Woensdagavond ontmoetten wij onze oude vriend Zhang en zijn vrouw op de typisch Chinese manier: aan een goedgevulde dis. De locatie was het restaurant dat zijn vrouw alweer ruim 10 jaar geleden geopend heeft: Old Beijing. De bevindingen van Zhang zijn representatief voor veel andere Chinezen uit het binnenland die zich al ver voor de terugkeer van Hongkong naar China in de regio gevestigd hebben. In dit artikel vertel ik zijn verhaal.
Erfenis
Toen wij in 1984 in Beijing trouwden, was Zhang, een studiegenoot van mijn vrouw, een van de eersten die ons in mijn appartement op de campus van Peking University (ik was daar twee jaar docent Nederlands) opzocht. Hij werkte toen bij China Arts & Crafts, het staatsbedrijf dat handelt in kunst en handwerkproducten. Hij had net vernomen dat een oom die in Hongkong een handelsfirma in dieselolie had overleden was. Zhang had diens aandeel in het bedrijf geërfd en dat gaf hem het recht zich in Hongkong te vestigen. Zijn vrouw en dochter zouden voorlopig in Beijing achterblijven, omdat ze het onderwijs van hun dochter niet wilden onderbreken.
Gezinshereniging
In de jaren daarna, toen ik als zelfstandig adviseur werkte, eindigde ik mijn Chinareizen meestal in Hongkong. Een ontmoeting met Zhang was een vast agendapunt. Hij was niet alleen een vriend, maar ook een goede informatiebron over de ontwikkelingen in Hongkong en de rol die het groeiende aantal vastelanders daarin speelden. Zijn vrouw kwam ook naar Hongkong en dat leidde al snel tot een tweede kind; dat kon daar immers wel. Zhang ontwikkelde contacten in zijn geboortestreek in de provincie Guangdong, waaraan Hongkong grenst. Vrienden en familie daar verzochten hem in projecten in zijn geboortestreek te investeren. Hij was daarin niet alleen; veel vastelanders in Hongkong hadden vergelijkbare contacten in hun geboortestreek. Investering vanuit Hongkong werd als ‘buitenlandse investering’ geboekt en gold als een verdienste van de lokale overheid.
Onderneming
Toen ik op een gegeven moment weer eens een bezoek aan Hongkong aankondigde, kreeg ik het voorstel in Old Beijing te komen eten. Tot dan was ik altijd degene die een restaurant uitzocht waar Zhang uit zichzelf niet zo snel zou komen: Spaanse, Indiase, Italiaanse, enz. Old Beijing bleek een investering van zijn vrouw met een partner, ook uit Beijing afkomstig. Het was toen nog gelegen in een bovenverdieping in een klein straatje. Ik mocht toen de rekening niet meer betalen; mijn rol veranderde van gastheer in gast. Het restaurant liep goed en verhuisde naar de prestigieuzere huidige locatie.
Ontmoetingspunt
Toen de regio weer Chinees werd, vestigden meer noorderlingen zich in Hongkong. Hoewel er meerdere restaurants kwamen die zich als ‘typisch Beijing’ profileerden, bleef Old Beijing toch een plaats waar veel Pekinezen elkaar ontmoetten. Zij vormen een interessante groep mensen. Veel van hen zijn ondernemers, maar met een blik die breder is dan enkel zaken doen en geld verdienen. Zij blijven patriotten, maar wel met een kritische instelling, gevoed door een bredere informatiestroom dan waar ze in China uit konden putten. Ik blijk in mijn opvattingen geregeld ‘Chinezer’ dan zij. Dat is voor hen iets nieuws, omdat zij gewend zijn dat westerlingen zich uitsluitend kritisch over China uiten. Het leidde ook deze avond weer tot levendige discussies.
Hongkong SAR
Ik dat opzicht zie ik tijdens dit bezoek nog meer dan andere keren dat Hongkong met recht een SAR, een Special Administrative Region, van China is. Het is Chinees, maar met een gezond restant van het koloniale verleden. Dat weerspiegelt zich niet enkel in de Engelse plaatsnamen of het links rijden van het verkeer. De discussies zoals ik die met Chinese vrienden hier voer, of zoals ik die op de lokale TV zie, zijn Chinees georiënteerd maar met een grotere bandbreedte dan op het vasteland. Terwijl ik hier verblijf verandert het Chinese beleid ten aanzien van COVID in rap tempo in de richting van dat van de Hongkongse overheid. Hongkong blijkt een goede regio voor sociale experimenten op kleine schaal die bij succes in het hele land doorgevoerd kunnen worden. Een strategie die de Chinese overheid vaker hanteert. De brede discussies die nu hier plaats vinden, zouden dus ook een begin kunnen zijn van wat we in de nabije toekomst in heel China kunnen gaan meemaken. Hongkong als de proeftuin van China.
Gelijkheid
Inmiddels hebben onze rollen van gast en gastheer zich gestabiliseerd. Nu wij iets langer in de regio verblijven hebben wij vandaag, wanneer ik dit artikel schrijf, Zhang en zijn vrouw voor een lunch uitgenodigd in een Spaans restaurant aan de zuidkust. Volgende week gaan wij bij hen thuis dumplings eten. Wij zijn elkaars gelijken. Laat dat een voorbeeld voor de hele wereld zijn.
Bron: eigen ervaring
