Ilham Tohti, een Oeigoerse economist die doceert aan de Universiteit van de Minderheden in Beijing, werd half januari opgepakt door de politie en staat momenteel onder arrest in de Oeigoerse autonome regio Xinjiang. Hij wordt nu formeel beschuldigd van separatisme.
Tohti, Woeser en Ai Weiwei maken een selfie
De overheid heeft zijn verblijf in Xinjiang bevestigd, en zijn advocaat heeft de formele beschuldiging bekend gemaakt. Volgens de buitenlandse pers is Tohti, 44 jaar oud, een gematigde criticus van de regering in Beijing. De New York Times is verontwaardigd dat men een dergelijke stem het zwijgen oplegt. Ook de advocaat van Tohti, Li Fangping, vindt de beschuldigingen zonder grond. Tohti’s echtgenote, Guzaili Nu’er, zegt dat haar man helemaal geen separatist is maar iemand die mensenrechten, cultuur en godsdienst in Xinjiang bestudeert.
Het persagentschap Xinhuagaf kort na de aanhouding in januari op gezag van het Bureau voor Openbare Veiligheid van Urumqi, de hoofdstad van Xinjiang, al uitleg. Tohti zou onder een valse identiteit een separatistische groep hebben opgericht en separatistische activiteiten hebben ontplooid. Hij zou samenwerken met een buitenlandse groep die opkomt voor de afscheiding van Oost-Turkestan, heeft via internet opgeroepen tot onafhankelijkheid voor Xinjiang en zou ook tijdens zijn lessen hebben opgeroepen om de regering omver te werpen. Hij zou een voorstander zijn van geweld en als mening hebben gegeven dat de Oeigoeren zich tegen de regering moeten verzetten zoals de Chinezen dat destijds tegen de Japanse bezetters deden. Personen die terroristische aanvallen in Xinjiang uitvoerden werden volgens de politie helden door hem genoemd. De politie verdenkt hem er ook van dat hij volgelingen naar het buitenland heeft gestuurd om daar de separatistische bewegingen te vervoegen. Het onderzoek wordt voortgezet.
In 2006 richtte Tohti de website Uyghur Online op die publiceert in het Chinees, het Oeigoers en andere Aziatische talen. De website werd een eerste maal gesloten in 2008 op beschuldiging van banden met extremisten in de diaspora. Bij de etnische rellen van 5 juli 2009 waarbij 150 personen, vooral Han omkwamen, verklaarde Nur Bekri, de Oeigoerse gouverneur van Xinjiang, dat de website Uyghur Online een katalysator voor het geweld geweest was door geruchten te verspreiden. Enkele dagen later gaf Tohti een interview aan Radio Free Asia (een station dat door de Amerikaanse regering wordt gesponsord). Bij die gelegenheid leverde hij kritiek op het beleid van de Chinese regering om aan Han-migranten toestemming te geven zich in Xinjiang te vestigen en op het aantrekken van Oeigoerse vrouwen als migranten arbeidsters elders in China. Hij eiste dat de bestaande autonomie van de regio Xinjiang consequenter zou worden toegepast en zei dat hij het gezag van de Oeigoerse gouverneur van de regio niet erkende. Tohti werd toen opnieuw aangehouden, kreeg huisarrest en zat naar eigen zeggen ook een tijdlang vast in een hotel onder politiebewaking. Tsering Woeser, een Tibetaanse activiste, enkele dissidenten en een aantal buitenlandse organisaties (o.a. Amnesty International en Reporters Sans Frontières) lanceerden petities voor zijn vrijlating. Het zou te danken zijn aan bemiddeling van president Obama dat hij na een aantal weken vrijkwam.
Bij etnische incidenten in Xinjiang de voorbije maanden zijn minstens 100 mensen omgekomen.
Bronnen: Xinhua, UPI
