De regering heeft vorige vrijdag nieuwe voor huiseigenaars gunstige regels gepubliceerd betreffende onteigeningen van woningen. Ze worden onmiddelijk van kracht. De oude regels dateren van 2001 en werden algemeen als ongunstig voor de eigenaars beschouwd.
Recentelijk is het aantal incidenten rond gedwongen huisuitzettingen toegenomen. Dit leidde hier en daar tot gevechten en zelfs tot doodslag en verschillende zelfmoorden uit protest. De algemene klacht is ‘te lage compensatie’. Wie zich benadeeld voelt wordt toch met geweld uit zijn huis gezet.
De nieuwe regels veranderen enkele essentiële elementen. Uitzettingen zullen niet meer kunnen zonder een wettelijke procedure en correcte vergoeding. Er zal zowel met het privé-belang van de eigenaar als met het algemeen belang moeten rekening gehouden worden.
Het is voortaan verboden geweld of dwang te gebruiken bij uitzettingen; illegaal afsnijden van water- of elektriciteitsvoorzieningen kan ook niet meer. Om dat beter af te dwingen zullen projectontwikkelaars voortaan niet meer zelf de afbraak van bestaande woningen mogen organiseren en over de vergoedingen onderhandelen. Het is de locale regering die in het vervolg de vergoedingen zal onderhandelen en de afbraak laten uitvoeren door een organisatie zonder winstoogmerk.
Indien eigenaar en overheid het niet eens geraken over een billijke vergoeding, dan moet het gerecht uitspraak doen vooraleer er tot uitzetting kan overgegaan worden. Volgens de oude regels kon de overheid dat zelf beslissen, ‘in het algemeen belang’.
De prijs van de onteigening zal voortaan gebaseerd zijn op de marktwaarde van het onteigende of een vergelijkbaar goed. Tot nu toe golden administratieve regels, die de overheid toelieten de prijzen lager te houden. Overheden kiezen dikwijls de kant van projectontwikkelaars omdat verkavelingen hen veel geld opbrengen. Toen het ontwerp van de nieuwe regels in 2010 aan het publiek voorgelegd werden voor commentaar was een van de meest voorkomende bedenkingen dat een onteigening voor de eigenaar voordelig moest zijn en niet zijn levensomstandigheden naar beneden mocht halen.
Door de nieuwe regels zal de eigenaar ook meer inspraak hebben in de onderhandelingen, en heeft hij meer mogelijkheden tot verweer, voor de rechtbank maar ook via de plaatselijke Volkscongressen.
Tenslotte bepalen de nieuwe regels duidelijker in welke omstandigheden men mag onteigenen. Het begrip ‘algemeen belang’ wordt beter omschreven via een lijst van mogelijkheden. Indien de rechtbank daarover moet beslissen zal ze niet enkel het standpunt van de locale overheid overwegen, maar ook de publieke opinie ondervragen en luisteren naar wat de eigenaars te zeggen hebben.
Het eerste ontwerp van regelgeving kwam al tot stand einde 2007; het sloot aan bij de toen nieuwe Wet op de Eigendom. De reglementen geraakten echter nog niet eerder door het parlement wegens obstructie van lagere besturen. In 2010 werden ze nog bijgeschaafd na internetoverleg met het grote publiek.
