President Xi Jinping is vertrokken voor een bezoek aan Saoedi-Arabië, Iran en Egypte. In Cairo zal hij ook de Arabische Liga toespreken. Om het bezoek aan deze landen met sterk uiteenlopende visies en belangen in het Midden-Oosten in goede banen te leiden is vooraf een policy paper over de Arabische wereld gepubliceerd en publiceerde Xi een opinie in een Saoedisch dagblad.
We vatten hier de markantste punten van het document samen.
China heeft diplomatieke betrekkingen met alle 22 Arabische staten. Het heeft strategische partnerschappen met acht Arabische staten. Er zijn nooit ernstige problemen geweest tussen China en de Arabische staten. Zij zijn de grootste olieleveranciers voor China. Op economisch vlak stelt China samenwerking voor volgens een 1-2-3 schema: energie als één kern, infrastructuur en bevorderen van handel en investeringen als twee vleugels, en kernenergie, satellieten en nieuwe energievormen als drie doorbraaksectoren.
De strategische samenwerking voor een gemeenschappelijke ontwikkeling kan men verdiepen door verder te bouwen op de traditionele Chinees-Arabische vriendschap. China verdedigt de vijf principes van vreedzame co-existentie: wederzijds respect voor soevereiniteit en territoriale onschendbaarheid, wederzijdse niet-agressie, geen ingrijpen in elkaars binnenlandse aangelegenheden, gelijkheid en wederzijds voordeel, en vreedzaam samenleven. China steunt het oprichten van een volwaardige Palestijnse staat op basis van de grenzen van vóór 1967, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. In dit kader steunt het de Arabische Liga. Het pleit voor een politieke oplossing van regionale brandhaarden en het instellen van een kernwapenvrij en
massavernietigingswapenvrij Midden-Oosten. China steunt de Arabische eenheid en de strijd tegen extremisme en terrorisme.
Midden-Oosten en Noord-Afrika
Chinese Beleidsverklaring Arabische wereld
De paper bevat een gedetailleerde lijst van domeinen voor diepere samenwerking:
1. Politieke samenwerking door uitwisseling op hoog niveau en consultaties tussen regeringen, parlementen, partijen,…, en samenwerking in internationale dossiers onder leiding van de Verenigde Naties, die overigens hervormd moeten worden zodat ontwikkelingslanden er meer gewicht krijgen; China rekent er ook op dat de Arabische landen betreffende Taiwan vasthouden aan hun één Chinapolitiek.
2. Op gebied van handel en investeringen hoopt China dat de Arabische landen zullen meewerken aan het One Belt, One Road project (de nieuwe Zijderoutes) en het al vermelde Chinese 1-2-3 samenwerkingsvoorstel. China wil meewerken aan de industrialisering van de Arabische staten volgens marktprincipes. Investeringen in beide richtingen worden aangemoedigd en ondersteund met leningen en kredietverzekeringen. Vooral de uitvoer van Arabische goederen andere dan olie moet aangemoedigd worden, onder meer door een vrijhandelsakkoord met de Golfstaten en diverse mechanismen om handelsbarrières te slechten. In de energiesector wil China de samenwerking uitbreiden zowel voor olie als voor nieuwe energieën. Chinese bouwbedrijven en financiële instellingen willen actief betrokken worden bij de verdere uitbouw van de infrastructuur in de Arabische staten. Ruimtevaarttechnologie, inclusief het Chinese navigatiesysteem Beidou is een ander toepassingsdomein, evenals het ontwikkelen van kerntechnologie uitsluitend voor burgerlijke toepassingen. De vestiging van filialen van belangrijke financiële instellingen in elkaars land zal ondersteund worden; de Arabische landen zijn welkom in de AIIB.
3. Op sociaal vlak zal de samenwerking in de gezondheidszorg verdiepen. China gaat meer medisch geschoold personeel sturen naar de Arabische staten. Op onderwijsvlak ligt de nadruk op het verbreden van het aanbod Chinese taallessen en van meer studiebeurzen. China gaat de Arabische landen helpen hun technologieniveau te verhogen. Chinese hightech bedrijven zullen researchlabo’s opzetten in Arabische staten. Er komt meer samenwerking voor landbouwtechnologie, in droge zones. Samenwerking en overleg rond klimaatsverandering, leefmilieu en bebossing wordt sterk aangemoedigd.
4. Er is natuurlijk ook een luik ‘mens-tot-mens’ uitwisseling met een onderdeel beschaving en godsdienst (tegen het extremisme), een sectie cultuur, film, tv, pers, publicaties en denktanks, een luik over niet-gouvernementele organisaties, jongeren- en vrouwenorganisaties en toerisme.
5. Een belangrijke samenwerking betreft vrede en veiligheid. China roept op tot gemeenschappelijke, allesomvattende, en duurzame veiligheid in het Midden-Oosten. Het is voorstander van militaire uitwisseling en wil de Arabische staten bij de uitbouw van hun nationale verdediging helpen indien dat positief is voor veiligheid en vrede in de regio. China roept op alle vormen van terrorisme te bestrijden, maar binnen de regels van de Verenigde Naties en met respect voor de nationale soevereiniteit. De samenwerking op veiligheidsgebied omvat ook het bestrijden van piraterij rond Somalië en cyberveiligheid.
Organisatorisch wil China vooral werken via het elf jaar geleden opgestarte China-Arab States Cooperation Forum.
China actiever in Midden-Oosten
Xi Jinping publiceerde een open brief in de Saoedische krant Alryadh. De diplomatieke betrekkingen dateren van 1990 en sindsdien zijn de handelsbetrekkingen met sprongen vooruit gegaan. Saoedi-Arabië is de grootste olieleverancier van China en sinds 2013 is China de grootste handelspartner van het land. De wederzijdse handel bedroeg bijna 70 miljard $ in 2014. China is betrokken bij talrijke infrastructuurprojecten, waarvan de tram in Mekka misschien het meest bekende is. Minder bekend is de technologische samenwerking rond dadelpalmen. Xi looft de ‘zeer compatibele visies op ontwikkeling die een sterke stimulans zijn voor de groei van de Chinees-Saoedische relaties’. Concreet roept hij op tot een strategisch partnerschap. Hij is tevreden dat Saoedi-Arabië stichtend lid is van de AIIB, en hoopt dat het mee zal duwen aan de oprichting van de China-Gulf Cooperation Council Vrijhandelszone. Hij verwacht dat het land ook een grote rol gaat spelen in het ‘one belt, one road’ project.
Tijdens zijn bezoek aan Egypte zal Xi in Cairo spreken voor de Arabische Liga. Verwacht wordt dat hij daar dieper zal ingaan op de nieuwe, meer actieve politieke rol die China wil spelen in het Midden-Oosten. De Chinese handel met het Midden-Oosten bedroeg 230 miljard dollar in 2014 en zou tegen 2020 stijgen tot 500 miljard. China is één van de weinige landen in de wereld die normale diplomatieke betrekkingen onderhoudt met zowel Iran, Saoedi-Arabië, Turkije als Israël. In het kader van VN- vredesoperaties heeft China al 1.700 manschappen in het Midden-Oosten.
Bronnen: Xinhua, China Daily
De Chinese wereldorde is gebaseerd op het in harmonie brengen van verschillende culturen en ideologieën. Veel mensen associëren de Chinese cultuur met de cultuur van Han-Chinezen. Dit is niet (volledig) juist. Het Chinees-zijn berust op een (wereld)harmonie-gedachte wetende dat daden van de ene groep invloed heeft op daden van andere groepen.
China is een beschavingsstaat: mensen die zich Chinees voelen, verschillen in cultureel opzicht in een grote mate, ook binnen Han-Chinezen. Noordelijke, zuidelijke en westelijke Han-Chinezen verschillen van elkaar lichamelijk en cultureel. In het Westen was het Romeinse Rijk ook een beschavingsstaat. Sindsdien is deze gedachte er niet meer geweest. De EU probeert het te worden.
Ik zie in deze Chinese acties in het Midden-Oosten een verlengde van de gedachte achter de beschavingsstaat. Dit in tegenstelling tot de gedachte achter de gangbare (westerse) natiestaat, die groepen tegen elkaar opjutten.