Nanjie is een dorp onder de stad Luohe in de provincie Henan. Het dorp werd in de jaren tachtig in een record tijd een van de rijkste van China door een simpel product: instant noedels. Toch heeft het in de media de bijnaam ‘communistisch dorp’ gekregen.
Nanjiecun noedels; foto Nanjiecun (disclaimer)
Een kijkje bij de buren
Wang Hongbin, een partijleider uit Nanjie, was een van de eersten in zijn dorp die naar het buitenland reisde. In 1988 kreeg Wang, toen in de 30, de kans om Japan te bezoeken, waar hij voor het eerst instant noedels proefde. Op dat moment waren de hervorming en openstelling van China al zo’n 10 jaar aan de gang, maar de verscheidenheid aan levensmiddelen in de lokale winkels was nog steeds beperkt, vooral op het platteland. Dit was extra zuur in Henan, dat als de graanschuur van China bekend staat.
Grijp die kans
Een jaar na zijn terugkeer kocht een bedrijf in de nabijgelegen stad Pingdingshan twee productielijnen voor instant noedels, maar hun pogingen om dit instant voedsel te populariseren mislukten. Wang en enkele vrienden uit Nanjie namen de fabriek over en richtten Nanjiecun Co. op (cun betekent ‘dorp’ in het Chinees). Gericht op mensen op het platteland en studenten, werden de noedels op RMB 0,50 per pak geprijsd: goedkoop, maar niet heel goedkoop, in een land waar veel plattelanders nog steeds minder dan RMB 3 per dag verdienden.
Succes
Toch had iedereen het binnen de kortste keren over Nanjiecun noedels. De ster van Nanjiecun rees en het dorp werd heel snel een van de rijkste van het land. Een industriële cluster groeide rond instant noedels, waaronder drukkerijen, kruiden- en verpakkingsfabrieken, allemaal opererend onder het moederbedrijf Nanjiecun. Later werd ook een dochterbedrijf voor farmaceutische producten opgericht. De productielijnen stegen van 2 naar 36. De jaarlijkse capaciteit kan nu oplopen tot 120.000 pakken noedels per lijn. In 2017 verkocht het bedrijf noedels ter waarde van RMB 600 miljoen. Ongeveer RMB 80 miljoen daarvan kwam uit online verkoop. Nanjiecun heeft een onderzoekscentrum opgericht om zelf nieuwe producten te ontwikkelen. De producten van Nanjiecun omvatten momenteel ook een lijn koekjes en een reeks zoute snacks.
Volkscommune
Het commerciële succes heeft Wang Hongbin niet tot het kapitalisme bekeerd. Hij heeft van nabij kunnen zien hoe na het instorten van de collectieve economie op het platteland, met name de afschaffing van de Volkscommunes in 1984, de boeren weer geheel op zichzelf aangewezen waren. Wang wilde de collectieve economie nieuw leven inblazen. Op een gegeven moment was het bedrijf zo gegroeid dat de diverse dochterbedrijven, de flats voor de werknemers, de winkels en horeca, enz. tesamen een dorp op zich gingen vormen. Wang kreeg het voor elkaar dat dit geheel een eigen administratieve eenheid mocht vormen en zo het officieel erkende Nanjie Dorp werd. Hij riep dat dorp uit tot Volkscommune. Iedere inwoner (= medewerker van Nanjiecun) heeft een basisinkomen en recht op een gratis basispakket van voeding, kleding en vervoer. De Chinese media spreken dan ook van ‘China’s enige communistische dorp’.
Het centrale plein van Nanjie eert de grote socialistische denkers; foto Baidu (disclaimer)
Wang Hongbin
In de meeste bronnen eindigt hier het verhaal van Nanjiecun. Wij gaan hier echter nog even terug naar de man die het allemaal opgestart heeft en nog steeds de CEO is: Wang Hongbin. Wang heeft een lange carrière als partijvertegenwoordiger achter de rug. Momenteel is hij naast zijn commerciële baan ook Partijsecretaris van Nanjie Dorp, en Volksvertegenwoordiger voor Luohe in het Nationale Volkscongres.
Socialistisch ondernemen
Deze combinatie van banen wordt door westerse critici al gauw aangewezen als een typisch euvel van het socialisme. Westerse economen leren ons immers dat overheid en bedrijfsleven strikt gescheiden moeten zijn. Nanjiecun is echter het product van de unieke synergie die in wat in China ‘socialisme met Chinese kenmerken’ genoemd wordt. Na het beëindigen van de Culture Revolutie had Deng Xiaoping door dat ondernemerschap gestimuleerd diende te worden. Dat mocht echter niet leiden tot het opheffen van het socialisme, zoals in Rusland gebeurd was. Dit gaf de aanzet tot een experiment dat vandaag de dag nog steeds gaande is en dat zo succesvol is, dat het tot een nieuwe wereldorde kan leiden.
Cultuur
De toevoeging ‘met Chinese kenmerken’ duidt op het aansluiten bij een aantal aspecten van de Chinese cultuur. Dit is een belangrijk agendapunt van de huidige President Xi Jinping. Een van die kenmerken is dat China aan de diffuse kant van de dimensie specifiek – diffuus zit. Dit houdt in dat Chinese sociale netwerken breed en diep zijn en dat Chinezen bij alles wat de doen rekening met een groot aantal betrokkenen willen houden. De verstrengeling van politieke commerciële functies, zoals bij Wang Hongbin, is daar een goed voorbeeld van. In een diffuse cultuur is het onderscheid tussen commerciële ondernemingen en overheidsorganisaties ook een stuk vager dan in onze specifieke cultuur. De staat en lagere overheden gedragen zich geregeld als ondernemer. In het geval van Nanjiecun is een onderneming tegelijkertijd een administratieve eenheid geworden.
Vele kleintjes
Wij hadden voor dit artikel ook grotere bekendere ondernemingen kunnen kiezen. Huawei is bijvoorbeeld ook nederig begonnen. Het verhaal van Nanjiecun is echter representatiever voor alle bedrijvigheid die in op het immense Chinese platteland aan de gang is. Juist in China geldt dat vele kleintjes een grote maken. Nanjiecun is slechts een goed voorbeeld van honderdduizenden vergelijkbare ondernemingen, draaiend op socialistisch ondernemerschap met Chinese kenmerken, de motor van het Chinese economische succes.
Bronnen: chinastory.cn, baike.baidu.com, eigen onderzoek van de auteur
Lees ook het artikel: Dr. Cheese – ondernemen Chinese stijl
