat we moeten werken aan een multipolaire wereld van gelijkwaardigheid en vrede. Dit is een van de belangrijke voorstellen die president Xi Jinping heeft naar voren gebracht. … China zal beslist een factor van zekerheid zijn in dit multipolaire systeem en ernaar streven een onverstoorbare constructieve kracht te zijn in een veranderende wereld.’
Vervolgens brengt Wang Yi bracht vier belangrijke stellingen naar voren: ‘een gelijke behandeling is nodig van alle staten, groot en klein – de internationale rechtsorde moet worden gerespecteerd – het multilateralisme moet ook echt in praktijk worden gebracht – laten we openheid en wederzijds voordeel nastreven.’
1. Gelijkheid tussen de landen
De rivaliteit tussen grote mogendheden heeft volgens Wang rampen veroorzaakt zoals de twee wereldoorlogen. Het koloniale systeem of de opdeling van de wereld in een kern en een periferie, dat alles wordt niet meer aanvaard. Landen willen gelijke rechten, gelijke kansen en gelijke regels. Daarom pleit China voor:
‘gelijkheid tussen alle landen, ongeacht hun grootte’ en voor ’een grotere vertegenwoordiging en zeggenschap van ontwikkelingslanden in het internationale systeem. Dit zal meer positieve resultaten opleveren voor de hele wereld en hoeft niet te leiden tot een wereld waarin het Westen niet meer meetelt.’ Wang Yi introduceert hierbij het merkwaardige neologisme westlessness (westenloosheid). Hij feliciteert de organisatoren met het feit dat ze dit jaar meer dan ooit vertegenwoordigers uit het mondiale Zuiden hadden uitgenodigd.
2. Internationale rechtsorde = handvest van de VN
De internationale rechtsorde, dat zijn voor China de doelstellingen en de principes van het Handvest van de Verenigde Naties.
‘Sommige landen geloven echter dat “de macht het recht maakt” en ze hebben een doos van Pandora hebben geopend met het opschrift “het recht van de sterkste”. In werkelijkheid hebben alle landen, ongeacht hun grootte of macht, belang bij de internationale rechtsorde’….
Dat Beijing resoluut vasthoudt aan die internationale rechtsorde en zijn internationale verantwoordelijkheden en verplichtingen actief nakomt blijkt uit zijn daden en houding. China vraagt echter dat andere landen consequent zijn.
‘China is lid van bijna alle universele intergouvernementele organisaties en erkent meer dan 600 internationale verdragen’. …’er mag niet met twee maten worden gemeten bij het naleven van het internationaal recht. Respect voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van alle landen betekent ook steun voor de volledige hereniging van China.’
Wang Yi verwijst hier naar gebieden die deel uitmaken van het Chinese grondgebied, maar waarvan de hereniging met het moederland gevaar loopt door buitenlandse inmenging, of daardoor zelfs wordt verhinderd. Hij noemt deze regio’s niet, maar het is zonneklaar dat het gaat om Xizang (de autonome regio Tibet), Xinjiang (de autonome regio van de Oeigoeren), Hongkong (na 99 jaar kolonisatie teruggegeven in 1997 en sindsdien een Speciale Administratieve Regio) en Taiwan (met militaire middelen door de VS van China gescheiden gehouden en voorwerp van een opzettelijk dubbelzinnige politiek van inmenging en ontkenning daarvan door Washington). Wang zegt hier: wie hoog opgeeft over ‘respect voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van alle landen’ (als argument rond de oorlog van Rusland tegen Oekraïne) moet consequent zijn en zonder voorbehoud de hereniging en de territoriale integriteit van China steunen.
3. Daden van multilateralisme, multipolarisatie
Het zijn de Verenigde Naties die ook zullen en moeten zorgen voor het multilateralisme, de multipolaire wereld die aan het groeien is.
‘Wij moeten de Vernigde Naties koesteren, in plaats van ze te ondermijnen. Wij moeten gemeenschappelijke uitdagingen in solidariteit aanpakken, in plaats van de confrontatie aan te gaan. …We verdedigen het gezag en het aanzien van de V.N. dan ook met kracht. Wij dragen meer dan 20 procent bij aan het reguliere budget van de V.N. We zetten ons serieus in voor het Parijse klimaatakkoord en hebben het grootste systeem voor schone energieopwekking in de wereld aangelegd. We stellen ook het Mondiale Ontwikkelingsinitiatief, het Mondiale Veiligheidsinitiatief en het Mondiale Beschavingsinitiatief voor en werken daaraan.’
Ook hier zijn de verwijzingen anoniem en toch klaar en duidelijk, verwijzingen naar het verlaten door de regering Trump van internationale akkoorden en instellingen van de Verenigde Naties, en van de minachting die Biden, Trump en de hele Amerikaanse politieke klasse tonen voor de VN. China daarentegen biedt drie mondiale initiatieven gelanceerd door de Chinese president Xi Jinping aan als ‘publieke goederen’ voor de verbetering van het mondiale bestuur, projecten waar iedereen aan kan meedoen en waar iedereen van kan meeprofiteren.
4. Openheid en wederzijds voordeel
‘Openheid is nodig en het is goed om wederzijds voordeel na te streven, want dat leidt tot ontwikkeling en ontwikkeling is de oplossing voor tal van problemen.’ ‘Met dit doel voor ogen blijft China zich inzetten om ontwikkelingskansen met alle landen te delen.’
China is dus gekant tegen protectionisme, willekeurige invoerbelastingen, ontkoppeling en derisking. Dat het land, onder andere door investeringen in infrastructuur, ontwikkelingskansen schept in andere landen van het mondiale Zuiden zal intussen genoegzaam bekend zijn, al wordt de berichtgeving daarover in de westerse media bedolven onder laster over ‘beïnvloeding, machtsuitbreiding of zelfs neo-imperialisme’.
Wang Yi nodigt echter ook westerse landen uit tot samenwerking:
‘Met een bbp-groei van vijf procent vorig jaar heeft China bijgedragen aan bijna 30 procent van de economische groei in de wereld. Het land heeft gediend als een belangrijke motor voor wereldwijde economische groei en heeft het voordeel van zijn supergrote markt met de wereld gedeeld. China is bereid de hoogwaardige samenwerking op het gebied van het Belt & Road Initiative te combineren met de Global Gateway-strategie van de Europese Unie om elkaar en de hele wereld sterker te maken.‘
De hoogste diplomaat van China eindigt met een vriendelijke oproep.
‘China heeft Europa altijd als een belangrijke pool in de ontstane multipolaire wereld gezien. China en Europa zijn partners, geen rivalen. Dit jaar is het 50 jaar geleden dat de diplomatieke betrekkingen tussen China en de EU werden aangeknoopt. China wil deze gelegenheid aangrijpen om samen met Europa de strategische communicatie en wederzijds voordelige samenwerking te verdiepen…’
Velen vragen zich wanhopig af hoe de EU zich moet opstellen tegenover de strapatsen van Team Trump. Moet de unie afstand nemen van de VS en werken aan een eigen Europese krijgsmacht en eigen economische belangen? Of is het toch beter verder te fungeren in de NATO, de EU als zaakvoerder van Trumps Europa-filiaal van Washington? China biedt een ander alternatief aan: een multipolaire wereld onder het dak van de Verenigde Naties.
Bronnen: www.fmprc.gov.cn, substack Pekingnology
Dr. Christoph Heusgen, voorzitter van de Veiligheidsconferentie in München, had een openbaar gesprek met Wang Yi vlak na zijn toespraak. Dat hele “Gesprek met China” is beschikbaar in de volgende YouTube-video, van 1:44:05 tot 2:10:24.
Het maakt deel uit van een live streaming die beschikbaar werd gesteld via DW, de Duitse omroep, op YouTube.
