Ni Yulan is al tien jaar betrokken bij acties tegen onteigeningen. Ze is aangehouden sinds april 2011 en wacht op een uitspraak in haar proces. De Nederlandse regering bemoeit zich met de zaak .
Ni Yulan heeft de Mensenrechtentulp 2011 , een prijs uitgereikt door de Nederlandse regering, toegekend gekregen voor haar strijd tegen gedwongen huisuitzettingen van burgers door de Chinese overheid. Omdat de activiste vastzit, zou de prijs volgende week dinsdag in Den Haag aan haar dochter Dong Xuan worden overhandigd. Minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal (VVD) heeft al de Chinese ambassadeur op het matje geroepen over het bericht dat Dong Xuan China niet mag verlaten.
Een rechtbank in Beijing heeft twee weken terug haar vonnis uitgesteld in de zaak tegen Ni Yulan, een geschorste advokate van 51 die betrokken was in een aantal conflicten rond onteigeningen. De aanklacht luidde’ betwistingen zoeken, troebelen uitlokken en vrijwillig vernietigen van private en openbare eigendom, plus herhaaldelijk geweld uitoefenen op personen, met verzwarende omstandigheden’.Ook bedrog en het verspreiden van valse geruchten staan op de lijst. Ni en haar echtgenoot zitten in voorarrest sinds april. Beiden pleitten onschuldig. Ni geraakte betrokken in de strijd tegen onteigeningen toen haar eigen huis in Beijing in 2001 onteigend werd. Ze werd in 2002 geschrapt door de balie van advokaten en veroordeeld in 2002 en nogmaals in 2008, voor het ‘beletten van overheidszaken’ en het ‘beschadigen van openbare eigendom’. In 2008 was ze betrokken bij het protest van een aantal inwoners van Beijing die onteigend werden naar aanleiding van de Olympische Spelen. Ze zit sinds haar gevangenschap in een rolstoel en woonde deze keer haar proces bedlegerig mee. Buitenlandse waarnemers speculeren dat de afwachtende houding van de rechtbank zou kunnen verband houden met de positieve uitkomst van de recente boerenprotesten in Wukan, en met de toespraak van einde december waarin de Chinese premier opkwam om de rechten van de boeren in geval van onteigening beter te respecteren.
De commissie leefmilieu en natuurlijke grondstoffen heeft intussen aan het bureau van het Nationaal Volkscongres voorgesteld de wet op het beheer van gronden nogmaals te amenderen daar de hudige versie (van 2004) niet voldoet: er zijn teveel conflicten in geval van onteigening voor urbanisatie van grond in collectieve eigendom van de boeren.Het voorstel sluit aaan bij een speech van de eerste minister op de jaarlijkse conferentie over het platteland die einde december plaatsvond. Die verklaarde dat hervormingen er moeten toe bijdragen dat de boeren mee kunnen profiteren wanneer hun gronden in collectieve eigendom in waarde stijgen. ‘China kan niet langer de eigendomsrechten van de boeren opofferen om de urbanisatie en industrializatie goedkoop te houden’. In veel gevallen zijn onteigeningen voordelig voor de boeren die een stevige compensatie krijgen, maar er zijn ook veel gevallen van illegale onteigeningen en andere onregelmatigheden, die soms tot grootschalig en gewelddadig protest leiden, zoals de voorbije herfst in het dorp Wukan. Men is sinds april 2011 begonnen met het opstellen van een ontwerp voor amendering van de wet.
De problematiek van de onteigeningen en de juiste hoogte van de schadevergoedingen is gezien de enorme omvang van het fenomeen en de gigantische sommen die voor alle partijen op het spel staan uiterst belangrijk. Ook de al dan niet gerechtvaardigde vormen van protest en verzet tegen vermeende onregelmatigheden zijn onderwerp van debat. Het proces van Ni Yulan past daarin. Of de huidige actie van Nederland een positieve rol kan spelen is zeer twijfelachtig: Chinezen zijn heel goed in staat hun eigen problemen op te lossen; het optreden van Nederland wordt er aangevoeld als een ongeoorloofde inmenging in de Chinese zaken, als een Westerse provocatie.
