Neemt Washington de kwestie Taiwan op in zijn huidige anti-Chinese strategie?

In de Straat van Taiwan stijgt de spanning. Provocerende doorvaarten van Amerikaanse marineschepen worden gevolgd door waarschuwende vluchten van Chinese gevechtsvliegtuigen.

Twee Chinese gevechtsvliegtuigen hebben een denkbeeldige lijn in het midden van de Straat van Taiwan overschreden. Ze zijn tien minuten aan de Taiwanese kant van de lijn gebleven. Volgens Taiwanese militairen naderden ze het eiland tot 185 kilometer. De leider van het eiland, mevrouw Tsai Ing-wen, heeft dit een provocatie genoemd en ermee gedreigd dat ze de volgende keer het bevel zal geven om de vliegtuigen met geweld te verdrijven.

Waarschuwing?

Taiwanese analisten denken dat het overschrijden van de middellijn in de Straat in de lijn ligt van eerdere acties door Chinese gevechtsvliegtuigen. Vorig jaar vlogen die een aantal keer in en uit de air defence identification zones van Japan en Zuid-Korea, twee bondgenoten van de VS. Het doel was om Washington de waarschuwing te geven dat het moet ophouden met zijn militaire machtsontplooiing in de Stille Oceaan (o.a. met de THAAD-raketafweersystemen en het aanmoedigen van de Japanse hermilitarisering).

Verkiezingskoorts?

Volgens andere Taiwanese waarnemers heeft Tsai Ing-wen een hard standpunt ingenomen om haar kansen op herverkiezing veilig te stellen, door te laten zien dat ze stoutmoedig durft op te treden. Een andere mogelijkheid is dat Tsai de haviken in Washington tot nog meer steun aan haar separatistische partij wil bewegen, een risicovol spel. Dan heeft de Nationale Veiligheidsadviseur van de VS, John Bolton, als typische havik Tsai meteen op haar wenken bediend. In een Twitterbericht heeft hij China ervan beschuldigd te provoceren en de status quo te willen doorbreken.

Tegenstrijdige signalen

Het omgekeerde is echter duidelijk het geval. Sinds Trump aan de macht is in Washington komen provocaties betreffende Taiwan vooral van de kant van Taiwan zelf en van de VS. Het is in feite President Trump die signalen uitzendt dat hij genoeg heeft van de status quo van de Eén-China politiek. Hoewel de president van de VS dat later weer tegenspreekt (waarom verwondert ons dat niet?) gaan vele stappen die Washington tegenwoordig onderneemt, in tegen het decennialang gevolgde en officieel vastgelegde Eén-China beleid.

Gevaarlijke wetten

De Taiwan Travel Act, een jaar geleden in het Amerikaanse Congres aangenomen, maakt bezoeken over en weer tussen hoge ambtenaren van van de VS en van Taiwan mogelijk. Washington heeft in de hoofdstad Taipei zijn vertegenwoordiging, het American Institute in Taiwan (AIT), praktisch de status van een ambassade gegeven. Binnenkort stemt de Amerikaanse Senaat over de Taiwan Assurance Act. Die wet zal de president in staat stellen het beleid van de VS ten aanzien van Taiwan ‘bij te stellen’. Echt gevaarlijk zijn twee andere onderdelen van de wet: Taiwan zou daarmee opgenomen worden in Amerikaanse legeroefeningen en de deur zou geopend worden voor nog meer wapenverkopen aan Taipei. John Bolton, de eerder genoemde havik, had twee jaar geleden in de Wall Street Journal openlijk laten weten dat de VS de Eén-China politiek wat hem betreft maar beter kan dumpen.

In de lucht en op zee

Tsai mag van Trump 66 ultramoderne F-16V gevechtsvliegtuigen kopen van de VS, een flagrant en gevaarlijk loslaten van wat jaren geleden is afgesproken: de VS zou zijn wapenverkopen aan Taiwan juist verminderen.

Sinds het begin van dit jaar laat de VS op de 24^e van elke maand demonstratief oorlogsschepen door de Straat van Taiwan varen. Een schip van de Amerikaanse kustwacht is voor het eerst tijdens de recentste patrouille meegevaren met de marineschepen. China ervaart dit als een schepje bovenop de uitdagende manoeuvre. Een waarnemer merkte op: ‘de Amerikaanse kustwacht is verantwoordelijk voor de verdediging van de eigen kust, niet die van een ander land’. In de Zuid-Chinese Zee laat Amerika overigens hetzelfde uitdagende militaire machtsvertoon zien, met patrouilles voor de zogenaamde ‘vrije doorvaart’ tot vlak voor de Chinese kust.

Interne zaak

Op dat alles en vooral op de recentste ontwikkelingen had het ministerie van Defensie van China al gereageerd. ‘De kwestie Taiwan is een interne aangelegenheid van China. Ze gaat wezenlijke belangen van China en de nationale gevoelens van het Chinese volk aan. Het probleem verdraagt geen inmenging uit het buitenland. … Het principe dat er Eén China is schenden zal de bodem ondermijnen onder verhoudingen tussen de VS en China. Het is tegen de belangen van beide landen en is uiterst gevaarlijk’.

Al 40 jaar Eén-China principe

‘Het Eén-China principe is de algemeen aanvaarde norm in internationale betrekkingen’, zo stelt het ministerie van Defensie nog. Volgens propaganda die Taiwan en de VS sinds kort met enig succes verspreiden zouden landen dat Eén-China principe slechts erkennen omdat China zo machtig aan het worden is. De feiten spreken dat tegen. En in het geval van de VS zelf wel op een zeer flagrante manier. Dit jaar is het 40 jaar geleden dat met de Taiwan Relations Act, de VS niet langer Taipei erkende als hoofdstad van één China, maar Beijing. In 1979 moest China nog beginnen aan de hervormingen en opendeurpolitiek die het land weer zijn terechte plaats in de wereld gegeven hebben.

Zorgwekkend

Amerikaanse diplomaten waarvan er enkele niet meer, maar andere nog altijd actief zijn, maken zich grote zorgen. Zij denken dat de huidige Amerikaanse leiders ook de kwestie Taiwan zullen opnemen in een alzijdig koude oorlogsoffensief tegen China. Volgens de ambtenaren beseffen de vele hardliners die het nu in Washington voor het zeggen hebben niet wat de gevolgen kunnen zijn.

De status van Taiwan

Hoe dan ook, volgens Beijing is er in principe geen reden waarom het een lijn dwars door de Staat van Taiwan zou moeten respecteren. Dat eiland is een provincie die zich na 1949 heeft afgescheurd, onder dwang van de verliezers van de burgeroorlog die daarheen waren gevlucht. Dat Taiwan als aparte entiteit is kunnen blijven functioneren is louter te danken aan de militaire slagkracht van de VS die altijd veel groter is geweest en nog steeds is dan die van het vasteland China.

Het plan van Beijing

Beijing wil op lange termijn een vreedzame hereniging volgens het model dat ook in Hongkong wordt toegepast: één land, met twee verschillende politieke en economische systemen. Daarbij zou de economische samenwerking nog meer winst opleveren voor de bevolking aan beide kanten van de Straat, dan nu al het geval is. De terugkeer van Taiwan is een zaak van territoriale integriteit van China. Daarom zal Beijing dat doel nooit opgeven en ook niet uitsluiten dat het op een staatkundige onafhankelijkheidsverklaring een militair antwoord zal geven.

Bronnen: SCMP, Xinhua