China vierde met luister de veertigste verjaardag van de hervormingen en de opendeurpolitiek die Deng Xiaoping lanceerde. Daardoor maakte het land een enorme sprong vooruit. President Xi Jinping gaf een toespraak waar in het buitenland erg naar uitgekeken werd. Zou hij hervormingen afkondigen om tegemoet te komen aan de westerse, vooral Amerikaanse, kritieken op China?
In het Westen werd nogal gespeculeerd dat China, onder druk van de Amerikaanse economische oorlog toegevingen zou doen. Eén van de grote verwijten is dat China door de tussenkomst van de staat in de economie de concurrentie vervalst en westerse bedrijven benadeelt. Er werd gehoopt dat Xi een liberalisering van de economie zou aankondigen, met meer vrijheid voor privébedrijven en minder gewicht voor de staatsbedrijven. Er werd ook gehoopt op nieuwe maatregelen om westerse bedrijven gemakkelijker de Chinese markt te laten veroveren.
Maar wat zijn de belangrijkste uitspraken in de anderhalf uur durende toespraak van Xi?
Vasthouden aan het socialisme en de leiding van de Partij
Xi noemde de voorbije 40 jaar een ‘glorieus proces’. China kende een gemiddelde jaarlijkse economische groei van 9,5%. Dat droeg bij tot 30% van alle groei in de wereld en tilde 740 miljoen Chinezen uit de armoede. De gevolgde strategie was volgens hem volledig de juiste.
Het persagentschap Xinhua onthoudt als essentie van de toespraak dat China blijft vasthouden aan het socialisme op zijn Chinees. China werkt daar al 40 jaar aan en ontwikkelt het systeem voortdurend. ‘Er bestaat geen handboek of vaste regels voor de hervormingen en de ontwikkeling van China, …’, zei Xi. ‘ De verwachtingen van het volk om een beter leven te leiden moeten altijd de focus zijn van onze inspanningen om vooruit te gaan’
China is niet van plan zich te plooien naar de bevelen van het Westen. ‘Niemand kan aan het Chinese volk opleggen wat het moet doen of niet mag doen.’ ‘We zullen beslist hervormen wat hervormd kan worden, en niets veranderen waar niet moet of niet kan hervormd worden.‘
Voor wie droomde over minder macht voor de Partij zei Xi: ‘ De hervormingen en de opendeurpolitiek tonen dat het leiderschap van de Partij het meest essentiële kenmerk is van het socialisme met Chinese eigenschappen, en het sterkste punt van het systeem. ‘ ‘Het is door vast te houden aan het gecentraliseerd, één gemaakt leiderschap van de Partij dat we in staat geweest zijn de historische transformatie door te verwezenlijken…’
Om verder te kunnen gaan met de hervormingen moet het bestuur wel correct zijn. Alle corrupte figuren moeten eruit.
Xi beklemtoonde nog dat de Partij vasthoudt aan het Marxisme en het verder ontwikkelt in China.
Staatsbedrijven versterken, technologie discreter ontwikkelen
Ook op economisch vlak volgt China verder zijn eigen weg, zonder rekening te houden met oproepen tot liberalisering. ‘We zullen de ontwikkeling van de staatseconomie versterken terwijl we leiding geven aan de ontwikkeling van de privésector’ . Het is klaar welke van de twee sectoren de overhand moet hebben.
Het project ‘Made in China 2025’ komt niet voor in de verslagen van de toespraak. Nochtans is dit een cruciaal project, dat China met massale staatssteun op tien technologische domeinen aan de spits moet brengen tegen 2025. Het plan was de trigger die de Amerikaanse regering aanzette een economische oorlog tegen China te beginnen. Blijkbaar heeft de Chinese leiding besloten de tegenstanders dat argument af te nemen en de technologische ontwikkeling van het land op een meer discrete manier uit te voeren.
Vasthouden aan opendeurpolitiek
‘De praktijk van hervorming en opendeurpolitiek heeft bewezen dat openheid vooruitgang brengt, terwijl zich afsluiten leidt tot achterstand’. Xi pleit voor een open, transparant, inclusief en niet-discriminerend multilateraal handelssysteem, voor het vergemakkelijken van handel en investeringen, en de promotie van meer openheid in de huidige economische globalisering.
‘China kan zichzelf niet ontwikkelen los van de wereld, en de wereld heeft China nodig om wereldwijde welvaart te bereiken’.
‘China gaat verder focussen op het gezamenlijk met andere landen uitbouwen van het Belt and Road Initiative (de nieuwe Zijderoutes)’. ‘China zal nooit de eigen ontwikkeling nastreven ten koste van andere landen. Zijn ontwikkeling zal geen bedreiging vormen voor enig ander land, en het zal nooit streven naar hegemonie, hoe rijk het ook wordt.’
‘De ontwikkeling van China is een succesvolle ervaring die inspirerend kan werken voor andere ontwikkelingslanden. Dat is een belangrijke bijdrage van China aan de vooruitgang van de mensheid.’
Westerse reacties
Xi kondigt geen concrete initiatieven aan om de Chinese markt meer te openen voor buitenlanders. Waarnemers merken echter op dat er in de praktijk wel initiatieven genomen worden, zoals in de auto-industrie en de financiële sector, waar de voorbije maanden al een aantal joint ventures volledig buitenlandse bedrijven mochten worden.
De Standaard geeft een typische westerse reactie. Het blad kopt: ‘Gehoopte Chinese liberalisering blijft uit’. In de meeste westerse media wordt de toespraak in dezelfde geest geanalyseerd.
Maar De Standaard laat ook onderzoeker Duncan Freeman van het EU-China Research Centre aan het Europacollege in Brugge aan het woord. ‘De overheidsbemoeienis belette China niet om een geopolitieke macht en een technologische vernieuwer te worden’. Freeman wijst ook op de grote budgetten voor onderzoek en ontwikkeling. China is al leider inzake wetenschappelijke publicaties, en loopt ver voor in e-commerce, cashless society en 5G. China zal een systeem dat succesvol werkt niet snel opgeven.
Bronnen: Xinhua, People’s Daily, New York Times, De Standaard
